Δυόμισι μήνες περίπου μετά την κατάρρευση του Κραν Μοντανά και έναν μήνα πριν την εξαγγελία του για την υποψηφιότητά του στις προεδρικές εκλογές του 2018 (2η θητεία), τον Σεπτέμβριο του 2017, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης, από το βήμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, θεώρησε χρήσιμο, μεταξύ άλλων, να απευθύνει το εξής ερώτημα προς τον Τούρκο Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν: «Προβλέπει οποιοδήποτε Σύνταγμα ενός ομοσπονδιακού κράτους ότι για οποιανδήποτε απόφαση σε ομοσπονδιακό επίπεδο απαιτείται τουλάχιστον μία θετική ψήφος από τα μέλη του κράτους; Όταν ειδικά ένα από τα μέλη της ομοσπονδίας ελέγχεται από μια τρίτη χώρα;». Ήταν τότε που ο Πρόεδρος Αναστασιάδης συζητούσε με ξένους και Κύπριους συνομιλητές του για λύση δύο κρατών στην Κύπρο - βολιδοσκόπηση που ο τότε κυβερνητικός εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου εξήγησε τηλεοπτικά με δυο προτάσεις: Ο Πρόεδρος ρωτά αρχηγούς κρατών, πρέσβεις και άλλους παράγοντες, με τους οποίους συναντάται: «Η Τουρκία θέλει λύση δύο κρατών. Εσείς τι λέτε;». Και είναι από τότε που η τουρκική πλευρά υποστηρίζει ξεκάθαρα, παντού και με όλους τους τρόπους, ότι η ε/κ πολιτική ηγεσία δεν εννοεί τα όσα λέει. Και με πρόσχημα τα μισόλογα της πλευράς μας σε σχέση με την πολιτική ισότητα, έχει βάλει πλέον στον διάλογο -ιδιωτικό και δημόσιο, επίσημο και ανεπίσημο- τις απαιτήσεις της για κυριαρχική ισότητα, δηλαδή για λύση δύο κρατών και άρα διχοτόμηση της Κύπρου.
Η νέα ομάδα
Τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν τα πράγματα κινούνταν ξεκάθαρα προς επανεκκίνηση της διαδικασίας επίλυσης του Κυπριακού, διέρρευσαν στον Τύπο πληροφορίες για τη νέα, λεγόμενη στενή ή κλειστή, διαπραγματευτική ομάδα του Προέδρου, η οποία θα στηρίζει τον συνομιλητή της ε/κ πλευράς, με τρόπο σοβαρό και χωρίς το αλαλούμ ιδεών, προτάσεων και θέσεων της ομάδας του Κραν Μοντανά, στην οποία χωρούσαν όλοι, για να μην μείνει κανένας παραπονούμενος πριν τις προεδρικές του 2018. Η νέα ομάδα αποτελείται από τους Ανδρέα Μαυρογιάννη (διαπραγματευτής) και έναν στενό του συνεργάτη, Γιώργο Σαββίδη (γενικός εισαγγελέας), Κυριάκο Κούρο (διευθυντής του διπλωματικού γραφείου του Προέδρου Αναστασιάδη και επικεφαλής της ΚΥΠ), Ιωάννη Κασουλίδη (τέως ΥΠΕΞ), Τουμάζο Τσιελεπή (επικεφαλής του Γραφείου Κυπριακού του ΑΚΕΛ), Τάσο Τζιωνή (πρέσβης, τέως γενικός διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών), Παναγιώτη Δημητρίου (τέως ευρωβουλευτής του ΔΗΣΥ, υπουργός του Σαμψών / μετανοημένος για το πραξικόπημα του 1974) και τους εξής τέσσερις νομικούς / συνταγματολόγους: Αριστοτέλης Κωνσταντινίδης (αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πρόεδρος του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου), Κώστας Παρασκευά (επίκουρος καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Κύπρου), Κωνσταντίνος Κόμπος (αναπληρωτής καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου), Αχιλλέας Αιμιλιανίδης (αναπληρωτής καθηγητής Νομικής και πρόεδρος του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας). Μέλος της ομάδας θεωρείται και ο Νίκος Χριστοδουλίδης (υπουργός Εξωτερικών), ο οποίος μία φορά εμφανίστηκε στις 6-7 φορές που συνεδρίασε η εν λόγω ομάδα.
