Η Ερευνητική Επιτροπή για τους φονικούς αερόσακους Takata ολοκληρώνει αύριο Δευτέρα τις ακροάσεις μαρτύρων, με την κατάθεση του διευθυντή της Τροχαίας Αρχηγείου Αστυνομίας, Χάρη Ευριπίδου. Η κλήση του συγκεκριμένου μάρτυρα αποφασίστηκε την τελευταία στιγμή και αιτία αποτέλεσαν οι καταθέσεις ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής του υπουργού Μεταφορών, Αλέξη Βαφεάδη, καθώς και προκατόχων του. Σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, ουδέποτε ενημερώθηκε το Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας στο οποίο προήδρευαν για τα δυο θανατηφόρα δυστυχήματα που έλαβαν χώρα το 2023 και το 2024 καθώς και για τον σοβαρό τραυματισμό προσώπου, το 2017, από αερόσακους Takata, παρ' όλο που στο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας η Αστυνομία προβαίνει σε εκτενείς αναλύσεις και ενημερώσεις ως προς τις αιτίες πρόκλησης των θανατηφόρων δυστυχημάτων.
Η Ερευνητική Επιτροπή θα ολοκληρώσει το έργο της με την κατάθεση του πορίσματος της ενώπιον του Γενικού Εισαγγελέα, Γιώργου Σαββίδη. Όπως εκτιμάται, αυτό θα γίνει περί τα τέλη Ιουνίου. Στη συνέχεια, το πόρισμα θα τεθεί κάτω από το μικροσκόπιο της Νομικής Υπηρεσίας για να διαπιστωθεί κατά πόσο προκύπτουν ποινικά ή και πειθαρχικά αδικήματα.
Κρίνοντας από τις μαρτυρίες που ακούστηκαν στην Ερευνητική Επιτροπή, πέραν του Τμήματος Οδικών Μεταφορών (ΤΟΜ) ενδεχομένως να προκύπτουν ευθύνες και στο Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικής Υπηρεσίας καθώς οι προϊστάμενοι του που διετέλεσαν στη θέση από το 2017 και εντεύθεν, δεν ενημέρωσαν τη διεύθυνση του Υπουργείου Μεταφορών για τις εκθέσεις που ετοίμασε το Τμήμα για λογαριασμό της Αστυνομίας και αφορούσαν το θάνατο του Κυριάκου Όξινου στις 24/1/2023 και το σοβαρό τραυματισμό του Αλέξανδρου Λούγκου στις 30/7/2017 από αερόσακους Takata.
Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε ο πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής και πρώην δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, Μιχαλάκης Χριστοδούλου, «έπαιζαν καμπάνες» από το 2013 στο ΤΟΜ, στάλθηκαν συνολικά 73 προειδοποιήσεις από την Υπηρεσία Προστασίας Καταναλωτή του Υπουργείου Εμπορίου για τις επικίνδυνες ανακλήσεις, αλλά δεν έκανε τίποτα, ούτε ενημέρωσε.
Δεν είχαν ιδέα οι υπουργοί
Την περασμένη Τετάρτη και Πέμπτη κατέθεσαν ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής οκτώ πρώην υπουργοί Μεταφορών που διετέλεσαν στο αξίωμα αυτό κατά την τελευταία 20ετία. Πρόκειται για τους Γιάννη Καρούσο (2019 – 2023), Βασιλική Αναστασιάδου (2018 – 2019), Μάριο Δημητριάδη (2014–2018), Ευθύμιο Φλουρέντζου (2011–2014), Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή (2010–2011), Νίκο Νικολαΐδη (2008–2010), Μαρία Μαλαχτού-Παμπαλλή (2007–2008) και Χάρη Θράσου (2004–2007). Όλοι ανεξαιρέτως υποστήριξαν στις καταθέσεις τους ότι δεν ενημερώθηκαν ποτέ για τους αερόσακους Takata και ειδικότερα από τους εκάστοτε διευθυντές του ΤΟΜ και του Τμήματος Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών, παρ' όλο που γίνονταν συσκέψεις κάθε μήνα για θέματα που αφορούσαν τα δυο τμήματα και όχι μόνο.
