Tην ερχόμενη Πέμπτη συνέρχεται στην πρώτη της συνεδρία, στην αίθουσα Υπερείδης του Γραφείου Τύπου και Πληροφοριών, η Ερευνητική Επιτροπή για τους φονικούς αερόσακους Takata. Στόχος η αποκάλυψη της αλήθειας και ο καταλογισμός ευθυνών, ποινικών και πειθαρχικών, για την εγκληματική αμέλεια που επιδείχθηκε, διαχρονικά, και που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους δυο νεαρά πρόσωπα όταν ενεπλάκησαν σε τροχαία και ενεργοποιήθηκαν οι προβληματικοί αερόσακοι Takata. Τόσο για τον θάνατο του 24χρονου Κυριάκου Όξινου όσο και για τον θάνατο της 19χρονης Στυλιανής Γιωργαλλή βρίσκονται σε εξέλιξη ποινικές έρευνες.
Σύμφωνα με τους όρους εντολής που καθόρισε ο Γενικός Εισαγγελέας, Γιώργος Σαββίδης, η Ερευνητική Επιτροπή εντέλλεται να διεξαγάγει πλήρη και ενδελεχή έρευνα για τη διακρίβωση όλων των γεγονότων, αποφάσεων, ενεργειών ή παραλείψεων, καθώς και τυχόν ευθυνών που σχετίζονται με τη διάθεση και την εισαγωγή οχημάτων με ελαττωματικούς αερόσακους Takata στην κυπριακή αγορά για την περίοδο από την ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ε.Ε. μέχρι την ημερομηνία έκδοσης του διατάγματος για την ανάκληση των περίπου 90 χιλιάδων οχημάτων που φέρουν αερόσακους Takata. Δηλαδή, η έρευνα θα αφορά τη χρονική περίοδο από 01/05/2004 μέχρι 11/03/2025.
Συνεπώς, θα ελεγχθούν για τυχόν ευθύνες και θα κληθούν να δώσουν καταθέσεις ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής συνολικά 10 Υπουργοί Μεταφορών που διορίστηκαν τα τελευταία 20 χρόνια. Πρόκειται για τους Γιώργο Λιλλήκα, Χάρη Θράσου, Μαρία Μαλαχτού Παμπαλλή, Νίκο Νικολαΐδη, Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή, Ευθύμιο Φλουρέντζου, Μάριο Δημητριάδη, Βασιλική Αναστασιάδου, Γιάννη Καρούσο και Αλέξη Βαφεάδη.
Πόρισμα σε τρεις μήνες
Ο πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής Μιχαλάκης Χριστοδούλου, πρώην δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου, και οι επίτροποι Μιχάλης Βορκάς, πρόεδρος του Παγκύπριου Δικηγορικού Συλλόγου, και Θεοδόσιος Χατζημιχαήλ, στέλεχος της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, είχαν προ ημερών την πρώτη τους συνάντηση με τον Γενικό Εισαγγελέα (βλέπε φωτογραφία) κατά την οποία τους επεξηγήθηκαν οι όροι εντολής. Πρόσθετα, οι τρεις υπέγραψαν ενώπιον του Γενικού Εισαγγελέα δήλωση ότι δεν έχουν άμεσο προσωπικό συμφέρον σε σχέση με τα προς διερεύνηση ζητήματα. Η Ερευνητική Επιτροπή θα πρέπει να ολοκληρώσει το έργο της εντός τριών μηνών, δηλαδή μέχρι τις 11/6/2025 ή σε μεταγενέστερη ημερομηνία, ως ήθελε αποφασίσει ο Γενικός Εισαγγελέας.
Η Ερευνητική Επιτροπή οφείλει να συντάξει αιτιολογημένη έκθεση μετά από αξιολόγηση των στοιχείων και της μαρτυρίας που συνέλεξε στη βάση των όρων εντολής της. Στην έκθεση θα καταλογίζονται ευθύνες, εφόσον διαπιστωθούν, είτε σε δημόσιους λειτουργούς είτε σε πολιτειακούς ή πολιτικούς αξιωματούχους, οι οποίες προκύπτουν από πράξεις ή παραλείψεις τους κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Η εν λόγω έκθεση θα κατατεθεί στον Γενικό Εισαγγελέα για τις δικές του ενέργειες.
