Μία αισιόδοξη εξέλιξη καταγράφηκε αυτές τις μέρες για τις προσπάθειες διατήρησης και προστασίας των άγριων πτηνών. Μετά τα συχνά περιστατικά θανάτων άγριων πτηνών από την επαφή τους με πυλώνες ηλεκτρισμού και ηλεκτροφόρα καλώδια, αλλά και από την πρόσκρούσή τους σε αυτά, για πρώτη φορά ο Πτηνολογικός Σύνδεσμος Κύπρου και η ΑΗΚ έχουν συνάψει για πρώτη φορά Μνημόνιο Συνεργασίας με προταρχικό στόχο την αύξηση των μέτρων και των δράσεων από πλευράς ΑΗΚ για σημάνσεις καλωδίων υψηλής τάσης και μόνωσης πυλώνων μεσαίας τάσης.
Οι υπογραφές έπεσαν την πεασμένη Δευτέρα και αναμένεται σύντομα να καταρτιστεί ένα πλάνο δράσεων από την ΑΗΚ, με τα έργα ανά έτος. Σε πρώτο στάδιο θα πρέπει καλύπτει μερικές δεκάδες σημεία άμεσης προτεραιότητας για τον μετριασμό του κινδύνου για τον γύπα και τον σπιζαετό, όπως δήλωσε στον «Π» η διευθύντρια του Πτηνολογικού Συνδέσμου, Μέλπω Αποστολίδου. Πρόκειται για σημεία, τα οποία έχουν καταγραφεί από τον Πτηνολογικό Σύνδεσμο και την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, μέσα από την καθημερινή παρακολούθηση των δύο ειδών πτηνών με πομπούς. Ακολούθως κοινοποιήθηκαν στην ΑΗΚ, αλλά είτε δεν έχουν μονωθεί ακόμα είτε μονώθηκαν με ακατάλληλα υλικά είτε λανθασμένα, εξήγησε.
Από εδώ και πέρα οι δύο πλευρές αποσκοπούν στη δημιουργία ενός κοινού πλαισίου δράσης που θα επιτρέψει στα δύο μέρη να ανταλλάσσουν τεχνογνωσία, να εντοπίζουν και να εφαρμόζουν πρακτικές λύσεις για τη μείωση των επιπτώσεων των ενεργειακών υποδομών στα πουλιά και να προωθούν κοινές πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης του κοινού.
Η Μέλπω Αποστολίδου παραδέχτηκε ότι τα θανάσιμα σημεία ανά το Παγκύπριο είναι χιλιάδες και θα απαιτηθούν εργασίες χρόνων για να τύχουν διαχείρισης, ωστόσο σε πρώτο στάδιο θα επικεντρωθούν σε σημεία προτεραιότητας, τα οποία είναι δεκάδες. Την ίδια ώρα καταβάλλονται προσπάθειες για χρηματοδότηση από την ΕΕ, ώστε να επισπευθούν οι εργασίες.
Νεκρός γύπας τον περασμένο Μάρτιο μετά από πρόσκρουση σε πάσσαλο μεσαίας τάσης ηλεκτρισμού. Καταγράφηκαν εγκαύματα και ενδείξεις ηλεκτροπληξίας στο σώμα του.
Χρειάζονται περισσότεροι πόροι
Όπως γράψαμε σε προηγούμενο ρεπορτάζ, τα προηγούμενα χρόνια μέσα από τα έργα LIFE BONELLI EASTMED για τη διατήρηση του σπιζαετού στην Ανατολική Μεσόγειο και LIFE WITH VULTURES η ΑΗΚ ανταποκρίθηκε μετά από χρηματοδότηση που παρείχαν τα δύο έργα στο αίτημα της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας και του Πτηνολογικού για σήμανση καλωδίων υψηλής τάσης και μόνωση πυλώνων μεσαίας τάσης, ωστόσο χρειάζεται να δαπανηθούν περισσότεροι πόροι σε ολόκληρη την επικράτεια της Κύπρου. Οι προσπάθειες πρέπει να συνεχιστούν μέσα σε ένα ολοένα αυξανόμενο δίκτυο, αφού και σε άλλες περιοχές χρειάζεται σήμανση και μόνωση.
«Μέσα από αυτή τη συνεργασία, έχουν σημανθεί περίπου 8 χιλιόμετρα γραμμών μεταφοράς σε επιλεγμένες περιοχές στις οποίες διαβιούν τα δύο είδη. Πιο συγκεκριμένα, έχουν τοποθετηθεί σημαντήρες στην περιοχή Χά — ποτάμι μέχρι τον Ασπρόκρεμμο, αλλά και στην περιοχή Σκαρίνου στην κοίτη του ποταμού Πεντάσχοινου», ανέφερε στον «Π» η εκπρόσωπος Τύπου της ΑΗΚ, Χριστίνα Παπαδοπούλου.
