Η πλήρης ένταξη της Κύπρου στη ζώνη του Σένγκεν αποτελεί ύψιστη πολιτική προτεραιότητα για την Κυπριακή Δημοκρατία, με τις Αρχές να βρίσκονται πλέον στην τελική ευθεία για την εκπλήρωση των απαιτούμενων κριτηρίων. Η ένταξη στη ζώνη του Σένγκεν, που θα ενοποιήσει (καταργώντας τους συνοριακούς ελέγχους) την κυπριακή επικράτεια με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ και τα κράτη της της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών (Ισλανδία, Λιχτενστάιν, Νορβηγία και Ελβετία), αποτελεί υποχρέωση που ανέλαβε η Κύπρος με την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν ζήτησε κάποια εξαίρεση, όπως έχει κάνει η Ιρλανδία. Ως μεγαλύτερο εμπόδιο εμφανιζόταν το καθεστώς της Πράσινης Γραμμής και ο κίνδυνος να μετατραπεί σε σκληρό σύνορο. Το τελευταίο δεν παρουσιάζεται, πλέον, ως πρόβλημα ή/και κίνδυνος, ούτε από την κυβέρνησηούτε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό που ζητείται είναι καλύτερη παρακολούθηση των διελεύσεων και εφαρμογή του ίδιου του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής.
«Αν ολοκληρωθούν όσα πρέπει να γίνουν από την πλευρά μας είναι εφικτός στόχος η ένταξη της Κύπρου στη ζώνη του Σένγκεν», είπε στον «Π» πηγή με γνώση των εξελίξεων. Η ίδια πηγή αναφέρει ότι εντός της χρονιάς μπορεί να κλείσει η πρώτη φάση της αξιολόγησης και να ακολουθήσει η δεύτερη.
«Η πρώτη αξιολόγηση της Κύπρου για προσχώρησή της στον χώρο Σένγκεν βρίσκεται σε εξέλιξη και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί στενά την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εκπλήρωση των τεχνικών απαιτήσεων», αναφέρεται μεταξύ άλλων στην απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε σχετική ερώτηση του ευρωβουλευτή του ΔΗΣΥ Μιχάλη Χατζηπαντέλα.
Σύμφωνα με τον επίτροπο για θέματα Εσωτερικών Υποθέσεων και Μετανάστευσης, Μάγκνους Μπρούνερ, η επιτροπή γνωρίζει ότι η προσχώρηση της Κύπρου στον χώρο Σένγκεν απαιτεί τον δέοντα σεβασμό προς την ιδιάζουσα κατάσταση και είναι έτοιμη να ξεκινήσει διάλογο με την Κύπρο, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίον μπορεί να επιτευχθεί αυτό, μεταξύ άλλων όσον αφορά την Πράσινη Γραμμή. Ο κ. Μπρούνερ δεν βλέπει το καθεστώς της Πράσινης Γραμμής ως ανυπέρβλητο εμπόδιο. Σε αυτή τη φάση το βάρος πέφτει στις ίδιες τις Αρχές της Δημοκρατίας οι οποίες καλούνται να εκπληρώσουν τα τεχνικά κριτήρια που είναι απαραίτητα για να ενταχθεί η χώρα στη ζώνη.
«Η Κύπρος εργάζεται για την εφαρμογή των συστάσεων Σένγκεν και η πρώτη αξιολόγηση Σένγκεν βρίσκεται σε εξέλιξη. Η επιτροπή υποστηρίζει την Κύπρο στη διαδικασία βαθύτερης ενσωμάτωσης στο σύστημα Σένγκεν», αναφέρεται στην τέταρτη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάσταση του Σένγκεν, η οποία δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα.
Το τι πρέπει να γίνει περιγράφεται σε έξι έγγραφα του Συμβουλίου (5535/21, 10403/22, 12636/21, 12638/21, 12639/21, 11237/24) τα οποία αφορούν ισάριθμους τομείς αξιολόγησης:
- Προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
- -Αστυνομική συνεργασία.