Αβέρωφ Νεοφύτου
Τον Φεβρουάριο (22/2/2021) ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ Αβέρωφ Νεοφύτου, έχοντας συνειδητοποιήσει τη ζημιά που κάνει στην ε/κ πλευρά το θέμα της πολιτικής ισότητας, δήλωσε: «Θέλω να απαλλαγώ από την τουρκική κατοχή, τα κατοχικά στρατεύματα, τις καταραμένες συνθήκες εγγυήσεων του ’60, να πάρω εδάφη πίσω, τη Μόρφου, τα Βαρώσια και άλλες περιοχές, θέλω μια δίκαιη διευθέτηση του περιουσιακού. Για να τα πάρω όλα αυτά, χρειάζεται να δώσω στους Τ/Κ την πολιτική ισότητα». Παράλληλα είχε απευθύνει πρόσκληση προς την ηγεσία του ΑΚΕΛ: «Να συναντηθούμε σύντομα, να μιλήσουμε για το μέλλον του τόπου, γιατί εθνική προτεραιότητα είναι να ενώσουμε τις δυνάμεις μας για να απαλλαγούμε από την τουρκική κατοχή». Η συνάντηση Αβέρωφ Νεοφύτου - Άντρου Κυπριανού πραγματοποιήθηκε στις 4 Μαρτίου 2021 στα γραφεία του ΑΚΕΛ.
Τάσος Τζιωνής
Στις 14 Μαρτίου 2021, σε συνέντευξή του στον «Φ», ο Τάσος Τζιωνής άδειασε τον Αβέρωφ Νεοφύτου απαντώντας σε ερώτηση για το θέμα της πολιτικής ισότητας και αν αυτό που συζητείται σήμερα είναι το ίδιο που προβλέπεται από τα ψηφίσματα του ΟΗΕ: «Αναφέρεστε προφανώς στη δημόσια συζήτηση που προκάλεσε η γνωστή προτροπή ‘να δώσουμε την πολιτική ισότητα’. Νομίζω πως δεν θα είχε νόημα αυτή η προτροπή αν αφορούσε την πολιτική ισότητα του ψηφίσματος του Σ.Α. 716 την οποία έχουμε δεχθεί το 1991. Είναι φανερό πως αφορά μια πιο γενναιόδωρη προσφορά, μια πολύ ευρεία ‘πολιτική ισότητα’, που ελπίζεται από τους προτρέποντες ότι θα γίνει ικανή να ανατρέψει την τουρκική θέση για δύο κράτη και κυριαρχική ισότητα και να προκαλέσει άλλες τουρκικές υποχωρήσεις. Κατ’ αρχάς να πω ότι συνιστά, από διαπραγματευτικής απόψεως, πολύ επιβλαβή πράξη μια εκ των έσω δημόσια έκκληση για μείζονα υποχώρηση στο Κυπριακό λίγο καιρό πριν από την κρίσιμη πενταμερή. Υπονομεύει τη διαπραγματευτική ικανότητά μας και ανοίγει την όρεξη του ευεργετούμενου. Επί της ουσίας τώρα: Δηλώνουμε πως είμαστε υπέρ αποκεντρωμένης ομοσπονδίας που, όταν νοηματοδοτηθεί επαρκώς, θα σημαίνει μάλλον λιγότερες εξουσίες στην κεντρική κυβέρνηση και περισσότερες στα ομόσπονδα κρατίδια που θα έχουν, συν τοις άλλοις, το κατάλοιπο εξουσίας. Αν με την ‘πολιτική ισότητα’ θα επιτρέπεται στους Τουρκοκύπριους να μπλοκάρουν τη λήψη αποφάσεων στις λίγες αλλά πολύ σημαντικές για την ύπαρξη του κράτους αρμοδιότητες, τότε η ομοσπονδία θα βρίσκεται στο έλεος της τουρκικής πλευράς και εν τέλει το κράτος θα παραλύσει, αντ’ αυτού, θα λειτουργούν στην πράξη μόνο τα δύο ομόσπονδα κρατίδια ως ξεχωριστά κράτη. Πιστεύω πως αυτή η πολιτική ισότητα θα οδηγήσει ταχέως στην κυριαρχική ισότητα την οποία απαιτεί η τουρκική πλευρά, μέσω μάλιστα της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας η οποία θα έχει δοκιμαστεί και θα έχει αποτύχει. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα είναι παρελθόν και ο κυπριακός ελληνισμός δεν θα έχει πού την κεφαλήν κλίναι. Μήπως αυτό είναι το τουρκικό σχέδιο plan B; Ας προσέξουμε».
