«Ο προσωπικός γιατρός τελεί υπό την ομηρία και τον εκβιασμό του κάθε δικαιούχου». «Τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια έχουν μετατραπεί σε χειρουργικά νοσοκομεία, που δεν δέχονται παθολογικά περιστατικά». «Σήμερα οι γιατροί στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια είναι υπάλληλοι των επιχειρηματιών που τα έχουν εξαγοράσει». «Το ΓεΣΥ προάγει το mal practice».
Οι παραπάνω αναφορές έγιναν στα πλαίσια συζήτησης στρογγυλής τραπέζης που διεξήχθη πριν από κάποιες ημέρες από το Cyprus Integrity Forum (CIF), με τη συμμετοχή γιατρών εντός αλλά και εκτός ΓεΣΥ. Η ανάγκη για προώθηση πρακτικών εντός του Γενικού Συστήματος Υγείας (ΓεΣΥ) που να ενισχύουν την ποιότητα των υπηρεσιών υγείας που λαμβάνουν οι δικαιούχοι του Συστήματος, τα προβλήματα που δημιουργούνται στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια και στο ΓεΣΥ γενικότερα, λόγω των εξαγορών νοσηλευτηρίων, τα ακτινοδιαγνωστικά κέντρα που έχουν αυξηθεί δραματικά, είναι μόνο μερικά από τα ζητήματα που αναδείχθηκαν κατά τη διάρκεια της συζήτησης,
Στη συνάντηση πήραν μέρος επαγγελματίες γιατροί που δουλεύουν στο ΓεΣΥ (Πανίκος Θεοδώρου παιδοχειρουργός, Άγγελος Ρήγας πνευμονολόγος, Μιχάλης Λέριος γαστρεντερολόγος), εκτός ΓεΣΥ (δρ Στέλιος Χατζηχριστοφής ορθοπεδικός, Θεόδωρος Κυριακίδης νευρολόγος, Γιώργος Μιξίδης εντατικολόγος), σε διαγνωστικά κέντρα (δρ Χαρίλαος Κανακάς), η πρόεδρος της Κυπριακής Συνομοσπονδίας Οργανώσεων Αναπήρων Θέμις Ανθοπούλου και ο δρ Χριστόδουλος Καϊσής, τέως επίτροπος Εποπτείας ΓεΣΥ.
Κατά τη διάρκεια της συζήτησης τέθηκαν αρκετά ζητήματα, με γιατρούς να σημειώνουν ότι δεν είναι εναντίον του συστήματος, αλλά, όπως ανέφερε ένας εκ των γιατρών που παρέχει σήμερα υπηρεσίες εντός του ΓεΣΥ, «αυτό που έχουμε σήμερα δεν είναι το σύστημα το οποίο οραματιστήκαμε, δεν είναι το σύστημα για το οποίο παλέψαμε». Σε γενικές γραμμές τα προβλήματα που εντοπίζουν οι ειδικοί αφορούν τις εξής επτά κατηγορίες:
1. Συμπεριφορά δικαιούχων και ο ρόλος του προσωπικού γιατρού
Όπως αναφέρθηκε, μια μεγάλη κατηγορία δικαιούχων θεωρεί ότι το ΓεΣΥ τους ανήκει, και από τη στιγμή που συμβαίνει αυτό, ο προσωπικός γιατρός είναι κατά κάποιον τρόπο υπάλληλός τους ο οποίος τους συνταγογραφεί ό,τι θέλει, από αναλύσεις, μέχρι ακτινοδιαγνωστικές εξετάσεις και παραπομπές σε ειδικούς γιατρούς, τις οποίες δεν χρειάζονται. Η δράση και ο τρόπος σκέψης αυτής της κατηγορίας δικαιούχων έχουν επιπτώσεις στους ασθενείς, οι οποίοι δεν μπορούν να λάβουν υπηρεσίες υγείας τη στιγμή που τις χρειάζονται. Αναφορές έγιναν στο θέμα του ότι προσωπικοί γιατροί δεν έχουν την εμπειρία να συμβουλεύσουν σωστά τους ασθενείς τους, ενώ επισημάνθηκε ότι μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει το ΓεΣΥ είναι η αντιμετώπιση του έκτακτου περιστατικού.
