Ο Τζον Φρέιλιχ, 51 ετών, διευθυντής επιχειρήσεων στην Καλιφόρνια, περιέγραψε τη χρήση του TikTok ως εθισμό. Αν και δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ ναρκωτικά, είπε ότι η καθημερινή του αλληλεπίδραση με την εφαρμογή έχει γίνει ακατανίκητη.
Ο καθημερινός χρόνος παρακολούθησης της εφαρμογής αυξήθηκε πέρυσι πάνω από 50%, ενώ παραδέχεται ότι δυσκολεύεται να σταματήσει ακόμη και όταν πρέπει να κοιμηθεί ή να ασχοληθεί με την εργασία του.
Το TikTok κρατά τους χρήστες κολλημένους μέσω ενός αλγορίθμου που παρέχει μια ατελείωτη ροή εξατομικευμένων βίντεο. Ωστόσο, η εφαρμογή παραμένει κατακερματισμένη και αδιαφανής, με εκατομμύρια Αμερικανούς να παρασύρονται σε εξειδικευμένα κομμάτια περιεχομένου χωρίς να καταλαβαίνουν πλήρως πώς επηρεάζεται η καθημερινότητά τους.
Μια πρωτοποριακή έρευνα της Washington Post, με δεδομένα από 1.100 χρήστες και περίπου 15 εκατομμύρια βίντεο, έδειξε ότι ακόμη και οι περιστασιακοί χρήστες βλέπουν τον χρόνο παρακολούθησής τους να αυξάνεται ραγδαία μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, ενώ οι πιο ενεργοί χρήστες παραμένουν δεσμευμένοι για πάνω από τέσσερις ώρες την ημέρα.
TikTok: Η επιστήμη πίσω από τον αλγόριθμο και ο εθισμός
Μετά από πέντε μήνες παρακολούθησης, οι περιστασιακοί χρήστες περνούν πλέον πάνω από 70 λεπτά την ημέρα στο TikTok — περισσότερο από διπλάσιο χρόνο σε σχέση με την αρχή της έρευνας. Οι power users συνεχίζουν να ανοίγουν την εφαρμογή περίπου 20 φορές την ημέρα. Και οι δύο ομάδες κάνουν scroll πιο γρήγορα, αυξάνοντας την εξάρτηση από την εφαρμογή.
Ειδικοί στην ψυχολογία και τον σχεδιασμό προϊόντων τονίζουν ότι η σχεδίαση του TikTok είναι βασικός παράγοντας του εθισμού. Το απλό swipe από βίντεο σε βίντεο δίνει την ψευδαίσθηση ελέγχου, ενώ ο αλγόριθμος εξατομικεύει το περιεχόμενο με τρόπο που προκαλεί υψηλή αίσθηση ικανοποίησης και χρονική παραμόρφωση.
Η υπερβολική χρήση μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στην πραγματική ζωή, όπως η μειωμένη προσοχή σε φίλους και οικογένεια, η αυξημένη παθητικότητα και η δυσκολία στη δημιουργία προσωπικών σκέψεων ή απόψεων. Μια μελέτη του 2024 διαπίστωσε ότι οι χρήστες TikTok είναι πιο επιρρεπείς σε φαινόμενα «phubbing», δηλαδή αγνοούν τους γύρω τους για να παρακολουθήσουν βίντεο.
Παρά τα εργαλεία περιορισμού χρόνου και ειδοποιήσεων που προσφέρει η εφαρμογή, πολλοί χρήστες δυσκολεύονται να μειώσουν τη χρήση τους, ενώ άλλοι έχουν καταφύγει στην αφαίρεση της εφαρμογής από το κινητό τους για να επανακτήσουν τον έλεγχο.
Η μελέτη καταδεικνύει πως η παρακολούθηση βίντεο μικρής διάρκειας, αν και διασκεδαστική, μπορεί να δημιουργήσει καταναγκαστικές συμπεριφορές, μειώνοντας την αυτοσυγκράτηση και ενισχύοντας την παρορμητικότητα. Οι χρήστες παρασύρονται σε έναν κύκλο συνεχούς scrolling, που μοιάζει με την επίδραση ουσιών στην ψυχολογία μας, σύμφωνα με ειδικούς ψυχικής υγείας.
Με πληροφορίες από Washington Post/lifo.gr