Πρώτος μάρτυρας ο ερευνών λειτουργός
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», πρώτος θα καταθέσει ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής, στις 3 Aπριλίου, ο επικεφαλής της Διεύθυνσης Ελέγχου του Υπουργείου Μεταφορών, Κωνσταντίνος Κοτζιάπασιης, ο οποίος διορίστηκε από τον υπουργό Μεταφορών, Αλέξη Βαφεάδη, ως ερευνών λειτουργός. Ο διορισμός της Ερευνητικής Επιτροπής αποτελεί συνέχεια της διοικητικής έρευνας που διενήργησε ο κ. Κοτζιάπασιης για το χάος που προκλήθηκε με τις ανακλήσεις οχημάτων που φέρουν αερόσακους Takata.
Σύμφωνα με το πόρισμα της διοικητικής έρευνας, που παραδόθηκε στον κ. Βαφεάδη περί τα τέλη Ιανουαρίου, από το 2010 και εντεύθεν δεν υπήρχε καμία κρατική εποπτεία και έλεγχος όσον αφορά τις ανακλήσεις των οχημάτων που εισάγονταν στην Κύπρο ως μεταχειρισμένα από τρίτες χώρες και κυρίως από Ιαπωνία και Σιγκαπούρη. Κοντολογίς, για τα τελευταία 14 χρόνια δεν ενημερώθηκαν ποτέ οι εκατοντάδες χιλιάδες ιδιοκτήτες αυτών των μεταχειρισμένων οχημάτων για τις ανακλήσεις που αποφασίστηκαν όλα αυτά τα χρόνια από τις κατασκευάστριες εταιρείες και αφορούσαν ελαττωματικά και επικίνδυνα εξαρτήματα όπως είναι οι αερόσακοι Takata. Το Τμήμα Οδικών Μεταφορών ως αρμόδια εποπτική Αρχή δεν κάλεσε ποτέ τους εισαγωγείς μεταχειρισμένων οχημάτων από τρίτες χώρες να αναλάβουν τις ευθύνες τους όσον αφορά το θέμα της ενημέρωσης των πελατών τους.
Επικοινώνησαν πολίτες στο ΤΟΜ από το 2010 αλλά…
Σύμφωνα με πληροφορίες του «Π», στο πόρισμα της διοικητικής έρευνας αποκαλύπτεται ότι, κατά το έτος 2010, πολίτες επικοινώνησαν με το Τμήμα Οδικών Μεταφορών ζητώντας καθοδήγηση όταν ενημερώθηκαν ότι οχήματα του ίδιου τύπου και μάρκας που χρησιμοποιούν ανακλήθηκαν στο εξωτερικό λόγω των αερόσακων Takata. Οι πολίτες δεν έλαβαν καμία απάντηση από το ΤΟΜ.
Κλήσεις σε όλες τις αντιπροσωπείες οχημάτων
Στις 3 και 9 Απριλίου θα καταθέσουν ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής και οι εκπρόσωποι των αντιπροσωπειών-εισαγωγέων καινούργιων οχημάτων. Στάλθηκαν κλήσεις σε όλες τις αντιπροσωπείες. Στις 10 και 15 Απριλίου θα καταθέσουν οι εκπρόσωποι της Παγκύπριας Συντεχνίας Εμπορίας Αυτοκινήτων που εκπροσωπούν τους εισαγωγείς μεταχειρισμένων οχημάτων.
Η εγκύκλιος που καίει το ΤΟΜ
Tο Τμήμα Οδικών Μεταφορών με εγκύκλιό του, ημερ. 21 Μαρτίου 2017, ενημέρωσε τις αντιπροσωπείες καινούργιων οχημάτων για τη νέα διαδικασία που θα ακολουθείται για τις ανακλήσεις οχημάτων. Στην εν λόγω εγκύκλιο, ενώ παρατίθεται με πάσα λεπτομέρεια η διαδικασία που θα ακολουθείται για τις ανακλήσεις οχημάτων, αφήνεται ένα κενό, σκόπιμα ή μη θα διαφανεί, που προκάλεσε σήμερα όλο αυτό το μπάχαλο. Ποιο είναι το κενό; Η εγκύκλιος, ενώ εξαιρεί τους αντιπροσώπους των καινούργιων οχημάτων ή, πιο σωστά, τους διανομείς των κατασκευαστών αυτοκινήτων από την υποχρέωση να ενημερώνουν για τυχόν ανακλήσεις τους ιδιοκτήτες οχημάτων που αγοράστηκαν μεταχειρισμένα κατόπιν εισαγωγής τους από τρίτες χώρες, κυρίως από Ιαπωνία και Σιγκαπούρη, δεν καθορίζει ποιος είναι ο αρμόδιος να το πράξει και ποιος έχει την ευθύνη γι’ αυτή την ενημέρωση. Εξαιτίας αυτού του
κενού εξακολουθούν, μέχρι και σήμερα, να κυκλοφορούν στους κυπριακούς δρόμους χιλιάδες εισαγόμενα μεταχειρισμένα οχήματα, τα οποία φέρουν τους επικίνδυνους αερόσακους. Η πληροφόρηση στους εν λόγω οδηγούς έγινε μόλις τον περασμένο Μάρτιο με βάση νομοθεσία που προώθησε η Βουλή σε συνεργασία με τον υπουργό Μεταφορών, Αλέξη Βαφεάδη.