«Ήταν υποχρέωση τους να ενημερώνουν», σχολίασε στην κατάθεσή του ο Γιάννης Καρούσος. Επισημαίνοντας, παράλληλα, πως αν έφτανε η ενημέρωση ενώπιόν του «θα λαμβάναμε μέτρα και θα προλαβαίναμε πολλά». Δυστυχώς, οι υπηρεσίες, ολόκληρο το υπουργείο, δεν έκριναν ότι έπρεπε να ενημερώσουν τον πολιτικό τους προϊστάμενο, σχολίασε ο κ. Καρούσος. Αναφέροντας πως το κράτος οφείλει μια συγγνώμη στις οικογένειες των θυμάτων.
Στη δική της κατάθεση, η Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή ευχήθηκε όπως η διερεύνηση καταλήξει σε συγκεκριμένες ευθύνες «γιατί υπάρχουν ευθύνες», είπε. Ο πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής τη διαβεβαίωσε ότι, «εφόσον εντοπιστούν οι ευθύνες, θα αποδοθούν όπως απαιτεί ο νόμος».
Η αρχή του κακού….
Ξεκάθαρες ευθύνες στο ΤΟΜ επέρριψε ο πολιτικός προϊστάμενος του Τμήματος, Υπουργός Μεταφορών, Αλέξης Βαφεάδης, καταθέτοντας ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής για το χάος που προκλήθηκε με τους φονικούς αερόσακους Takata που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τόσο άδικα δυο νέοι άνθρωποι. Πρόκειται για τον 24χρονο Κυριάκο Όξινο που ενεπλάκη σε τροχαίο στις 24/1/2023 και την 19χρονη Στυλιανή Γιωργαλλή που έχασε τη ζωή της σε τροχαίο στις 21/10/ 2024. Και στις δυο περιπτώσεις τέθηκαν σε λειτουργία οι προβληματικοί αερόσακοι, εκτόξευσαν μεταλλικά αντικείμενα, γεγονός που προκάλεσε το θάνατο τους. Προηγήθηκε ο σοβαρός τραυματισμός του Αλέξανδρου Λούγκου στο πρόσωπο, στις 30/7/2017 από αερόσακο Takata αλλά και πάλι ουδείς ασχολήθηκε.
Απαντώντας στις ερωτήσεις της Ερευνητικής Επιτροπής, ο Αλέξης Βαφεάδης δήλωσε, για πρώτη φορά δημόσια, ότι η αρχή του κακού έγινε το 2017 με την εγκύκλιο που εξέδωσε το ΤΟΜ.
Συγκεκριμένα, στην εν λόγω εγκύκλιο-επιστολή, ημερ. 21/03/2017, προς τον Σύνδεσμο Εισαγωγέων Μηχανοκίνητων Οχημάτων (αντιπροσωπείες καινούργιων οχημάτων), ενώ παρατίθεται με πάσα λεπτομέρεια η διαδικασία που θα ακολουθείται για τις ανακλήσεις οχημάτων, αφήνεται ένα κενό που προκάλεσε το μπάχαλο. Ποιο είναι το κενό; Η εγκύκλιος ενώ εξαιρεί τους αντιπροσώπους των καινούργιων οχημάτων ή πιο σωστά τους διανομείς των κατασκευαστών οχημάτων από την υποχρέωση να ενημερώνουν για τυχόν ανακλήσεις τους ιδιοκτήτες των οχημάτων που αγοράστηκαν μεταχειρισμένα κατόπιν εισαγωγής τους από τρίτες χώρες, κυρίως από Ιαπωνία και Σιγκαπούρη, δεν καθορίζει ποιος είναι ο αρμόδιος να το πράξει και ποιος έχει την ευθύνη της ενημέρωσης για αυτά τα οχήματα. Εξαιτίας αυτού του κενού εξακολουθούν, μέχρι και σήμερα, να κυκλοφορούν στους κυπριακούς δρόμους χιλιάδες εισαγόμενα μεταχειρισμένα οχήματα τα οποία φέρουν τους επικίνδυνους αερόσακους.
Όπως κατήγγειλε στην Ερευνητική Επιτροπή ο κ. Βαφεάδης, το ΤΟΜ δεν είχε καμία εξουσία να εκδώσει μια τέτοια εγκύκλιο, που αποτέλεσε, κατά τα λεγόμενά του, την αρχή του κακού.
