Τη μεγάλη σημασία που έχει η εσωτερική κοινωνική, πολιτική και οικονομική διάσταση στον πόλεμο Ισραήλ-Ιράν, τονίζει σε ανάλυση του ο διεθνολόγος Δρ Αλέξανδρος Ζαχαριάδης, ερευνητικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κύπρου και του London School of Economics.
Αλλαγή συσχετισμού δυνάμεων
«Ο νέος γύρος σύγκρουσης μεταξύ Ιράν και Ισραήλ που ξεκίνησε την Παρασκευή είναι εν πολλοίς αποτέλεσμα της αλλαγής των συσχετισμών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή μετά από τις 7 Οκτωβρίου 2023», δήλωσε στο politis.com.cy ο Δρ Αλέξανδρος Ζαχαριάδης. «Από εκείνη την μέρα και την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς», τόνισε, «έχουν αλλάξει πάρα πολλά στο ισοζύγιο δυνάμεων και τη δομή ισχύος της Μέσης Ανατολής».
«Καταρχάς», σημείωσε, «τα πλήγματα που έχουν δεχθεί οι σύμμαχοι/αντιπρόσωποι (proxies) του Ιράν όπως η Χαμάς, οι Χούθι, και η Χεζμπολάχ αλλά και η κατάρρευση του Άσαντ στη Συρία έχουν αποδυναμώσει το σιιτικό καθεστώς. Παράλληλα, έχουν επιτρέψει στο Ισραήλ να βρίσκεται ένα βήμα πριν από την περιφερειακή ηγεμονία. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο βλέπουμε και την απόφαση του πρωθυπουργού Νετανιάχου να κτυπήσει στόχους εντός του Ιράν, εν πολλοίς προλαμβάνοντας και το δεύτερο γύρο διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν που λάμβαναν χώρα στο Ομάν».
Πρόσθεσε δε ότι «πέρα από το περιφερειακό πλαίσιο, έχει σημασία να εστιάσουμε και στην εσωτερική διάσταση τόσο στο Ιράν όσο και στο Ισραήλ, οι οποίες μπορούν να μας δώσουν περεταίρω εξηγήσεις για την απόφαση του Ισραήλ να κτυπήσει την προκειμένη στιγμή, αλλά και για το κατά πόσον το Ισραήλ μπορεί να επιτύχει τον στόχο του για αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν».
Ισραήλ
«Η κατάσταση εντός του Ισραήλ», επεσήμανε ο Δρ Αλέξανδρος Ζαχαριάδης, «έπαιξε ένα σημαντικό ρόλο στην απόφαση του Βενιαμίν Νετανιάχου να επιτεθεί στο Ιράν για τρεις σημαντικούς λόγους που σχετίζονται με την πολιτική επιβίωση τόσο του ιδίου όσο και της κυβέρνησης του:
1. Η κυβέρνηση του ταλανίζεται από τριγμούς, καθώς τα κόμματα Yπερορθόδοξων Εβραίων μόλις πριν από μερικές μέρες απειλούσαν με αποχώρηση από την κυβέρνηση όσον αφορά το θέμα της εξαίρεσης από τη στρατιωτική θητεία των νεαρών της κοινότητας τους. Αν και το θέμα επιλύθηκε η επίθεση εναντίον του Ιράν συσπειρώνει ακόμη περεταίρω του κυβερνητικούς εταίρους, καθώς όλα τα κόμματα της κυβερνήσεις βλέπουν το Ιράν ως μια θανάσιμη απειλή για το Ισραήλ.
2. Η επίθεση εναντίον του Ιράν στρέφει τα φώτα μακριά από τα προβλήματα που ταλανίζουν τον Νετανιάχου με τον νόμο και συγκεκριμένα με την έρευνα που γίνεται.
3. Ο Νετανιάχου είναι ο πολιτικός που έχει επενδύσει περισσότερο από όλους τους κύριους παίχτες της Ισραηλινής πολιτικής στον κίνδυνο του Ιράν από την Ιρανική επανάσταση του 1979. Μια επιτυχημένη επιχείρηση έναντι του Ιράν θα ενισχύσει σημαντικά το προφίλ του, τη στιγμή που οι τελευταίες δημοσκοπήσεις τοποθετούν το κυβερνητικό μπλοκ στους 48-49 βουλευτές, δηλαδή 12-13 βουλευτές λιγότερους από αυτούς που χρειάζονται για να σχηματιστεί κυβέρνηση. Οι επόμενες βουλευτικές θα λάβουν χώρα μέχρι τον Οκτώβρη του 2026».
