Ακόμη και σήμερα που μετρούμε, ήδη, δυο νεκρούς από τους φονικούς αεροσάκους Takata, δεν έχει ρυθμιστεί στην ολότητά του το ζήτημα των ανακλήσεων των οχημάτων σε περίπτωση επικίνδυνων ή και ελαττωματικών εξαρτημάτων. Εξακολουθεί να παραμένει σε εκκρεμότητα το ζήτημα της ενημέρωσης των χιλιάδων ιδιοκτητών οχημάτων που εισήχθησαν στην Κύπρο ως μεταχειρισμένα από τρίτες χώρες, κυρίως από Ιαπωνία. Οι αντιπροσωπείες των καινούργιων οχημάτων στην Κύπρο έχουν εξαιρεθεί από την ευθύνη της πληροφόρησης των ιδιοκτητών των εν λόγω οχημάτων με την εγκύκλιο του ΤΟΜ, τον Μάρτιο του 2017, για τον λόγο ότι φέρουν ευθύνη μόνο για τα οχήματα που εισάγουν και πωλούν και πληρούν τα ευρωπαϊκά πρότυπα ασφάλειας. Από την άλλη, η ευθύνη όσων εισάγουν και πωλούν στην Κύπρο τα μεταχειρισμένα οχήματα από τρίτες χώρες εξαντλείται στην προσκόμιση μιας βεβαίωσης ότι το όχημα δεν τελεί υπό ανάκληση κατά την εγγραφή του στα αρχεία του ΤΟΜ ή όταν αλλάζει ιδιοκτήτης κατόπιν αγοραπωλησίας. Αυτή η βεβαίωση εξασφαλίζεται καταχωρίζοντας τον αριθμό πλαισίου σε ιστοσελίδες των κατασκευαστών. Ωστόσο, για όση διάρκεια τα οχήματα από τρίτες χώρες κυκλοφορούν στους κυπριακούς δρόμους, ουδείς αρμόδιος έχει την ευθύνη της ενημέρωσης των ιδιοκτητών για ανακλήσεις. Με το ΤΟΜ να μετακυλίει την ευθύνη στους ίδιους τους ιδιοκτήτες των οχημάτων, οι οποίοι θα πρέπει να είναι διαρκώς σε εγρήγορση και να έχουν έγνοια για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Εν ολίγοις, αυτοί που σήμερα έχουν ήσυχο το κεφάλι τους σε ό,τι αφορά την ενημέρωσή τους για ανακλήσεις, επικίνδυνες ή μη, είναι οι ιδιοκτήτες που αγόρασαν τα οχήματά τους καινούργια από τις αντιπροσωπείες των κατασκευαστών στην Κύπρο, οι οποίες έχουν την ευθύνη της ενημέρωσης και μάλιστα διά νόμου.
Τα ιαπωνικά
Στο ερώτημα πώς μπορώ να διαπιστώσω εάν υπόκειται σε ανάκληση το όχημά μου που έχει εγγραφεί μεταχειρισμένο στην Κύπρο και ήταν προηγουμένως εγγεγραμμένο σε τρίτη χώρα, όπως Ιαπωνία, Σιγκαπούρη, Αυστραλία κ.ο.κ., λάβαμε από το ΤΟΜ την εξής απάντηση: Θα πρέπει να αποταθώ στον αντιπρόσωπο του κατασκευαστή στην Κύπρο που είναι της ιδίας μάρκας με το όχημά μου, ενημερώνοντάς τον για τον αριθμό πλαισίου του οχήματός μου για να λάβω σχετική πληροφόρηση. Αυτή η πληροφόρηση είναι με χρέωση (€70 – €150) διότι ο αντιπρόσωπος του κατασκευαστή στην Κύπρο δεν έχει υποχρέωση ενημέρωσης εφόσον δεν το διέθεσε ο ίδιος προς πώληση.
Επιπρόσθετα, μπορεί κανείς να ενημερωθεί εάν το όχημά του τελεί υπό ανάκληση από τις ιστοσελίδες φορέων τρίτων χωρών που παρατίθενται στην ιστοσελίδα του ΤΟΜ, καταχωρίζοντας τον αριθμό πλαισίου του οχήματος το οποίο αναγράφεται στο πιστοποιητικό εγγραφής του οχήματος, καθώς και σε σημείο του πλαισίου ή/και του ανεμοθώρακα του οχήματος. Ωστόσο, το περιεχόμενο αυτών των καταλόγων δεν ελέγχεται από το ΤΟΜ, ούτε μπορεί να πιστοποιηθεί η εγκυρότητα των στοιχείων που περιλαμβάνουν. Επίσης, δεν είναι εξαντλητικοί και ενημερώνονται συνεχώς με νέα στοιχεία από τους διαχειριστές των σελίδων.