Πότε άκουσε τη λέξη «Takata»
Σύμφωνα με τον υπουργό Μεταφορών, η πρώτη φορά που άκουσε τη λέξη «Takata» ήταν στις 25/04/2023 όταν συναντήθηκε στο γραφείο του με τον Γιάννο Όξινο, πατέρα του αδικοχαμένου Κυριάκου Όξινου. Σύμφωνα με τον κ. Βαφεάδη, «κατά τη διάρκεια της συνάντησης με ενημέρωσε για το τραγικό θανατηφόρο δυστύχημα του γιου του και την πεποίθησή του ότι το μοιραίο πιθανώς να επήλθε από ελαττωματικό αερόσακο. Στη συνάντηση με τον Γιάννο Όξινο πληροφορήθηκα για πρώτη φορά για τους ελαττωματικούς αερόσακους Takata και συνεπώς για τη σύνδεση του θέματος αυτού με τις ανακλήσεις οχημάτων».
Γνώριζαν από το 2008
Από την πρώτη, κιόλας, συνεδρία της Ερευνητικής Επιτροπής στις 03/04/2025 είχαμε αποκαλύψεις καθώς διεφάνη ότι γίνονταν ανακλήσεις οχημάτων στην Κύπρο λόγω ελαττωματικών αερόσακων από το 2008! Το γεγονός αποκαλύπτεται σε δικαστική απόφαση του Επαρχιακού Δικαστηρίου Λευκωσίας, ημερομηνίας 25/01/2016, στην οποία αναφέρθηκε ο πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής, Μιχαλάκης Χριστοδούλου.
Ειδικότερα, η δικαστική απόφαση αφορά αγωγή που κατέθεσε ο Όμιλος Πηλακούτα, στον οποίο ανήκει η αντιπροσωπεία της ΒΜW, εναντίον αστυνομικού για οφειλές ύψους €1.107. Σύμφωνα με τη δικαστική απόφαση, κατόπιν τεχνάσματος, ο αστυνομικός ξεγέλασε τον υπάλληλο και οδήγησε το όχημά του εκτός του γκαράζ χωρίς να πληρώσει το οφειλόμενο ποσό που αφορούσε πέραν της αντικατάστασης του προβληματικού αερόσακου και πρόσθετες εργασίες στο όχημα και, συγκεκριμένα, αλλαγή χειρόφρενου. Όπως καταγράφεται στη δικαστική απόφαση που είναι αναρτημένη στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων - Cylaw του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, τον Σεπτέμβριο του 2010 αναίτια άνοιξε ο αερόσακος του οδηγού του οχήματος του αστυνομικού, μάρκας BMW, μοντέλο Χ5, το οποίο εισήχθη μεταχειρισμένο από το εξωτερικό και ήταν παραγωγής του Ιανουαρίου του 2002. Ο αστυνομικός μετέφερε το όχημά του στο γκαράζ της αντιπροσωπείας της BMW στις 20/09/2010 για επιδιόρθωση.
Ο τεχνικός διευθυντής του συνεργείου, Ανδρέας Ανδρέου, ήταν ο μοναδικός μάρτυρας στην υπόθεση. Όπως κατέθεσε ενώπιον του δικαστηρίου, το 2008 το εργοστάσιο της BMW κάλεσε με δημόσια ανακοίνωση τους ιδιοκτήτες οχημάτων BMW Χ5, παραγωγής από 01/03/2001 μέχρι 28/02/2002, για έλεγχο του πολλαπλού συστήματος αερόσακων λόγω προβλημάτων που παρουσιάστηκαν, τον οποίον προσέφερε χωρίς χρέωση.
Το δικαστήριο εξέδωσε απόφαση υπέρ του Ομίλου Πηλακούτα και εναντίον του αστυνομικού για το ποσό των €1.107 πλέον τόκο 9% μέχρι εξόφλησης.
