Είμαστε μια ομάδα 27 πρώην πρέσβεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουμε υπηρετήσει στη Μέση Ανατολή/Βόρεια Αφρική και/ή διατηρούμε ισχυρό ενδιαφέρον για όσα διαδραματίζονται εκεί. Επιθυμούμε να εκφράσουμε τη βαθιά μας ανησυχία για την αντίδραση της ΕΕ στις εξελίξεις μετά τις αποτρόπαιες επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023. Οι θάνατοι εκατοντάδων αθώων Ισραηλινών πολιτών και η λήψη ομήρων από τη Χαμάς και άλλους, δεν μπορούν ποτέ να δικαιολογηθούν και καταδικάζουμε κατηγορηματικά αυτά τα εγκλήματα.
Ωστόσο, η στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ τους τελευταίους 21 μήνες έχει οδηγήσει στον θάνατο ή τον σοβαρό τραυματισμό δεκάδων χιλιάδων Παλαιστινίων, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων είναι αθώοι πολίτες, συμπεριλαμβανομένου ανησυχητικού αριθμού παιδιών, καθώς και σε τρομακτική καταστροφή κατοικιών, ιατρικών εγκαταστάσεων, σχολείων, κέντρων διανομής τροφίμων και υποδομών στη Γάζα. Με απλά λόγια, η αντίδραση του Ισραήλ στην 7η Οκτωβρίου υπήρξε, όπως έχουν δηλώσει αρκετοί φορείς του ΟΗΕ, αδιάκριτη και πλήρως δυσανάλογη.
Σημειώνουμε ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, στις προσωρινές διαταγές του που εκδόθηκαν πέρυσι, κατέληξε ότι υπάρχει βάσιμος κίνδυνος γενοκτονίας. Επιπλέον, οι συνεχιζόμενοι περιορισμοί από τις ισραηλινές αρχές στην παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα και η στοχοποίηση βασικών ανθρωπιστικών οργανισμών, όπως η UNRWA, έχουν προκαλέσει τεράστια δεινά στον εναπομείναντα πληθυσμό, ο οποίος αναγκάζεται να ζει υπό απολύτως απάνθρωπες συνθήκες. Αυτό παραβιάζει κάθε πολιτισμένο διεθνή κανόνα.
Σημειώνουμε ότι το σύστημα διανομής ανθρωπιστικής βοήθειας που επέβαλαν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ από τον Απρίλιο — το οποίο παρακάμπτει έμπειρους οργανισμούς του ΟΗΕ και διεθνείς ΜΚΟ και αγνοεί βασικές ανθρωπιστικές αρχές, όπως η αμεροληψία, η ουδετερότητα και η ανεξαρτησία — έχει επιδεινώσει ακόμη περισσότερο τα δεινά. Προστίθεται επίσης η απροθυμία της ΕΕ να αναλάβει σοβαρή δράση κατά της παράνομης κατοχής της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ και της de facto ενθάρρυνσης από την κυβέρνηση του Ισραήλ βίαιων εποικιστικών ομάδων στις επιθέσεις τους κατά του παλαιστινιακού πληθυσμού εκεί, καθώς και της περαιτέρω προσάρτησης γης κατά κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ αποφάσισε τον Μάιο να επανεξετάσει τη Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ–Ισραήλ, η οποία καλύπτει όλες τις πτυχές των σχέσεων μεταξύ των δύο μερών, βάσει της φερόμενης παραβίασης του άρθρου 2 από το Ισραήλ. Το άρθρο αυτό δηλώνει ότι οι δύο πλευρές δεσμεύονται στον «σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δημοκρατικών αρχών, που καθοδηγούν την εσωτερική και διεθνή πολιτική τους και αποτελούν ουσιώδες στοιχείο της Συμφωνίας».
