Στα €700 εκατ. θα ανέλθει ο τελικός λογαριασμός, αν δεν προκύψουν πρόσθετα προβλήματα και καθυστερήσεις, για την κατασκευή τεσσάρων μεγάλων οδικών έργων, τμήματα των οποίων τελούν, ήδη, υπό κατασκευή. Ο αρμόδιος υπουργός, Αλέξης Βαφεάδης, κατέθεσε χρονοδιαγράμματα και κόστος κατασκευής των έργων ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, την περ. Παρασκευή, στο πλαίσιο παρουσίασης του προϋπολογισμού του υπουργείου του για το έτος 2025. Το μεγαλύτερο κόστος των τεσσάρων οδικών έργων θα καλυφθεί από ευρωπαϊκά κονδύλια. Συγκεκριμένα, πρόκειται για τα ακόλουθα οδικά έργα:
1 Αυτοκινητόδρομος Κοκκινοτριμιθιάς-Ακακίου-Αστρομερίτη-Ευρύχου.
Τμήμα Αστρομερίτη-Ευρύχου. Το συμβόλαιο κατασκευής του έργου κατακυρώθηκε έναντι ποσού €74.477.000 συν ΦΠΑ. Οι εργασίες άρχισαν στις 21/10/2022 με διάρκεια τρία χρόνια. Το έργο διαλαμβάνει την κατασκευή ενός ανισόπεδου κόμβου στην περιοχή Κουτραφά, μιας μεγάλης κοιλαδογέφυρας και δύο ισόπεδους κυκλικούς κόμβους στην αρχή και στο τέλος του για τη σύνδεση με το υφιστάμενο οδικό δίκτυο. Λόγω της διέλευσης του δρόμου από περιοχή Natura, εκδόθηκε αρνητική γνωμάτευση από την Περιβαλλοντική Αρχή στις 22/02/2021. Κατόπιν απόφασης του Υπουργικού Συμβουλίου στις 17/03/2021, το έργο προωθείται ως «Έργο Σημαντικού Δημόσιου Συμφέροντος».
Τμήμα Δένειας–Αστρομερίτη. Το έργο αφορά την κατασκευή αυτοκινητόδρομου από την περιοχή Δένειας μέχρι την περιοχή Αστρομερίτη (συμβολή προς Βυζακιά). Ο εν λόγω αυτοκινητόδρομος θα ενωθεί με το τμήμα του αυτοκινητόδρομου Αστρομερίτη-Ευρύχου, που βρίσκεται υπό κατασκευή, με δύο ισόπεδους κυκλικούς κόμβους. Η περιβαλλοντική μελέτη εξετάστηκε από την Περιβαλλοντική Αρχή και εκδόθηκε θετική γνωμάτευση στις 11/05/2021. Επιπλέον, τον Απρίλιο του 2023 υποβλήθηκε σημείωμα έργου στη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και εγκρίθηκε στις 03/04/2024. Δρομολογούνται οι αναγκαίες διαδικασίες για την προκήρυξη του έργου με τη0 μέθοδο Μελέτη-Κατασκευή κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2025. Ο νέος δρόμος θα είναι μήκους 19χλμ. περίπου και το κόστος κατασκευής του θα είναι πέραν των €100 εκατ.