Αντιπροσωπείες οχημάτων κατά ΤΟΜ
Ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής κατέθεσαν και αντιπρόσωποι καινούργιων οχημάτων, οι οποίοι επέρριψαν ευθύνες για το χάος που προκλήθηκε με τους αερόσακους Takata στην αρμόδια εποπτική Αρχή, δηλαδή, το ΤΟΜ. Συγκεκριμένα:
1. Ο διανομέας των αυτοκινήτων Toyota και Lexus στην Κύπρο, Ντικράν Ουζουνιάν, ανέφερε, μεταξύ άλλων, ότι η εταιρεία του πραγματοποίησε πάνω από 100 εκστρατείες ανακλήσεων από το 2004. Σύμφωνα με τον ίδιο, «τον Αύγουστο του 2018 ενημερώσαμε το ΤΟΜ για την πρώτη διαδικασία ανάκλησης αερόσακων». Αποκαλύπτοντας, παράλληλα, ότι ζήτησε από το ΤΟΜ να σταματήσει να εκδίδει ΜΟΤ στους ιδιοκτήτες των οχημάτων που δεν ανταποκρίθηκαν στις ειδοποιήσεις της εταιρείας του για αντικατάσταση των αερόσακων Takata αλλά δεν υπήρξε καμία αντίδραση από το ΤΟΜ.
2. H εκπρόσωπος της Galatariotis Motors (διανομέας σήμερα των οχημάτων Honda), Στέλλα Νικολαΐδου, κατέθεσε στην Ερευνητική Επιτροπή ότι τον Δεκέμβριο του 2013 υπήρξε η πρώτη ενημέρωση για τους ελαττωματικούς αερόσακους, ενώ σημείωσε πως το 2014 έγινε η πρώτη επίσημη ανακοίνωση για ανάκληση. Σύμφωνα με την κ. Νικολαΐδου, η εταιρεία προσπάθησε να στείλει συστημένες επιστολές για ενημέρωση, ωστόσο οι πολίτες δεν τις παραλάμβαναν «φοβούμενοι ότι πρόκειται για φορολογίες». Η κ. Νικολαΐδου κατέθεσε, επίσης, ότι το 2017 συμμετείχε σε σύσκεψη στο ΤΟΜ με σκοπό την αναζήτηση τρόπων για να πεισθούν ή και να υποχρεωθούν οι οδηγοί με οχήματα που φέρουν αερόσακους Takata να προχωρήσουν στην αντικατάσταση των επικίνδυνων αερόσακων. Είπε, ακόμη, ότι στις 26/11/2020 στάλθηκε επιστολή στο ΤΟΜ από την Galatariotis Motors με την εισήγηση να μην εκδίδονται MOT και άδειες κυκλοφορίας για τα οχήματα για τα οποία εκκρεμούν ανακλήσεις. Ωστόσο, δεν έλαβαν καμία απάντηση από το ΤΟΜ.
3. Στη δική της κατάθεση, η διευθύντρια της UNICARS, Χριστιάνα Διογένους, ανέφερε ότι η εταιρεία της ήταν σε θέση να γνωρίζει το πρόβλημα από το 2018, ωστόσο διευκρίνισε ότι η ενημέρωση ανάκλησης στα οχήματα που αντιπροσωπεύει έγινε, επισήμως, τον Αύγουστο του 2019 και αφορούσε 56 οχήματα. Απαντώντας σε ερώτηση, η κ. Διογένους ανέφερε ότι για τις ανακλήσεις των αερόσακων Takata το ΤOM ενημερώνεται αμέσως από την εταιρεία της.
4. Ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εισαγωγέων Μηχανοκίνητων & Ηλεκτρικών Οχημάτων (συμμετέχουν οι αντιπρόσωποι καινούργιων οχημάτων), Σώτος Τρικωμίτης (Α.Ι.Τrikomitis Ltd), κατήγγειλε ότι η κατάσταση που δημιουργήθηκε με τους ελαττωματικούς αερόσακους στην Κύπρο είναι μοναδική στην Ευρώπη, καθώς το κράτος και κατ’ επέκταση το ΤΟΜ εξακολουθούν να επιτρέπουν την εισαγωγή και πώληση στην Κύπρο μεταχειρισμένων οχημάτων από τρίτες χώρες, όπως Ιαπωνία και Σιγκαπούρη, παρ' όλο που δεν πληρούν τα πρότυπα ασφαλείας και περιβάλλοντος της ΕΕ. Αν δεν απαγορευτεί η εισαγωγή αυτών των οχημάτων, που προκάλεσαν και το μεγάλο πρόβλημα με τους αερόσακους Takata, «η ασφάλεια των πολιτών θα συνεχίσει να βρίσκεται σε κίνδυνο», προειδοποίησε.