«Στο πλαίσιο της κατασκευής των νέων Γραμμών Μεταφοράς, προγραμματίζεται η τοποθέτηση 4 περίπου χιλιομέτρων σημαντήρων στις περιοχές του Δορυφορικού Σταθμού στην Κακορατζιά (Γραμμή Κοφίνου — Αλάμπρα) και στην κοίτη του ποταμού Κούρη, νότια του υδατοφράκτη (Γραμμή Ύψωνας — Ανατολικό). Οι δύο αυτές Γραμμές είναι στο στάδιο της κατασκευής και αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του 2026. Επιπλέον, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «Ζωή με τους Γύπες», προγραμματίζεται η τοποθέτηση σημαντήρων σε υφιστάμενες Εναέριες Γραμμές Μεταφοράς (Πολεμίδια — Ανατολικό — Επισκοπή — Ξεροπόταμος), μήκους 14 περίπου χιλιομέτρων στην περιοχή Επισκοπής, Σωτήρας, Παραμαλίου και Πραστιού Αυδήμου καθώς και 5 περίπου χιλιομέτρων στην περιοχή του Δήμου Ύψωνα, Άλασσας, Λιμνάτη και Δωρού στην υπό κατασκευή Γραμμή Ύψωνας — Τριμίκλινη», είπε η κα Παπαδοπούλου.
Χάθηκαν εννέα αετοί και έξι γύπες
Μέσα από τα έργα LIFE BONELLI EASTMED και LIFE WITH VULTURES, με το πρώτο να πλησιάζει στο τέλος του και το δεύτερο να έχει ολοκληρωθεί, στα οποία ο Πτηνολογικό Σύνδσμος και η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας συμμετέχουν ως εταίροι, διαφάνηκε το μέγεθος του προβλήματος στην Κύπρο. Εννέα αετοί πέθαναν είτε από ηλεκτροπληξία είτε από πρόσκρουση σε καλώδια και έξι γύπες χάθηκαν λόγω ηλεκτροπληξίας και τρεις μετά από πρόσκρουση σε καλώδια.
Εκκρεμεί ενημέρωση της Βουλής
Αξίζει να σημειωθεί ότι κοινοβουλευτική ερώτηση για το θέμα, ημερομηνίας 31ης Οκτωβρίου 2025, απέστειλε στον υπουργό Εσωτερικών, Κωνσταντίνο Ιωάννου, ο βουλευτής των Οικολόγων, Χαράλαμπος Θεοπέμπτου. Συγκεκρίμενα καλείται ο αρμόδιος υπουργός όπως ενημερώσει τη Βουλή των Αντιπροσώπων σε ποιο στάδιο υλοποίησης βρίσκεται το θέμα της μόνωσης των καλωδίων της Αρχής Ηλεκτρισμού Κύπρου, με σκοπό τόσο τη μείωση των περιστατικών ηλεκτροπληξίας μεγάλων πτηνών όσο και τη μείωση πρόκλησης πυρκαγιών.
Κατά τη βραχυκύκλωση μπορεί να προκληθεί φωτιά στο σώμα του πτηνού και κατά την πτώση του από τον πάσσαλο δύναται να μεταδώσει τη φωτιά στον περιβάλλοντα χώρο.
Απασχολεί τη διεθνή επιστημονική κοινότητα
Το πρόβλημα απασχολεί τη διεθνή επιστημονική κοινότητα, με τα συμπεράσματα να κατατάσσουν την ηλεκτροπληξία ως το κυριότερο ανθρωπογενές συμβάν θνησιμότητας ειδών όπως ο σπιζαετός ή ο γύπας. Σε δημοσίευση επιστημονικής έρευνας στο διεθνές περιοδικό Biological Conservation (Τόμος 293, Μαίος 2024) με τίτλο «Τα δεδομένα παρακολούθησης υπογραμμίζουν τη σημασία της ανθρωπογενούς θνησιμότητας για τα μεγάλα αποδημητικά πτηνά σε κλίμακα μεταναστευτικών διαδρομών», στην οποία συμμετείχε και η Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, συγκεντρώθηκαν 1.704 αρχεία θνησιμότητας από μελέτες παρακολούθησης σε όλη την Αφρο-Ευρασιατική μεταναστευτική διαδρομή για 45 είδη που καλύπτουν την περίοδο από το 2003 έως το 2021. Μεταξύ των ειδών αυτών αρπακτικά, πελαργοί και γερανοί.
Βασικό συμπέρασμα της έρευνας είναι πως η θνησιμότητα που προκαλείται από τον άνθρωπο επηρεάζει τεράστιους αριθμούς πουλιών κάθε χρόνο, απειλώντας εκατοντάδες είδη παγκοσμίως. Οι τεχνολογίες παρακολούθησης (κυρίως πομποί με GPS) μπορούν να αποτελέσουν σημαντικό εργαλείο για τη διερεύνηση των χρονικών και χωρικών προτύπων θνησιμότητας των πτηνών. Από τα ανθρωπογενή συμβάντα θνησιμότητας με γνωστή αιτία, εντοπίστηκαν τρεις κύριες αιτίες: Η ηλεκτροπληξία (40,5%), η παράνομη θανάτωση (21,7%) και η δηλητηρίαση (16,3%). Επιπλέον, η συνδυασμένη θνησιμότητα που σχετίζεται με τις ενεργειακές υποδομές (π.χ. ηλεκτροπληξία, σύγκρουση γραμμών ηλεκτρικής ενέργειας και σύγκρουση αιολικών πάρκων) αντιπροσώπευε το 49% όλων των ανθρωπογενών περιστατικών θνησιμότητας.