2 Περιμετρικός αυτοκινητόδρομος Λευκωσίας. Ο αυτοκινητόδρομος, μήκους 32χλμ., θα συνδέει τους αυτοκινητόδρομους που καταλήγουν στη Λευκωσία. Αρχίζει από την περιοχή Γερίου και καταλήγει στον υπό μελέτη αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας-Παλαιχωρίου και διαλαμβάνει το πρώτο τμήμα του, από Ανθούπολη μέχρι Ανάγυια. Η μελέτη για ετοιμασία κατασκευαστικών σχεδίων άρχισε στα τέλη Μαΐου του 2007 και διαχωρίστηκε σε πέντε φάσεις. Λόγω της πολυπλοκότητας του έργου, της εμπλοκής αρκετών κοινοτικών Αρχών με πολλαπλά αιτήματα και τεχνικά προβλήματα, υπάρχει καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της μελέτης που βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο. Ο δρόμος έχει ενταχθεί στο κεντρικό Διευρωπαϊκό Δίκτυο Μεταφορών. Στο πλαίσιο αυτό, προηγήθηκε η αναγκαία κυκλοφοριακή και τεχνοοικονομική μελέτη για να επιβεβαιωθεί η βιωσιμότητα του έργου (φάσεις Α, Β, Γ) και εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η υλοποίηση του έργου προωθείται τμηματικά και ανάλογα με τη συγχρηματοδότηση που εξασφαλίζεται από τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Στο στάδιο αυτό προωθούνται οι ακόλουθες φάσεις:
Φάση Α1, μεταξύ του αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας-Λεμεσού και της λεωφόρου Στροβόλου-Τσερίου, μήκους 7,5χλμ. Οι εργασίες άρχισαν στις 23/03/2020 και η προσωρινή παραλαβή έγινε στις 08/08/2024 έναντι ποσού συμβολαίου €60.745.000 συν ΦΠΑ. Στο έργο περιλαμβάνονται, επίσης, 7χλμ. δευτερεύοντος οδικού δικτύου και 6χλμ. συνδετικού οδικού δικτύου (κόμβοι – ράμπες). Το έργο συγχρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό ταμείο «Συνδέοντας την Ευρώπη» για την περίοδο 2014-2020 με ποσό €44 εκατ. περίπου και καλύπτει δαπάνες μέχρι τέλος του 2023, ωστόσο δόθηκε παράταση μέχρι τον Ιούνιο του 2024. Για την υπό αναφορά φάση του έργου εξασφαλίστηκε και δανειοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Φάση Β3 από δρόμο Λευκωσίας-Παλαιχωρίου μέχρι τη λεωφόρο Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στη Λακατάμια, μήκους 2,1 χλμ. Το κόστος του υπό αναφορά τμήματος υπολογίζεται σε €42,6 εκατ. συμπεριλαμβανομένου του ΦΠΑ. Το έργο προκηρύχθηκε τον Ιούλιο του 2024 και η έναρξή του τοποθετείται αρχές του 2025 με διάρκεια 36 μήνες. Το έργο θα συγχρηματοδοτηθεί από το ταμείο Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ (Πρόγραμμα ΘΑλΕΙΑ 2021-2027).
Φάση Γ' από Ανθούπολη μέχρι Ανάγυια, μήκους 7χλμ. Υποβλήθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 πρόταση για συγχρηματοδότηση του έργου από το ευρωπαϊκό ταμείο «Συνδέοντας την Ευρώπη» για την περίοδο 2014-2020 που ουσιαστικά καλύπτει δαπάνες μέχρι το 2023, αλλά δεν εγκρίθηκε. Υποβλήθηκε νέα πρόταση τον Ιανουάριο του 2023 για την περίοδο 2021-2027, η οποία εγκρίθηκε πέντε μήνες μετά. Η υπογραφή της συμφωνίας χρηματοδότησης έγινε στις 6/10/2023 για ποσοστό 85% του ποσού των €38,7 εκατ. Υποβλήθηκε νέα πρόταση τον Ιανουάριο του 2024 για χρηματοδότηση εργασιών κόστους €12,3 εκατ. και εγκρίθηκε. Συνεπώς, το ύψος της συγχρηματοδότησης ανέρχεται συνολικά στα €43,4 εκατ. περίπου.
Αναμένεται ολοκλήρωση της μελέτης αρχές του 2025. Εκκρεμούν οι απαλλοτριώσεις. Το έργο αναμένεται να έχει διάρκεια τριάμισι χρόνια. Το κόστος του υπό αναφορά τμήματος υπολογίζεται σε €85 εκατ. συν ΦΠΑ. Η φάση αυτή αποτελεί το πρώτο τμήμα του αυτοκινητόδρομου Λευκωσίας-Παλαιχωρίου, το οποίο θα συνδεθεί με το υπό κατασκευή τμήμα Ανάγυια-Αγροκηπιά.
3 Αυτοκινητόδρομος Λευκωσίας-Παλαιχωρίου. Το έργο αφορά την κατασκευή αυτοκινητόδρομου μεταξύ Αναγυιών και Αγροκηπιάς, μήκους 8 χλμ, διαλαμβάνει ανισόπεδους κόμβους στις συμβολές με τον δρόμο Αγ. Ιωάννη-Αχερά και στο περιφερειακό Γυμνάσιο Κλήρου και ισόπεδους κόμβους στη συμβολή προς βιομηχανική περιοχή Εργατών και προς Αγροκηπιά-Μιτσερό. Επιπλέον, διαλαμβάνει 8,5χλμ δευτερεύον οδικό δίκτυο. Η υπογραφή του συμβολαίου έγινε στις 25/01/2023 έναντι ποσού €65,2 εκατ. συν ΦΠΑ, με διάρκεια κατασκευής τριάμισι χρόνια. Το έργο άρχισε στις 13/03/2023.