Όπως γνωρίζετε, ο όρος «ουσιώδες στοιχείο» στη γλώσσα της Σύμβασης της Βιέννης σημαίνει ότι εάν μία πλευρά βρεθεί να παραβιάζει ένα τέτοιο άρθρο, η άλλη μπορεί να αναστείλει τη συμφωνία, εν όλω ή εν μέρει. Με το κράτος δικαίου ως θεμελιώδη αρχή, η ΕΕ ζει ή πεθαίνει από την πλήρη εφαρμογή του διεθνούς δικαίου στις συμφωνίες της και, υπό αυτή την έννοια, πρέπει να συμμορφωθεί με τα συμπεράσματα αυτής της επανεξέτασης. Στην προκειμένη περίπτωση, η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάλας ξεκαθάρισε στη συνέντευξη Τύπου της στις 23 Ιουνίου ότι η επανεξέταση διαπίστωσε πως το Ισραήλ παραβιάζει πράγματι το άρθρο 2, αλλά απέφυγε να προχωρήσει σε συγκεκριμένα μέτρα, ελπίζοντας ότι η κατάσταση επί του εδάφους θα βελτιωθεί και ότι θα υπάρξει περαιτέρω συζήτηση στην Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων την επόμενη εβδομάδα. Μένει να φανεί αν θα υπάρξει πράγματι διαρκής κατάπαυση του πυρός στη Γάζα.
Όμως ακόμη κι αν υπάρξει προσωρινή παύση των εχθροπραξιών, πιστεύουμε ότι πρέπει να σταλεί ένα σαφές μήνυμα, πέρα από δηλώσεις, προς την ισραηλινή κυβέρνηση ότι η ΕΕ θα αναλάβει ουσιαστική δράση — έστω και μόνο για να διατηρηθεί η πίεση — έως ότου το Ισραήλ σταματήσει τα όπλα του και επιλέξει τη διπλωματία έναντι της επιθετικότητας, κάτι που απέτυχε εμφανώς να κάνει όταν παραβιάστηκε η προηγούμενη εκεχειρία τον Μάρτιο.
Εάν δεν υπάρξει συναίνεση μεταξύ των Θεσμών και των κρατών μελών για πλήρη αναστολή της Συμφωνίας, προτρέπουμε έντονα την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης να προτείνουν τουλάχιστον την αναστολή εκείνων των στοιχείων που εμπίπτουν στην «κοινοτική αρμοδιότητα», όπως οι εμπορικές προτιμήσεις και το πρόγραμμα Horizon για την έρευνα. Αυτό μπορεί να εγκριθεί με ειδική πλειοψηφία. Μια τέτοια πρόταση θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνει πλήρη απαγόρευση του εμπορίου όλων των προϊόντων και υπηρεσιών από, καθώς και κάθε επιχειρηματικής συναλλαγής με, τους παράνομους ισραηλινούς εποικισμούς στη Δυτική Όχθη.
Σε κάθε περίπτωση, η αποτυχία ανάληψης οποιασδήποτε δράσης θα πλήξει ακόμη περισσότερο τη φήμη της ΕΕ, η οποία ήδη έχει τρωθεί στην περιοχή, και γενικότερα θα επιβαρύνει την εξωτερική της πολιτική διεθνώς, όπου δέχεται σοβαρή κριτική για δύο μέτρα και δύο σταθμά σε σύγκριση με την αρχών βασισμένη και ξεκάθαρη στάση της έναντι της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η έλλειψη συνέπειας στην παραβίαση του άρθρου 2 θα δώσει επίσης τροφή σε κακόβουλους παράγοντες εντός και εκτός Ευρώπης, οι οποίοι αναζητούν μια "αιτία προβολής" για τον βίαιο εξτρεμισμό τους.
Σε αυτούς τους αβέβαιους καιρούς, θέλουμε φυσικά να δούμε την ΕΕ να εκπληρώνει τον ρόλο της ως σημαντικός παγκόσμιος παράγοντας, προστατεύοντας τους πολίτες της, τα συμφέροντά της και τις αξίες της όπου είναι απαραίτητο, και προωθώντας τις αρχές που συγκροτούν το πολιτικό της DNA όπου είναι δυνατόν. Σημαντικό μέρος αυτής της προσπάθειας είναι η διαμόρφωση μιας πιο αξιόπιστης και συνεπούς προσέγγισης στη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή.
Υπογράφουν οι:
