Κάθε τρία δευτερόλεπτα κάποιος άνθρωπος στον κόσμο εμφανίζει άνοια/Alzheimer, αναφέρουν πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες, την ώρα που στην Κύπρο, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει κάποιο αρχείο καταγραφής των πασχόντων, όπως συμβαίνει άλλωστε και με πολλές άλλες ασθένειες, υπολογίζεται ότι ο αριθμός των ατόμων που υποφέρουν με κάποιας μορφής άνοια ξεπερνά τις 18.000. Στον αριθμό αυτό δεν υπολογίζονται τα «σιωπηλά θύματα» της ασθένειας. Οι συγγενείς, οι φίλοι και γενικά το περιβάλλον των ατόμων που νοσούν, βλέπουν καθημερινά τον δικό τους άνθρωπο να «χάνεται». Η μνήμη εξασθενεί και το άτομο αρχίζει να μην αναγνωρίζει τους δικούς του ανθρώπους.
Δεν είναι λίγοι εξάλλου εκείνοι που έχουν βγει και έχουν μιλήσει κατά καιρούς για το πώς είναι να διαβιείς με ένα άτομο που νοσεί με άνοια, και κυρίως το πόσο θα βοηθούσε, σε κάθε περίπτωση, αν ως κοινωνία μιλούσαμε πιο ανοικτά για το θέμα της άνοιας, προκειμένου οι πολίτες να μην φοβούνται και να προβαίνουν στους απαραίτητους ιατρικούς ελέγχους, ούτως ώστε να εντοπίζεται το πρόβλημα από νωρίς.
Το δικό της «λιθαράκι» στο θέμα της διάγνωσης, από πρώιμο ακόμη στάδιο, έρχεται να βάλει η εφαρμογή LANGaware, η οποία προσφέρει αξιόπιστα αποτελέσματα για νοητικές παθήσεις, αναλύοντας φωνητικά και γλωσσικά μοτίβα.
Πώς λειτουργεί
Για το πώς λειτουργεί η εφαρμογή μίλησε στον «Π» η νευρολόγος Δήμητρα Σαλή, εξηγώντας ότι πρόκειται μια πολύ απλή διαδικασία και ότι «το μόνο που χρειάζεται είναι η ηχογράφηση της φωνής των εξεταζόμενων καθώς περιγράφουν μια εικόνα ή μια καθημερινή δραστηριότητα. Στη συνέχεια, το μοναδικό μοντέλο Τεχνητής Νοημοσύνης της LANGaware αναλύει τα δεδομένα και αποστέλλει στο email του εξεταζόμενου τα αποτελέσματα μέσα σε πέντε λεπτά». Σύμφωνα με τη νευρολόγο, «το τεστ βασίζεται σε ένα νευρωνικό δίκτυο Τεχνητής Νοημοσύνης που εξετάζει ψηφιακούς βιοδείκτες προερχόμενους από τη φωνή και την ομιλία και εντοπίζει τη γνωστική εξασθένηση ακόμα και σε πολύ πρώιμα στάδια». Κληθείσα να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες ως προς το πώς η εφαρμογή καταλήγει στη «διάγνωση», ανέφερε ότι ανάλογα με το φύλο, την ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο του ατόμου, γίνεται σύγκριση των δεδομένων που προκύπτουν από τον τρόπο που μιλά το άτομο με την ομιλία άλλων ανθρώπων με τα ίδια δημογραφικά χαρακτηριστικά. «Μιλάμε για ένα σύνολο περίπου 600 βιοδεικτών στους οποίους γίνεται σύγκριση, η οποία αφορά, για παράδειγμα, το αν έχει ροή ο λόγος του ατόμου, το πόσες λέξεις χρησιμοποιεί, αν υπάρχει ποικιλία λέξεων ή επαναλαμβάνει συνέχεια τις ίδιες καθώς και άλλες πολυάριθμα χαρακτηριστικά του λόγου».
Όπως ανέφερε, η βασική χρήση-στόχος της εφαρμογής είναι να λειτουργήσει ως ένα βοηθητικό εργαλείο προς τους γενικούς-προσωπικούς γιατρούς, οι οποίοι βλέποντας κάποια ενδεχομένως «συμπτώματα» στον ασθενή τους, προτού τον παραπέμψουν σε νευρολόγο ή ψυχίατρο, τον υποβάλλουν σ' αυτό το τεστ ούτως ώστε να έχουν μια πρώτη εικόνα. «Χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν μπορεί και ένα άτομο από μόνο του διαδικτυακά, αν έχει ενδείξεις ότι κάτι δεν πάει καλά, να κάνει το τεστ. Σε κάθε περίπτωση όμως εμείς συστήνουμε όπως για την ορθή ανάγνωση των αποτελεσμάτων αποταθεί στον γιατρό του», πρόσθεσε η δρ Σαλή.