Μετακύλισε τις ευθύνες ο Κολέττας
O Σωτήρης Κολέττας, ο οποίος διετέλεσε διευθυντής του ΤΟΜ επί 13 χρόνια (2006 – 2019) και αναπληρωτής διευθυντής από το 2004, καταθέτοντας στις 06/05/2025 ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής επέρριψε, ξεκάθαρα, ευθύνες για το χάος που προκλήθηκε με τους Takata στην Κύπρο και κατ’ επέκταση για τον θάνατο του 24χρονου Κυριάκου Όξινου και της 19χρονης Στυλιανής Γιωργαλλή στις κατασκευάστριες εταιρείες των οχημάτων και στους αντιπροσώπους τους στην Κύπρο, εννοώντας τις εταιρείες εισαγωγής καινούργιων οχημάτων. «Καμία κυβερνητική υπηρεσία ανά το παγκόσμιο δεν μπορεί να αποφασίσει για οποιαδήποτε ανάκληση οχήματος. Η κατασκευάστρια εταιρεία αποφασίζει και οι ανακλήσεις γίνονται μέσω των επισήμων αντιπροσώπων τους στις διάφορες χώρες», υπέδειξε. Ο κ. Κολέττας διερωτήθηκε γιατί τίθενται εν αμφιβόλω οι ενέργειες του ΤΟΜ, υποδεικνύοντας ότι το Τμήμα δεν φέρει καμία ευθύνη. Τοποθέτηση που προκάλεσε την αντίδραση του προέδρου του ΣΕΜΗΟ, Σώτου Τρικωμίτη (Suzuki), που εκπροσωπεί τους διανομείς καινούργιων οχημάτων. Ζήτησε τον λόγο αλλά δεν του δόθηκε από την Ερευνητική Επιτροπή. Οι διανομείς των καινούργιων οχημάτων δεν αποδέχονται την ευθύνη για τις χιλιάδες μεταχειρισμένα οχήματα που εισήχθησαν και εξακολουθούν να εισάγονται από τρίτες χώρες, όπως Ιαπωνία και Σιγκαπούρη, και να πωλούνται στην Κύπρο χωρίς να πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφάλειας. Με τον κ. Τρικωμίτη να υποδεικνύει ότι, βάσει της νομοθεσίας, αυτός που εισάγει και πωλεί τα αυτοκίνητα στην Κύπρο, αυτός φέρει και την ευθύνη σε περίπτωση ανάκλησης. Από την άλλη, οι εισαγωγείς μεταχειρισμένων οχημάτων υποστηρίζουν ότι την ευθύνη των ανακλήσεων για τα οχήματα που πωλούν στην Κύπρο τη φέρουν οι διανομείς των κατασκευαστών.
Δεν θυμάται
Ερωτηθείς για τον σοβαρό τραυματισμό του Αλέξανδρου Λούγκου, το 2017, από αερόσακο Takata, o κ. Κολέττας εξέφρασε άγνοια. Σε υπόδειξη του προέδρου της Ερευνητικής Επιτροπής, Μιχαλάκη Χριστοδούλου, ότι ο εμπειρογνώμονας της Αστυνομίας που ερευνούσε την υπόθεση είχε αλληλογραφία και με το ΤΟΜ, ο κ. Κολέττας απάντησε ότι δεν θυμάται.
«Έχουμε μαρτυρίες ότι το 2014 και το 2015 δύο πολίτες σάς απέστειλαν επιστολές και ρωτούσαν για τους αερόσακους Takata. Τι κάνατε; Τo 2017 είχαμε ένα τροχαίο με ένα παιδί. Tι κάνατε;», ρώτησε τον κ. Κολέττα το μέλος της Ερευνητικής Επιτροπής και πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, Μιχάλης Βορκάς. Για να λάβει την εξής απάντηση: «Ανά το παγκόσμιο κυκλοφορούν 120 εκατομμύρια οχήματα με Takata. Μέχρι σήμερα ανακλήθηκαν μερικά εκατομμύρια οχήματα. Δεν αποφασίστηκε καθολική ανάκληση. Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς;».