- -Έλεγχος εξωτερικών συνόρων.
- -Διαδικασίες επιστροφών για όσους δεν δικαιούνται καθεστώς προστασίας.
- -Θεωρήσεις (βίζες).
- - Σύστημα πληροφοριών Σένγκεν (SIS).
Χάρτης υποχρεώσεων
Η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ήταν ενθαρρυντική, ωστόσο καταγράφηκε μεγάλος αριθμός συστάσεων στις οποίες η Κύπρος πρέπει να ανταποκριθεί πλήρως. Ένας οδικός χάρτης υποχρεώσεων έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή.
1. Ολοκλήρωση τεχνικών και επιχειρησιακών προαπαιτούμενων
Η Κύπρος πρέπει να διασφαλίσει την πλήρη εφαρμογή του κεκτημένου Σένγκεν στις περιοχές που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία. Αυτό περιλαμβάνει:
-Την αναβάθμιση και διασύνδεση των συστημάτων πληροφορικής με το SIS, κάτι που έχει ήδη υλοποιηθεί.
-Την ενίσχυση των συνοριακών ελέγχων, ειδικά στην Πράσινη Γραμμή, η οποία δεν θεωρείται εξωτερικό σύνορο αλλά απαιτεί αυστηρούς ελέγχους χωρίς εκπτώσεις.
-Την ενίσχυση της προξενικής παρουσίας της Κύπρου διεθνώς, μέσω συμφωνιών εκπροσώπησης και συνεργασίας με εξωτερικούς παρόχους και άλλα κράτη.
2. Κεντρικός συντονισμός και διοικητική οργάνωση
Έχει συσταθεί ειδική ομάδα υπό το Υπουργείο Εξωτερικών για τον καλύτερο συντονισμό όλων των συναρμόδιων υπουργείων και υπηρεσιών (Εσωτερικών, Δικαιοσύνης, Άμυνας, Μεταφορών, Μετανάστευσης). Απαιτείται ολοκληρωμένη καταγραφή και υλοποίηση όλων των εκκρεμοτήτων που αφορούν την κυπριακή πλευρά, ώστε να επιταχυνθεί η τελική αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
3. Ενίσχυση ελέγχου και εποπτείας της Πράσινης Γραμμής
Η ιδιαιτερότητα της Κύπρου λόγω της διαίρεσης του νησιού δημιουργεί πρόσθετες προκλήσεις. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αποτελεσματική εποπτεία της Πράσινης Γραμμής, ώστε να διασφαλιστεί η ασφάλεια και η αποτροπή παράνομων διελεύσεων.
4. Εφαρμογή του κεκτημένου Σένγκεν σε θεωρήσεις και επιστροφές
Η Κύπρος πρέπει να ενισχύσει τη διαδικασία έκδοσης ομοιόμορφων θεωρήσεων Σένγκεν και να διασφαλίσει την αποτελεσματική διαχείριση των επιστροφών μεταναστών που δεν δικαιούνται άσυλο.
5. Τελική αξιολόγηση και πολιτική έγκριση
Μετά την ολοκλήρωση όλων των τεχνικών προϋποθέσεων, η Κύπρος θα υποβληθεί σε τελική αξιολόγηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Η ένταξη απαιτεί ομόφωνη έγκριση από όλα τα κράτη-μέλη της ζώνης Σένγκεν, γεγονός που προσδίδει και πολιτικό χαρακτήρα στη διαδικασία.
Η κυβέρνηση εκτιμά ότι, εντός του 2025, η Κύπρος θα είναι τεχνικά έτοιμη για ένταξη, με την τελική απόφαση να αναμένεται εντός των επόμενων δύο έως τριών ετών, εφόσον ολοκληρωθούν επιτυχώς όλες οι απαραίτητες ενέργειες.