4 Αυτοκινητόδρομος Λεμεσού–Σαϊττά. Η μελέτη κατασκευής του αυτοκινητόδρομου, μήκους 22χλμ., άρχισε τον Νοέμβριο του 2009 από ιδιώτες μελετητές έναντι του ποσού των €820.500 συν ΦΠΑ, με αρχική διάρκεια δυο χρόνια και παραδίδεται σταδιακά σε τρεις φάσεις (Πολεμίδια-Παλώδια, Παλώδια-Μονάγρι και Μονάγρι - Σαϊττάς). Η μελέτη βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, με μεγάλες καθυστερήσεις που οφείλονται, σύμφωνα με το Υπουργείο Μεταφορών, «στην πολυπλοκότητα του έργου, στην ανάγκη για αλλαγές που προκύπτουν λόγω της εμπλοκής και των αιτημάτων των κοινοτικών Αρχών, αλλά και στην έλλειψη ανταπόκρισης από τις Υπηρεσίες Κοινής Ωφελείας». Ειδικότερα:
Φάση Α1, Πολεμίδια–Παλώδια, μήκους 3,7χλμ. Η φάση αυτή του έργου βρίσκεται υπό κατασκευή έναντι ποσού συμβολαίου €26,13 εκατ. συν ΦΠΑ. Οι εργασίες άρχισαν στις 14/09/2020 και αναμένεται να συμπληρωθούν αρχές του 2025. Το έργο συγχρηματοδοτείται από το ευρωπαϊκό ταμείο «Συνδέοντας την Ευρώπη» με ποσό €2,4 εκατ. Για την υπό αναφορά φάση του έργου εξασφαλίστηκε δανειοδότηση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Φάση Α2, Παλώδια-Μονάγρι, μήκος 8χλμ. Για την υπό αναφορά φάση του έργου αναμένεται η υποβολή της μελέτης της ΑΗΚ για την ολοκλήρωση της τελικής μελέτης, ενώ τα σχέδια στάλθηκαν στο Κτηματολόγιο για τις απαλλοτριώσεις, από τον Αύγουστο του 2013. Στο παρόν στάδιο ετοιμάζεται σημείωμα έργου το οποίο θα υποβληθεί στη Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης για αξιολόγηση και έγκριση. Νοουμένου ότι το έργο τύχει θετικής αξιολόγησης από το Υπουργείο Οικονομικών, θα προωθηθούν οι διαδικασίες υλοποίησής του περιλαμβανομένων των απαλλοτριώσεων. Παρόλο που για τη φάση αυτή δόθηκε θετική γνωμάτευση της Περιβαλλοντικής Αρχής, το 2008, πρόσφατα το Τμήμα Περιβάλλοντος εντόπισε ότι τμήμα του έργου, παρά τη γέφυρα Ζυγού, εμπίπτει σε περιοχή Natura. Ως εκ τούτου, θα απαιτηθεί η ετοιμασία περιβαλλοντικής μελέτης για το τμήμα αυτό, η οποία θα προωθηθεί το συντομότερο δυνατό. Προβλέπεται η έναρξη κατασκευής του έργου το 2025, με διάρκεια τρία χρόνια και κόστος €70 εκατ. συν ΦΠΑ.
Φάση Β, Μονάγρι-Σαϊττάς, μήκους 10,8χλμ. Η φάση αυτή αφορά το τμήμα του δρόμου Μοναγρίου-Σαϊττά. Για τη φάση αυτή δεν έχει προς το παρόν καθοριστεί χρονοδιάγραμμα υλοποίησης. Το κόστος υπολογίζεται σε €75 εκατ. συν ΦΠΑ και περιλαμβάνει μεγάλα τεχνικά έργα. Στην Εθνική Στρατηγική Ανάπτυξης Ορεινών Κοινοτήτων προβλέπεται επανεξέταση του σχεδιασμού με δύο λωρίδες κυκλοφορίας, μείωση του κόστους και έναρξη του έργου μετά το 2026, με διάρκεια τέσσερα χρόνια. Δεδομένου ότι στο τμήμα αυτό του δρόμου εμπίπτει και η περιοχή Σαϊττά, για την οποία δεν έχει δοθεί έγκριση της Περιβαλλοντικής Αρχής, κρίνεται αναγκαία η επανεξέταση του σχεδιασμού με στόχο τη μείωση του κόστους και την επίλυση των περιβαλλοντικών θεμάτων προκειμένου να εξασφαλιστούν οι αναγκαίες εγκρίσεις για προώθηση του έργου.
