Τα ευρήματα ανεξάρτητης μελέτης της Deloitte για λογαριασμό της Bolt και πρόσφατης έρευνας που εκπονήθηκε από την Αρχή Αδειών σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Frederick αποτυπώνουν όσα βιώνουν οι χρήστες των υπηρεσιών ταξί: την αδυναμία ανταπόκρισης στη ζήτηση. Σε ώρες αιχμής είναι πολύ πιθανό να μην βρεις ταξί και η χρήση του ιδιωτικού οχήματος είναι μονόδρομος.
Στις κυπριακές πόλεις με έντονο κυκλοφοριακό, ειδικά σε Λευκωσία και Λεμεσό, οι υπηρεσίες ταξί και οι υπηρεσίες ride-hailing, της κοινόχρηστης κινητικότητας, θα μπορούσαν να αποτελέσουν μέρος της λύσης για την αντιμετώπιση της κυκλοφοριακής συμφόρησης.
Και οι δύο μελέτες καταλήγουν στο ίδιο κεντρικό συμπέρασμα: η κυπριακή αγορά χρειάζεται επειγόντως μεταρρυθμίσεις.
Τα δεδομένα
Σύμφωνα με τα ευρήματα της Deloitte, η Κύπρος διαθέτει μόλις 38 ενεργές άδειες ταξί ανά 100.000 κατοίκους, τη στιγμή που ο ευρωπαϊκός μέσος όρος φτάνει τις 114. Το «πάγωμα» έκδοσης νέων αδειών από το 2002 έχει προκαλέσει σοβαρές στρεβλώσεις: οι επαγγελματίες οδηγοί καταβάλλουν έως και €18.000 ετησίως για την ενοικίαση άδειας, ενώ υπάρχουν περίπου 4.400 κάτοχοι αδειών, για λιγότερες από 2.000 άδειες κυκλοφορίας (medallions).
Αυτό το περιβάλλον έχει ευνοήσει την εμφάνιση μιας σκιώδους αγοράς, η οποία, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης, ενδέχεται να εξυπηρετεί διπλάσιο αριθμό διαδρομών σε σύγκριση με τον επίσημα αδειοδοτημένο τομέα. Η κατάσταση αυτή δεν υπονομεύει μόνο τον θεμιτό ανταγωνισμό και την ασφάλεια των επιβατών, αλλά έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική απώλεια εισοδήματος για τους νόμιμους οδηγούς ταξί και εσόδων για το κράτος.
Οι επιπτώσεις είναι ήδη ορατές
Η χρήση ταξί στην Κύπρο αυξήθηκε κατά 18,8% την περίοδο 2022–2024, λόγω της ενίσχυσης του τουρισμού και της αύξησης του πληθυσμού. Ωστόσο, η αγορά αδυνατεί να ανταποκριθεί. Ο στόλος των ταξί είναι γερασμένος (άνω των 10 ετών) και κατά κύριο λόγο πετρελαιοκίνητος, ενώ οι τιμές και ο χρόνος αναμονής για τους καταναλωτές παραμένουν υψηλοί και απρόβλεπτοι. Η έλλειψη ψηφιακής ωριμότητας και η γεωγραφική ανισότητα στην κατανομή των αδειών, όπως υπογραμμίζει και η μελέτη Frederick–Αρχής Αδειών, επιδεινώνουν περαιτέρω την κατάσταση.
Απαιτούνται μεταρρυθμίσεις
Η εμπειρία της Bolt, μιας κορυφαίας πλατφόρμα κοινόχρηστης κινητικότητας με παρουσία σε περισσότερες από 600 πόλεις, προσφέρει διδάγματα για το πόσο αποτελεσματικά μπορούν να ενισχύσουν και να εκσυγχρονίσουν τον κλάδο των ταξί τα ψηφιακά εργαλεία.
Οι βασικές προτάσεις που αναδεικνύονται στη μελέτη περιλαμβάνουν:
Έκδοση νέων αδειών ταξί, για μείωση των εμποδίων εισόδου και ενίσχυση του ανταγωνισμού.
-Καταπολέμηση της σκιώδους αγοράς με αυστηρότερη εποπτεία, χρήση ψηφιακών εργαλείων και ανταλλαγή δεδομένων με τις αρμόδιες Αρχές.
-Επενδύσεις σε υποδομές και παροχή κινήτρων για ηλεκτρικά και υβριδικά ταξί, ώστε να περιοριστεί το περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
-Ευελιξία στα καθεστώτα αδειοδότησης, π.χ. μέσω εποχιακών αδειών σε τουριστικές περιοχές.
-Πολιτικές με επίκεντρο τον επιβάτη, όπως προγράμματα επιβράβευσης, περισσότερες επιλογές οχημάτων και διαφανής τιμολόγηση.
Χρειαζόμαστε εως και 5.000 ενεργές άδειες μέχρι το 2030
Σύμφωνα με τα σενάρια της Deloitte, η Κύπρος θα χρειαστεί από 3.200 έως και 5.600 ενεργές άδειες ταξί μέχρι το 2030, ώστε να ανταποκριθεί επαρκώς στις ανάγκες των πολιτών και των επισκεπτών της. Τυχόν καθυστέρηση στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις θα διαιωνίσει τις δυσλειτουργίες και θα πλήξει την ανταγωνιστικότητα της χώρας
Η κοινόχρηστη κινητικότητα
Αντλώντας εμπειρίες και από το εξωτερικό και μικρές αγορές που μοιάζουν με την κυπριακή, όπως η Μάλτα, οι κυπριακές αρχές δεν πρέπει να φοβηθούν να εκπονήσουν μια νέα στρατηγική η οποία να αντιμετωπίζει την κοινόχρηστη κινητικότητα όχι ως απειλή, αλλά ως ευκαιρία. Με τις κατάλληλες θεσμικές αλλαγές, η Κύπρος μπορεί να οικοδομήσει ένα δίκαιο, πράσινο και αποτελεσματικό σύστημα μεταφορών, προς όφελος όλων: επιβατών, οδηγών, επιχειρήσεων και του κράτους.