2. Λειτουργία Τμημάτων Ατυχημάτων και Επειγόντων Περιστατικών (ΤΑΕΠ)
Πέραν των λιστών αναμονής σε ειδικούς γιατρούς, το έκτακτο περιστατικό και η έγκαιρη αντιμετώπισή του συνδέεται άμεσα με τον τρόπο με τον οποίο λειτουργούν τα Τμήματα Πρώτων Βοηθειών στα νοσηλευτήρια του ΓεΣΥ. Εδώ προκύπτουν δύο ζητήματα. Το πρώτο έχει να κάνει με την επιλογή των περιστατικών που γίνεται στα ιδιωτικά ΤΑΕΠ. Υπήρξε αναφορά από γιατρό για δύο ασθενείς που το τελευταίο διάστημα επισκέφθηκαν το ιατρείο του, οι οποίοι προηγουμένως είχαν μεταβεί σε κάποιο ιδιωτικό ΤΑΕΠ και βάσει της κλινικής τους κατάστασης θα έπρεπε τουλάχιστον να νοσηλεύονται σε Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας. Ακόμη, ειπώθηκε ότι ιδιωτικά νοσηλευτήρια με το που κάνουν εισαγωγή τον άρρωστο στο ΤΑΕΠ, βγάζουν την ίδια στιγμή και το εξιτήριό του, για να αναγκάσουν τον γιατρό που θα τον δει, είτε να διώξει το περιστατικό άμεσα αν είναι ασύμφορο οικονομικά, είτε να τον κρατήσει για νοσηλεία. Δεύτερον, για τα ΤΑΕΠ των δημοσίων νοσηλευτηρίων εκφράστηκε η πεποίθηση ότι όπως είναι σήμερα στελεχωμένα, δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν όλα αυτά τα περιστατικά. Με την εφαρμογή του ΓεΣΥ και τη φυγή αρκετών γιατρών από τα δημόσια νοσηλευτήρια, μπήκαν, όπως λέχθηκε, στα ΤΑΕΠ γιατροί που δεν έχουν την απαιτούμενη εμπειρία, προκειμένου να εντοπίσουν άμεσα ποιος ειδικός ή για τι είδους εξετάσεις πρέπει να σταλεί ο κάθε ασθενής.
3. Medical audit και ΠΙΣ
Μεγάλο μέρος της συζήτησης αφορούσε το θέμα της ποιότητας των υπηρεσιών και των κλινικών ελέγχων (medical audit). «Το αν παρέχω ποιοτικές υπηρεσίες στον ασθενή κρίνεται από το αν κάνω ή όχι οικονομία στο ΓεΣΥ», είπε ένας γιατρός, την ώρα που κάποιος άλλος ήρθε να προσθέσει ότι «σε σχέση με τα λεφτά που πληρώνει ο δικαιούχος, η ποιότητα των υπηρεσιών που λαμβάνει δεν είναι η ανάλογη». Κοινή διαπίστωση όλων είναι ότι ο ΟΑΥ χρειάζεται να επενδύσει περισσότερο στο κομμάτι των ελέγχων, και αν χρειαστεί να αυστηροποιήσει ακόμη τις ποινές και τα διοικητικά πρόστιμα που επιβάλλει προκειμένου να μειωθούν οι καταχρήσεις από τους παρόχους. Σημαντική στο συγκεκριμένο κομμάτι κρίνεται και η συμβολή του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου και των Επιστημονικών Εταιρειών.
4. Ιδιωτικά νοσηλευτηρία και εξαγορές
Ένα θέμα που προβληματίζει, επίσης, τους γιατρούς είναι οι εξαγορές ιδιωτικών νοσηλευτηρίων, οι οποίες οδηγούν στην υπαλληλοποίησή τους. Αυτό συνεπάγεται, όπως λέχθηκε, από το ότι ακόμη και γιατροί που θέλουν να προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες υγείας σε ασθενείς, αναγκάζονται να λειτουργήσουν με γνώμονα το κέρδος και όχι με το να ικανοποιήσουν τις ανάγκες υγείας που έχει ο κάθε ασθενής που τους επισκέπτεται. Έγινε λόγος για εμπορευματοποίηση της υγείας, καθώς πλέον τον κύριο λόγο στο ΓεΣΥ τον έχουν τα νοσηλευτήρια και οι κλινικές. Έγινε αναφορά σε σημαντικό αριθμό γιατρών, οι οποίοι μετά τις εξαγορές αναγκάστηκαν να αλλάξουν επαγγελματική στέγη, ενώ πρόβλημα φαίνεται να προκύπτει και για τους νέους γιατρούς, οι οποίοι δεν είναι εύκολο να βρουν κάποιο νοσηλευτήριο ή κλινική που να μπορεί να τους εργοδοτήσει, λόγω του περιορισμένου αριθμού μονάδων για διεκπεραίωση ιατρικών πράξεων που δίνει ο ΟΑΥ στο κάθε νοσηλευτήριο.
5. Ακτινοδιαγνωστικά κέντρα χωρίς ακτινολόγους
Ο ολοένα και αυξανόμενος αριθμός των ακτινοδιαγνωστικών κέντρων, τα οποία παρέχουν υπηρεσίες εντός ΓεΣΥ, με κάποια από αυτά να μην εργοδοτούν καν ακτινολόγους, μιας και στο παρόν τουλάχιστον στάδιο δεν υπάρχει κάποιος νόμος που να διέπει τη λειτουργία των κέντρων αυτών, είναι κάτι που επίσης απασχολεί τους γιατρούς, οι οποίοι μιλούν για γρήγορες και συνάμα αμφιβόλου ποιότητας διαγνωστικές εξετάσεις.