Τα ευρωπαϊκά
Για τα οχήματα που έχουν εγγραφεί μεταχειρισμένα στην Κύπρο και ήταν προηγουμένως εγγεγραμμένα σε κράτος μέλος της ΕΕ ή το Ηνωμένο Βασίλειο (καλύπτεται από ευρωπαϊκή έγκριση τύπου), οι ιδιοκτήτες τους θα πρέπει να αποταθούν στους αντιπροσώπους των κατασκευαστών στην Κύπρο για να πληροφορηθούν εάν τα οχήματά τους υπόκεινται σε ανάκληση.
Ορισμένες αντιπροσωπείες οχημάτων στην Κύπρο προσφέρουν υπηρεσία καταχώρισης του αριθμού πλαισίου μεταχειρισμένων οχημάτων από κράτη μέλη της ΕΕ στη βάση δεδομένων τους, για να τυγχάνουν της ίδιας μεταχείρισης που λαμβάνουν σήμερα οι κάτοχοι οχημάτων που έχουν εγγραφεί στην Κύπρο ως καινούργια.
Επιπρόσθετα, μπορεί κανείς να ενημερωθεί εάν το όχημά του τελεί υπό ανάκληση από τις ιστοσελίδες φορέων τρίτων χωρών, με ανοικτό το ενδεχόμενο η ενημέρωση να μην είναι αξιόπιστη καθώς οι κατάλογοι αυτοί δεν είναι εξαντλητικοί και ενημερώνονται συνεχώς.
Ψάχνουν λύση από το 2023
ΤΟΜ και Υπουργείο Μεταφορών δεν κατόρθωσαν να βρουν λύση παρά τις προσπάθειες που καταβάλλουν τα τελευταία δύο χρόνια. Η μόνη προσωρινή λύση που βρήκαν, υπό τις περιστάσεις, ήταν η προώθηση και τελικά η ψήφιση του Ν.1(Ι)/2025, ο οποίος τροποποιήθηκε πέντε μήνες μετά από τον Ν. 64(Ι)/2025. Όμως, όπως και ο ίδιος ο υπουργός Μεταφορών, Αλέξης Βαφεάδης, παραδέχθηκε στην κατάθεσή του ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής, οι νόμοι αυτοί που τροποποιούν τον βασικό περί Έγκρισης Τύπου Νόμο του 2005 (Ν.61(Ι)/2005) έγιναν ως έκτακτο μέτρο για αντιμετώπιση του προβλήματος με τους αερόσακους Takata και δεν μπορεί να είναι η τελική λύση.
ΤΟΜ: Άλλα το 2011 άλλα το 2017
Για το θέμα των ανακλήσεων των επικίνδυνων ή και ελαττωματικών εξαρτημάτων οχημάτων, το ΤΟΜ εξέδωσε το 2011 εγκύκλιο σύμφωνα με την οποία οι αντιπροσωπείες των κατασκευαστών οχημάτων στην Κύπρο ήταν υπεύθυνες για τις ανακλήσεις τόσο των καινούργιων οχημάτων που εισάγουν οι ίδιες όσο και των μεταχειρισμένων οχημάτων που προέρχονταν από τρίτες χώρες -του ιδίου μοντέλου που αυτές διαθέτουν στην κυπριακή αγορά. Τηρουμένης, βεβαίως, της ευθύνης του ΤΟΜ για εποπτεία της αγοράς και της εκ του νόμου ευθύνης του να επεμβαίνει όταν διαπιστώνει κίνδυνο για την οδική ασφάλεια.
Στις 21/03/2017, με την περιβόητη εγκύκλιο που εξέδωσε, το ΤΟΜ εξαίρεσε τις αντιπροσωπείες των καινούργιων οχημάτων από την ευθύνη ενημέρωσης των ιδιοκτητών μεταχειρισμένων οχημάτων από τρίτες χώρες για ανακλήσεις, καθώς δεν φέρουν ευθύνη για αυτά τα οχήματα από τη στιγμή που δεν περιλαμβάνονται στο δίκτυο διανομής τους.
Οι εισηγήσεις των εμπλεκομένων
1 ΣΕΜΗΟ: Ο Σύνδεσμος Εισαγωγέων Μηχανοκίνητων & Ηλεκτρικών Οχημάτων, στον οποίο συμμετέχουν οι αντιπροσωπείες καινούργιων οχημάτων, προτείνει ως λύση τον δραστικό περιορισμό των εθνικών επί μέρους εγκρίσεων ώστε τέτοιες εγκρίσεις να χορηγούνται κατ’ εξαίρεση και να περιορίζονται μόνο στα ασθενοφόρα, στα οχήματα για αναπηρίες και στα οχήματα που εισάγονται στη Δημοκρατία από επαναπατριζόμενους. Δηλαδή, ο Σύνδεσμος εισηγείται να απαγορευθεί η εισαγωγή και η εγγραφή στην Κύπρο μεταχειρισμένων οχημάτων από τρίτες χώρες, όπως Ιαπωνία, Σιγκαπούρη κ.ο.κ., εκτός από τα οχήματα που εμπίπτουν στις πιο πάνω τρεις κατηγορίες.
Όπως σχολιάζει στο πόρισμά της η Ερευνητική Επιτροπή για τους αερόσακους Takata, «τη λύση αυτή (σ.σ. του ΣΕΜΗΟ) τη θεωρούμε εξαιρετικά δραστική και εκτός του γράμματος και του πνεύματος του Κανονισμού (ΕΕ) 2018/858, ο οποίος επιτρέπει τη χορήγηση τέτοιων εγκρίσεων με μόνη προϋπόθεση όπως τα κράτη μέλη προνοήσουν για εναλλακτικές απαιτήσεις ως –όπως φαίνεται– και για λόγους υγιούς ανταγωνισμού και παροχής δυνατότητας στους Ευρωπαίους πολίτες για απόκτηση οχήματος με βάση την οικονομική τους κατάσταση».
2 ΠΑΣΕΑ: Ο Παγκύπριος Σύνδεσμος Εμπόρων Αυτοκινήτων, τα μέλη του οποίου εισάγουν και πωλούν στην Κύπρο τα μεταχειρισμένα οχήματα από τρίτες χώρες, πρότεινε ως λύση την ανάληψη της ευθύνης τόσο για τα καινούργια όσο και για τα μεταχειρισμένα οχήματα από τρίτες χώρες από τον κατασκευαστή του μοντέλου του οχήματος και κατ’ επέκταση από τις αντιπροσωπείες των καινούργιων οχημάτων των εν λόγω μοντέλων στην Κύπρο.
Σύμφωνα με την Ερευνητική Επιτροπή, ούτε αυτή η λύση τη βρίσκει σύμφωνη. Και αυτό γιατί, αφενός, ο ΠΑΣΕΑ παραβλέπει ότι τα οχήματα που εμπορεύονται τα μέλη του κατασκευάστηκαν με τεχνικές προδιαγραφές αγορών τρίτων χωρών και όχι της Ε.Ε. και, αφετέρου, ο Κανονισμός (ΕΕ) 2018/858 συνδέει την ευθύνη του κατασκευαστή και των αντιπροσωπειών του στην Κύπρο μόνο με την Ευρωπαϊκή Έγκριση Τύπου.
Οι... αλεξιπτωτιστές στο επάγγελμα
Στο πόρισμά της η Ερευνητική Επιτροπή για τους Takata υποδεικνύει την ανάγκη να τεθεί τάξη στο επάγγελμα του εμπόρου/εισαγωγέα γκρίζων οχημάτων, δηλαδή, των οχημάτων που εισάγονται μεταχειρισμένα απο τρίτες χώρες «ώστε, αφενός, να γνωρίζουν τα πρόσωπα αυτά επακριβώς τις υποχρεώσεις τους και, αφετέρου, να διασφαλιστεί το επάγγελμά τους από «αλεξιπτωτιστές», οι οποίοι ανεξέλεγκτα και χωρίς οποιαδήποτε ευθύνη κατακλύζουν την αγορά της Δημοκρατίας με γκρίζα οχήματα, τα οποία σε τελευταία ανάλυση πλήττουν το επάγγελμα όσων γνήσια ασχολούνται στον τομέα αυτόν».