Ο ευρωπαϊκός κανονισμός του 2018 που δεν εφαρμόστηκε
Ένα άλλο σημείο στο οποίο αναμένεται να επικεντρωθεί η Ερευνητική Επιτροπή είναι η μη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κανονισμού (858) του 2018 που διέπει τις ανακλήσεις οχημάτων, που καθιστά αρμόδια εποπτική Αρχή το Τμήμα Οδικών Μεταφορών. Για τους λόγους που δεν εφαρμόστηκε ο ευρωπαϊκός κανονισμός ενώ η Δημοκρατία είχε τέτοια υποχρέωση, θα κληθούν να καταθέσουν ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής και οι πρώην διευθυντές του Τμήματος Οδικών Μεταφορών.
Κατάθεση μαρτύρων με… εντάλματα
Η κείμενη νομοθεσία παρέχει αυξημένες εξουσίες στην Ερευνητική Επιτροπή για να μπορεί να επιτελεί ανεμπόδιστα το έργο της. Μεταξύ άλλων και τις ακόλουθες:
*Συγκεντρώνει οποτεδήποτε κάθε έγγραφο ή στοιχείο που θεωρεί αναγκαίο ή επιθυμητό να εξασφαλίσει ή να εξετάσει και τα διατηρεί υπό την κατοχή και φύλαξή της.
*Εξασφαλίζει μαρτυρία, γραπτή ή προφορική, και εξετάζει μάρτυρες.
*Διενεργεί αυτοψία ή διατάσσει πραγματογνωμοσύνη.
*Κλητεύει οποιοδήποτε πρόσωπο διαμένει στη Δημοκρατία ή στο εξωτερικό για να παρευρεθεί σε συνεδρίασή της με σκοπό να δώσει μαρτυρία ή να παρουσιάσει οποιοδήποτε έγγραφο έχει στην κατοχή του.
*Εκδίδει ένταλμα που να εξαναγκάζει την παρουσία οποιουδήποτε προσώπου ενώπιόν της για να καταθέσει.
Δέον να σημειωθεί, ότι με βάση τον Περί Ερευνητικών Επιτροπών Νόμο, πρόσωπο που παραλείπει να συμμορφωθεί με οποιαδήποτε οδηγία της Ερευνητικής Επιτροπής ή που παρεμποδίζει ή προσπαθεί να παρεμποδίσει οποιοδήποτε πρόσωπο να εμφανιστεί ενώπιόν της ή να εξεταστεί από την Ερευνητική Επιτροπή ή δείχνει έλλειψη σεβασμού προς ή σε σχέση με τις εργασίες της Επιτροπής είναι ένοχο αδικήματος και υπόκειται, σε περίπτωση καταδίκης, σε φυλάκιση για περίοδο που δεν υπερβαίνει τον έναν χρόνο ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €5.000 ή και στις δύο ποινές.
Το 2018 ο πρώτος σοβαρός τραυματισμός
Στις 24/01/2023 ο 24χρονος Κυριάκος Όξινος έχασε τη ζωή του σε τροχαίο δυστύχημα στη λεωφόρο Γρίβα Διγενή στην Έγκωμη. Εννέα μήνες μετά, το αστυνομικό πόρισμα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι ο ελαττωματικός αερόσακος Takata που έφερε το όχημα του Όξινου ήταν η αιτία που προκάλεσε τον θάνατο του άτυχου Κυριάκου.