Απάντηση Αβέρωφ
Τρεις ημέρες μετά, στις 17 Μαρτίου 2021, ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ, μιλώντας στην Κάτια Σάββα και την εκπομπή «Alpha Ενημέρωση» του Alpha ΤV, ανέφερε ότι έθεσε το θέμα του Τάσου Τζιωνή στο χθεσινό Εθνικό Συμβούλιο (16/3/2021), προσθέτοντας χαρακτηριστικά πως αυτοί που είναι πιο πατριώτες από εμάς άθελά τους τσιμεντώνουν τη διχοτόμηση. Θέμα Τζιωνή έθεσε στο Εθνικό Συμβούλιο και ο γ.γ. του ΑΚΕΛ Άντρος Κυπριανού.
Σχόλιο Προέδρου
Στις 22 Μαρτίου 2021, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας απάντησε δημόσια στους Αβέρωφ Νεοφύτου και Άντρο Κυπριανού για το θέμα Τάσου Τζιωνή: «Με ενδιαφέρουν οι διαφορές γι’ αυτό και συμμετέχουν στη διαπραγματευτική ομάδα όχι μόνο όσοι είναι μιας σχολής, αλλά όσοι μπορεί, μέσα από τον προβληματισμό τους, να βοηθήσουν έτσι ώστε να αντιμετωπίσουμε τον κάθε κίνδυνο [...] Και δεν νομίζω ότι με τα σχόλια που άκουσα θα πρέπει ο κ. Τζιωνής να αποπεμφθεί από τη διαπραγματευτική ομάδα. Τον επέλεξα γιατί γνωρίζω τις ιδέες, τις αντιλήψεις. Και πιστεύω ότι μέσα από τον προβληματισμό για τροφή προς σκέψη δίδεται καλύτερη ευκαιρία αντιμετώπισης των τυχόν προβλημάτων που ενδέχεται να αντιμετωπίσουμε». Κληθείς δε να πει για τις σκέψεις που κάνει για την πολιτική ισότητα, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης είπε ότι από το 1991 έχουμε αποδεχθεί την πολιτική ισότητα, το επανέλαβε και στο Κραν Μοντανά, όπως αναφέρεται στην απόφαση 716 του 1991 του ΣΑ του ΟΗΕ. «Συνεπώς δεν τίθεται θέμα να με καλούν κάποιοι να αποδεχθώ κάτι που ήδη έχω αποδεχθεί», συμπλήρωσε.
Ερωτήματα
Από συζητήσεις με μέλη της παλιάς αλλά και της νέας διαπραγματευτικής ομάδας του Προέδρου, στελέχη κομμάτων, διπλωμάτες και άλλους παράγοντες του Κυπριακού, προκύπτουν τα εξής ερωτήματα:
- Δύο μήνες πριν από την άτυπη πενταμερή, την έναρξη της τελευταίας ίσως ευκαιρίας για λύση του Κυπριακού στη βάση της ΔΔΟ, είναι ώρα -υπάρχει χρόνος- για... δημιουργικό διάλογο και σκληρό αντίλογο μέσα στη στενή διαπραγματευτική ομάδα του Προέδρου; Ποιες ιδέες μπορεί να πει κάποιος για να σπάσει το αδιέξοδο, για θέματα που διαφωνεί κατηγορηματικά μαζί τους; Όταν εν τη γενέσει δεν αποδέχεται κάποιες θέσεις που είναι στο τραπέζι των συνομιλιών; «Είμαστε στη φάση της έκθεσης ιδεών;» ρωτούσε ο μακαρίτης ο Αλέκος Μαρκίδης, όταν αποχωρούσε από τη διαπραγματευτική ομάδα, ακριβώς γιατί δεν συμφωνούσε με τον Πρόεδρο Αναστασιάδη αλλά και με την ομάδα-αχταρμά που διατηρούσε.