Ιράν
Σε ό,τι αφορά το Ιράν, ο Δρ Αλέξανδρος Ζαχαριάδης είπε ότι «η εσωτερική πολιτική, οικονομική και κοινωνική σκηνή της χώρας θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό το κατά πόσον ο στόχος που έχει θέσει ο Ισραηλινός πρωθυπουργός για αλλαγή του καθεστώτος της χώρας θα είναι επιτυχημένος». Πρόσθεσε δε ότι «το Ιράν και οι πολίτες του τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει μειωμένη ανοχή σε αρκετές αυταρχικές πρακτικές του καθεστώτος, όπως κατέδειξαν και οι μαζικές διαδηλώσεις μετά το θάνατο της Μάχσα Αμίνι από την Αστυνομία Ηθών».
Παράλληλα, σημείωσε ότι «το Ιράν βρίσκεται σχεδόν πέντε δεκαετίες κάτω από ένα ασφυκτικό καθεστώς κυρώσεων το οποίο σε συνδυασμό με την σταθερά υψηλή ανεργία στους νέους σε ποσοστά άνω του 20%, δημιουργούν περεταίρω κοινωνικές πιέσεις. Χαρακτηριστικά, περίπου 24% της χώρας είναι κάτω των 15 ετών και 22% είναι μεταξύ των 15 και των 29». Εξήγησε δε ότι «αυτό το πλέγμα κοινωνικής και οικονομικής καταπίεσης έχει οδηγήσει τον Βενιαμίν Νετανιάχου να απευθυνθεί στον ιρανικό λαό, ελπίζοντας πως η λαϊκή αντίδραση θα οδηγήσει στην πτώση του καθεστώτος».
Ωστόσο, ανέφερε ότι «αυτή η προσμονή πως ο λαός θα ρίξει το καθεστώς εν μέσω ενός πολέμου με ένα εχθρό ο οποίος έχει ελάχιστη αποδοχή στα πλατιά στρώματα της ιρανικής κοινωνίας είναι προβληματική για μια σειρά από λόγους:
1. Είναι βασισμένη σε μια προβληματική αντίληψη πως όλοι οι Ιρανοί μπορούν να διαχωριστούν σε καθεστωτικούς και αντικαθεστωτικούς. Ανάμεσα σε αυτούς υπάρχει και μια τρίτη κατηγορία ανθρώπων, οι οποίοι δεν συμπαθούν το καθεστώς αλλά παράλληλα παραμένουν «πατριώτες» και θα υπερασπιστούν τη χώρα τους.
2. Δεν υπάρχει οργανωμένη αντιπολίτευση εντός της χώρας ενώ και η αντιπολίτευση που βρίσκεται στην ιρανική διασπορά και μπορεί χοντρικά να χωριστεί σε αριστερόστροφή γύρω από το εξόριστο Κομμουνιστικό Κόμμα του Ιράν (Tούντεχ) και σε φιλελεύθερή και υπέρ της παλινόρθωσης του Σάχη, δεν έχει ισχυρά ερείσματα εντός της χώρας για να αποτελέσει διάδοχη κατάσταση.
3. Η διαχείριση των συγκρούσεων στη Γάζα, το Λίβανο, και τη Συρία από το Ισραήλ και το υψηλό κόστος σε ζωές αμάχων αλλά και οι δηλώσεις Ισραηλινών αξιωματούχων πως θα εφαρμόσουν στην Τεχεράνη το «δόγμα Νταχίγια», το οποίο αναφέρεται στο νότιο προάστιο της Βηρυτού και άνδρο της Χεζμπολάχ δεν πείθουν τη πλειονότητα των Ιρανών πως οι πολεμικές ενέργειες του Ισραήλ μπορούν να οδηγήσουν σε καλύτερες μέρες. Χαρακτηριστικά, το «δόγμα Νταχίγια» και βάση του είναι η χρήση δυσανάλογης ισχύς στο πεδίο της μάχης κτυπώντας καίριες υποδομές, αδιαφορώντας για το κόστος σε ζωών στον άμαχο πληθυσμό.
4. Όσο οι φρουροί της Επανάστασης και οι Ιρανικές ένοπλές δυνάμεις καταφέρουν να επιβιώσουν μέσα στις συνθήκες Ισραηλινής υπεροπλίας, επιφέροντας έστω και κάποια υποτυπώδη πλήγματα στο Ισραήλ, τόσο θα απομακρύνεται το σενάριο κατάρρευσης του καθεστώτος και η υπάρχουσα αντιπολίτευση θα διασπάτε περεταίρω».
«Με βάση τα πιο πάνω», κατέληξε, «όσο σημασία θα πρέπει να δίνουμε στο διεθνές και περιφερειακό γεωπολιτικό πλαίσιο θα πρέπει να εξετάζουμε και την εσωτερική πολιτική, οικονομική, και κοινωνική σκηνή των δύο χωρών και τη διασύνδεση αυτής της σκηνής με το προαναφερθέν πλαίσιο».