Τον περασμένο Οκτώβριο έχασε τη ζωή της σε τροχαίο δυστύχημα η Στυλιανή Γιωργαλλή, 19 ετών, από το Αυγόρου. Το αποτέλεσμα της νεκροτομής κατέδειξε ότι ο θάνατος της Στυλιανής επήλθε από αιμορραγικό σοκ, συνέπεια ρήξης ανιούσας αορτής και πνεύμονα από μεταλλικό αντικείμενο που φέρεται να εκτοξεύτηκε από τον ελαττωματικό αερόσακο Takata.
Πριν τα δυο θανατηφόρα, είχαμε τον σοβαρό τραυματισμό ενός 19χρονου οδηγού, το 2018, o οποίος υπέστη ανεπανόρθωτες ζημιές στο πρόσωπο εξαιτίας του αερόσακου Takata.
Όπως προκύπτει αβίαστα μέσα και από τις πρόσφατες συζητήσεις που έγιναν στη Βουλή, οι αρμόδιες υπηρεσίες του κράτους είχαν από το 2018 επιβεβαιωμένο περιστατικό σοβαρού τραυματισμού από αερόσακο Takata και τί έκαναν για να αποτρέψουν τα χειρότερα; Τίποτα απολύτως!
Αυτή τη φορά θα τιμωρηθούν οι υπαίτιοι;
Τα παραδείγματα του παρελθόντος δεν μας επιτρέπουν να είμαστε αισιόδοξοι. Ειδικότερα:
1 Η έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής για το μέγα σκάνδαλο των «χρυσών» διαβατηρίων, που δόθηκε στη δημοσιότητα τον Ιούνιο του 2021, αναδεικνύει τη διαπλοκή, τη σήψη και τη διαφθορά που αναπτύχθηκε πίσω από τη βιομηχανία των «χρυσών» διαβατηρίων, όπου λίγοι και γνωστοί έγιναν πολυεκατομμυριούχοι στις πλάτες του κράτους. Στις μπίζνες με τα «χρυσά» διαβατήρια και διάφορα δικηγορικά γραφεία πίσω από τα οποία βρίσκονται νυν και πρώην αξιωματούχοι και στενά συγγενικά τους πρόσωπα. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά ουδείς κατέληξε στη φυλακή. Η έκθεση της Ερευνητικής Επιτροπής ανέδειξε τη σύγκρουση συμφέροντος για τον τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη, και υπουργούς του καθώς έδιναν την έγκρισή τους στο Υπουργικό Συμβούλιο για την έκδοση «χρυσών» διαβατηρίων που υποβάλλονταν από δικηγορικά γραφεία με τα οποία διατηρούσαν στενές συγγενικές σχέσεις χωρίς να αποκαλύπτουν αυτή την ιδιάζουσα σχέση. Για να δικαιολογηθεί, ο Νίκος Αναστασιάδης ανέφερε ότι ο ίδιος δεν έχει δικαίωμα ψήφου στο Υπουργικό, ενώ οι υπουργοί του ισχυρίστηκαν ότι την ώρα που ψήφιζαν δεν γνώριζαν τους παρόχους! Δεν ρώτησαν, όμως, να μάθουν ποιοι είναι. Οι πολιτικές ευθύνες βοούν και είναι τεράστιες. Τις ανέλαβε κανείς; Όχι.
2 Τον Μάρτιο του 2019 δημοσιοποιήθηκε το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για το πλιάτσικο που μαινόταν για χρόνια στον Συνεργατισμό, με την εμπλοκή κομματικών στελεχών και ημετέρων. Ανέλαβαν τις πολιτικές τους ευθύνες; Είχαν την ευθιξία να παραιτηθούν; Οδηγήθηκε κανείς στη φυλακή; Όχι.
3 Τον Σεπτέμβριο του 2013 εξεδόθη το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για την καταστροφή της οικονομίας του τόπου. Καμία ανάληψη πολιτικής ευθύνης, κανένας τραπεζίτης στη φυλακή. Ο ένας και μοναδικός που καταδικάστηκε πρωτόδικα αθωώθηκε πανηγυρικά στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Εύλογα, λοιπόν, τίθεται το ερώτημα: Αυτή τη φορά θα τιμωρηθούν οι υπαίτιοι; «Οπου ακούς πολλά κεράσια κράτα και μικρό καλάθι», λέει η παροιμία που ταιριάζει γάντι στην περίπτωσή μας.