- Εάν το αποτέλεσμα της προσπάθειας που αρχίζει τέλη Απριλίου θα είναι μια συμφωνία λύσης του Κυπριακού στη βάση της ΔΔΟ με πολιτική ισότητα, τι ακριβώς θα στηρίξουν κάποια μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας του Προέδρου της Δημοκρατίας; Θα δίνουν συνεντεύξεις για να ροκανίσουν το «ναι» στο δημοψήφισμα; Είναι υποτίμηση της νοημοσύνης να λες “δεν θα αποπέμψω κάποιον για τις ιδέες του”, διότι δεν είναι αυτό το θέμα. Δεν γνωρίζει ο Πρόεδρος ότι σε περίπτωση που προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις θα τους βρει μπροστά του;
- Στα μάτια της διεθνούς κοινότητας (Ηνωμένα Έθνη, ΕΕ, ΗΠΑ κ.ά.) αλλά και της τουρκικής/τουρκοκυπριακής πλευράς, προσδίδει κύρος και αξιοπιστία στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας η εκπροσώπηση της λεγόμενης απορριπτικής τάσης στο Κυπριακό στη στενή διαπραγματευτική του ομάδα; Τι μήνυμα ακριβώς θέλει να στείλει ο Πρόεδρος Αναστασιάδης όταν μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας είναι μέσα στις διαπραγματεύσεις, αλλά και απ’ έξω και ρίχνουν πέτρες;
Βιτρίνα;
Πηγές μέσα από τη στενή διαπραγματευτική ομάδα του Προέδρου ανέφεραν στον «Π», υπό το καθεστώς ανωνυμίας, ότι ο κ. Τζιωνής δεν πολυμιλά στις συνάξεις, ενώ ο κ. Αιμιλιανίδης ήταν ξεκάθαρος σε μία από τις πρώτες συναντήσεις: «Επειδή δεν μιλώ, δεν σημαίνει ότι αποδέχομαι κάποια θέματα. Εγώ έχω αρθρογραφήσει, έχω εκφράσει δημόσια τις αντιρρήσεις μου, με κάλεσε ο Πρόεδρος να έρθω εδώ για τις νομικές μου γνώσεις, αλλά τούτο δεν σημαίνει ότι επειδή δεν διατυπώνω συνεχώς τις διαφωνίες μου, συμφωνώ κιόλας με τούτα που ακούω». Οι ίδιες πηγές διερωτώνται εάν τελικά «είναι βιτρίνα η ομάδα». «Δεν διεξάγεται συζήτηση εις βάθος», «βασικά φακκούμεν γυρόν του μπάκαρι» ανέφεραν. Μεταξύ άλλων, μας λέχθηκε πως «ό,τι θέμα τίθεται, αμέσως πέφτει η απάντηση ότι ‘είναι κλειστό, είναι συμφωνημένο, από προηγούμενους κύκλους διαπραγματεύσεων, θα ήταν καταστροφικό να ανοίξουμε θέματα γιατί έτσι θα δώσουμε το δικαίωμα να το κάνει και η άλλη πλευρά’». Σε ό,τι αφορά την αποκεντρωμένη ομοσπονδία, η θέση είναι πως «δεν μπορούν να φύγουν πολλά πράγματα από το κεντρικό κράτος». Στο θέμα της αλλαγής του πολιτεύματος, η θέση είναι ότι «είναι πάρα πολύ αργά για να γίνει αυτή η συζήτηση» και στα περί πολιτικής ισότητας «κανείς δεν διευκρινίζει τι αποδεχόμαστε και τι δώσαμε στους Τ/Κ». Βασικά, ο Πρόεδρος θα πάει στη Γενεύη με τη θέση ότι η πλευρά μας αποδέχεται τα έξι σημεία του πλαισίου Γκουτέρες και είμαστε έτοιμοι να μπούμε στα βαθιά. Στην αναμενόμενη ερώτηση της άλλης πλευράς «τι ακριβώς εννοεί η ε/κ πλευρά όταν λέει πως αποδέχεται την πολιτική ισότητα», τα μέλη της στενής διαπραγματευτικής ομάδας του Προέδρου Αναστασιάδη, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν γνωρίζουν ποια θα είναι η απάντησή μας...
kateliadi@politis-news.com