6. Capacity plan:
Το θέμα των διαγνωστικών κέντρων τα οποία φυτρώνουν όπως τα μανιτάρια, κάτι που ισχύει και με τα φαρμακεία, τα χημεία και τα νοσηλευτήρια, συνδέεται άμεσα και με την απουσία σχεδιασμού, ο οποίος να σχετίζεται με τις ανάγκες που υπάρχουν στον κυπριακό πληθυσμό. Πέραν δηλαδή του ζητήματος της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται, οι ειδικοί τάχθηκαν υπέρ του να γίνει ένας κεντρικός σχεδιασμός, ο οποίος θα καταγράφει πόσες καρδιοχειρουργικές κλινικές, mri, νοσοκομεία κ.λπ. χρειαζόμαστε και στη συνέχεια να τεθεί και το σχετικό πλαφόν.
7. Ποιοι στελεχώνουν τον ΟΑΥ;
Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά που, κατά τους γιατρούς, απουσιάζουν αυτή τη στιγμή από το ΓεΣΥ, είναι η συνεργασία ΟΑΥ και γιατρών. «Στον ΟΑΥ έχουμε λογιστές και όχι ειδικούς σε θέματα ιατρικής», ανέφερε χαρακτηριστικά ένας εκ των γιατρών, ενώ κάποιος εκ των υπολοίπων είπε ότι «λειτουργούν λες και είναι απέναντί σου», και ότι θα πρέπει να μπουν γιατροί στον ΟΑΥ «για να αλλάξει σιγά - σιγά το κλίμα που υπάρχει εντός του ΟΑΥ, καθώς στην παρούσα φάση ο οργανισμός θεωρεί ότι οι γιατροί είναι υπάλληλοι και όχι συνεργάτες του. Υπάρχουν γιατροί που θέλουν να βοηθήσουν το σύστημα, με τους οποίους θα μπορούσε ο ΟΑΥ να συνεργαστεί προκειμένου να εντοπίσει τυχόν καταχρήσεις».
«Αναγκαία η λήψη μέτρων προς ενδυνάμωση του ΓεΣΥ»
Τον συντονισμό της συζήτησης ανέλαβε ο δρ Χατζηχριστοφής, ο οποίος σχολιάζοντας τα όσα προέκυψαν μέσα αυτή, είπε στον «Π»: «Τα δύο πιο πολυσυζητημένα θέματα στην Κύπρο αυτή τη στιγμή είναι τα θέματα διαφθοράς και διαφάνειας και το ΓεΣΥ. Η συζήτηση και οι τοποθετήσεις από τίμιους γιατρούς που είναι στην πρώτη γραμμή εξυπηρέτησης του κοινού ήταν πολύ εποικοδομητική. Όλοι οι παρευρισκόμενοι ήταν, είναι και παραμένουν υπέρ του να διατηρηθεί και να ενδυναμωθεί το ΓεΣΥ, και γι’ αυτό ανέδειξαν μέσα από τη δική τους εμπειρία τα προβλήματα που επηρεάζουν την ποιότητα και το κόστος της Ιατρικής στην Κύπρο. Σε συνέχεια των προηγούμενων προσπαθειών μας, δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στο Medical Auditing (Κλινικός Έλεγχος) που ήταν το κυριότερο σημείο στο Μανιφέστο και ότι πρέπει να εφαρμοστεί όσο το δυνατόν πιο γρήγορα. Θα είναι επίσης ένας τρόπος να ελεγχθούν τα υπερκέρδη στα ιδιωτικά νοσοκομεία κάτω από το ΓεΣΥ και να οδηγηθούμε προς αυτό που ορίζεται ως « Cost Quality Effective Medicine» ή αλλιώς Οικονομική Ποιοτική Ιατρική. Πρέπει οπωσδήποτε να αλλάξουν ορισμένα πράγματα στο ΓεΣΥ πριν δημιουργηθούν σοβαρά προβλήματα. Μια πρακτική λύση θα ήταν να δημιουργηθεί μια πενταμελής ομάδα από επαγγελματίες γιατρούς κάτω από την αιγίδα του CIF που θα μπορεί να δουλέψει και να κάνει εισηγήσεις ως προς την εφαρμογή του Medical Auditing (Κλινικός Έλεγχος). Αυτά θα μπορούν να παρουσιαστούν στην Επιτροπή Υγείας της Βουλής, στα κόμματα στον Πρόεδρο του κράτους. Θα πρέπει να είναι καθοριστικές μέσα στο νομοσχέδιο για Συνήγορο του Ασθενή οι προτάσεις αυτές. Πιστεύουμε ότι το Medical Auditing (Κλινικός Έλεγχος) μπορεί να είναι συνήγορος και του ασθενή και του σωστού γιατρού και του συστήματος και του φορολογουμένου. Θα πρέπει να γίνουν αλλαγές στο σύστημα Υγείας ώστε να ταυτιστεί με τις ανάγκες της Κύπρου τον 21ο αιώνα. Η σωστή διάγνωση θα δώσει τις σωστές λύσεις και τη θεραπεία».