«Η κληρονομικότητα δεν είναι ο κανόνας»
Όσον αφορά συμπτώματα, ενδείξεις που εάν υπάρχουν καλό θα ήταν το άτομο να ενημερώσει-επισκεφθεί τον γιατρό του, η δρ Σαλή αναφέρθηκε στο οικογενειακό ιστορικό, καθώς έρευνες έχουν δείξει ότι η άνοια ενέχει κληρονομική προδιάθεση, «χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επειδή είχε/ έχει άνοια ο πατέρας, η μητέρα, ο παππούς ή η γιαγιά μου, θα έχω και εγώ, ή αντίστοιχα δεν είχε κανείς στο σόι, άρα δεν θα έχω ούτε εγώ. Η κληρονομικότητα δεν είναι ο κανόνας». Σύμπτωμα, σημείωσε, ενδεχομένως να αποτελεί και το να χάνει κανείς εύκολα τον προσανατολισμό του, απώλεια πρόσφατης μνήμης, «και δεν μιλάμε για τα μικρά, τα καθημερινά που όλοι απορροφημένοι από το άγχος και τους γρήγορους ρυθμούς της σύγχρονης καθημερινότητας κάτι μπορεί να ξεχάσουμε. Μιλάμε για επαναλαμβανόμενες καταστάσεις που συμβαίνουν συχνά και που συνήθως εμείς οι ίδιοι δεν αντιλαμβανόμαστε ότι υπάρχει πρόβλημα. Αυτοί που το καταλαβαίνουν είναι οι άνθρωποι γύρω μας».
Υπάρχει θεραπεία;
Απαντώντας σε ερώτηση ως προς το αν υπάρχει θεραπεία για την άνοια, η δρ Σαλή εξήγησε ότι υπάρχει αγωγή που μπορεί να πάρει ένα άτομο, προκειμένου να μην επιδεινωθεί η κατάσταση, και αυτός είναι και ο λόγος που είναι αναγκαίο η διάγνωση να γίνεται όσο πιο νωρίς. Εξήγησε δε ότι στην περίπτωση της άνοιας δεν είναι μόνο η φαρμακευτική αγωγή που βοηθά. Υπάρχουν, τόνισε, ασκήσεις ενδυνάμωσης του μυαλού που είναι πολύ χρήσιμες, η γυμναστική, η σωστή διατροφή, παίζουν επίσης καταλυτικό ρόλο, ενώ ιδιαίτερη έμφαση πρέπει να δίνεται, είπε, και στην ψυχολογία του ατόμου, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να απομονωθεί κοινωνικά. «Η κοινωνική απομόνωση του ατόμου, δεν είναι κάτι που βοηθά, σε καμία περίπτωση. Αυτό που θέλουμε να πετύχουμε μέσα από την αγωγή, η οποία επαναλαμβάνω από μόνη της δεν βοηθά, είναι η βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ατόμου».
«Γενικά, αυτό που βλέπουμε τα τελευταία χρόνια είναι ότι και με την αύξηση του προσδόκιμου ζωής, υπάρχουν άτομα που μπορεί να εμφανίσουν σημάδια άνοιας από τα 50 ή ακόμη και τα 40 τους σε σπάνιες περιπτώσεις. Αν αυτοί οι άνθρωποι δεν αποταθούν νωρίς σε κάποιον ειδικό και δεν λάβουν την απαραίτητη βοήθεια και στήριξη, τότε η ποιότητα της ζωής τους στα 60 και στα 70 τους θα έχει φθίνει κατά πολύ», εξήγησε η νευρολόγος. Καταλήγοντας, ανέφερε ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια τάση προς το να μιλάμε πιο ανοικτά για θέματα άνοιας, οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να μην φοβούνται τόσο να εξεταστούν, «αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε, κυρίως στο κομμάτι της πρόληψης». Σε ερώτηση, τέλος, για τη διαθεσιμότητα της εξέτασης στην Κύπρο, η δρ Σαλή είπε πως παρέχεται διαδικτυακά, ή εναλλακτικά. Η εξέταση μπορεί να γίνει στα κέντρα του Ομίλου ΒΙΟΪΑΤΡΙΚΗ.
