Οι παγκόσμιες και περιφερειακές δυνάμεις υποδέχθηκαν θετικά το 20 σημείων σχέδιο του Αμερικανού Προέδρου, Ντόναλντ Τραμπ, για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, πιέζοντας και τη Χαμάς να αποδεχθεί τους όρους, ωστόσο αυτό δεν είναι καθόλου βέβαιο, ενώ έντονες αντιδράσεις κατά του σχεδίου υπάρχουν στο εσωτερικό του Ισραήλ με τους ακροδεξιούς εταίρους της κυβέρνησης να επικρίνουν σφοδρά τον Πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου για τη στήριξή του στη συμφωνία.
Κομμένο-ραμμένο στα «θέλω» Νετανιάχου
Την ίδια ώρα και πολιτικοί αναλυτές αντιμετωπίζουν το Σχέδιο Τραμπ με αρκετό σκεπτικισμό και εκφράζουν φόβους ότι αυτό πιθανόν να δώσει αφορμή στη Χαμάς να το απορρίψει, κάτι που, όπως άφησαν ξεκάθαρα να διαφανεί οι Τραμπ και Νετανιάχου, θα ανοίξει τον δρόμο για την ολοκληρωτική και μέχρι τέλους επίθεση του Ισραήλ στη Γάζα, υπό την πλήρη στήριξη και του Τραμπ. Όπως εκτιμούν, το Σχέδιο Τραμπ είναι «κομμένο και ραμμένο» στα μέτρα του Ισραήλ, αφού του διασφαλίζει τους δύο μεγάλους στόχους του, που δεν μπόρεσε μέσα από τις έως τώρα πολεμικές επιχειρήσεις του να πετύχει: Την επιστροφή δηλαδή όλων των ομήρων και την πλήρη εξουδετέρωση της Χαμάς. Παράλληλα επισημαίνουν ότι το Σχέδιο Τραμπ δεν κάνει καμία απολύτως αναφορά σε αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους, που θα μπορούσε να είναι ένα ουσιαστικό «κέρδος» για τους Παλαιστίνιους.
Το σχέδιο
Το σχέδιο προβλέπει την απελευθέρωση όλων των Ισραηλινών ομήρων εντός 72 ωρών, την απελευθέρωση σχεδόν 2.000 Παλαιστινίων κρατουμένων από τις ισραηλινές φυλακές, τη σταδιακή αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Γάζα, με εξαίρεση δυνάμεις που θα παραμείνουν σε «ζώνη ασφαλείας» εντός των συνόρων της Γάζας. Η Χαμάς θα αφοπλιστεί και δεν θα έχει ρόλο στο μέλλον της Λωρίδας. Μια μεταβατική διοικητική επιτροπή θα αναλάβει τη διακυβέρνηση, μαζί με μια διεθνή δύναμη σταθεροποίησης που θα εκπαιδεύσει νέα παλαιστινιακή Αστυνομία. Της διεθνούς επιτροπής θα ηγηθεί ο Τραμπ, ενώ θα συμμετέχει ο Βρετανός πρώην Πρωθυπουργός Τόνι Μπλερ αλλά και άλλες προσωπικότητες. Οι παλαιστινιακές μεταρρυθμίσεις θα ανοίξουν τον δρόμο για «αυτοδιάθεση και κρατική υπόσταση», ενώ οι ΗΠΑ θα ηγηθούν νέων προσπαθειών για μια ειρηνική πολιτική διευθέτηση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστινίων.
Μπίμπι, θα έχεις την πλήρη στήριξή μου
Κατά την παρουσίαση του ειρηνευτικού σχεδίου, Τραμπ και Νετανιάχου ξεκαθάρισαν ότι δεν προσφέρουν επιλογή στη Χαμάς. Εάν η οργάνωση αρνηθεί, δήλωσε ο Τραμπ, «το Ισραήλ θα έχει την πλήρη στήριξή μου για να τελειώσει τη δουλειά, καταστρέφοντας την απειλή της Χαμάς».
«Ελπίζω όμως ότι θα καταλήξουμε σε μια συμφωνία ειρήνης, και αν η Χαμάς απορρίψει τη συμφωνία, Μπίμπι, θα έχετε την πλήρη στήριξή μας να κάνετε ό,τι χρειάζεται», πρόσθεσε.
Η απάντηση του Νετανιάχου άφησε ελάχιστα περιθώρια αμφιβολίας: «Αν η Χαμάς απορρίψει το σχέδιό σας, κύριε Πρόεδρε, ή αν υποκριθεί ότι το δέχεται και μετά το υπονομεύσει, τότε το Ισραήλ θα ολοκληρώσει τη δουλειά μόνο του. Αυτό μπορεί να γίνει με τον εύκολο τρόπο ή με τον δύσκολο τρόπο αλλά θα γίνει».
Χθες εξάλλου ο Αμερικανός Πρόεδρος έδωσε ουσιαστικά τελεσίγραφο 3-4 ημερών στη Χαμάς να αποδεχθεί το σχέδιό του τονίζοντας πως οι δυνατότητες για διαπραγμάτευση είναι περιορισμένες, καθώς οι βασικές απαιτήσεις παραμένουν σαφείς: η απελευθέρωση όλων των ομήρων και η τήρηση «καλής συμπεριφοράς» από την πλευρά της οργάνωσης. «Περιμένουμε την απάντηση της Χαμάς», είπε χαρακτηριστικά ο Αμερικανός Πρόεδρος και επανέλαβε την προειδοποίησή του πως σε περίπτωση που η Χαμάς απορρίψει το σχέδιο, τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες θα «αφήσουν το Ισραήλ να κάνει ό,τι πρέπει να κάνει».
Σιωπή από Χαμάς
Επίσημα η Χαμάς δεν έχει ακόμη προβεί σε σχόλια. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο πρωθυπουργός του Κατάρ και ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Αιγύπτου συναντήθηκαν με διαπραγματευτές της Χαμάς στην Ντόχα για να τους παρουσιάσουν το σχέδιο. Η Χαμάς ανέφερε μόνο ότι μελετά την πρόταση «καλόπιστα». Ενδεικτική ωστόσο θεωρείται η τοποθέτηση της Παλαιστινιακής Ισλαμικής Τζιχάντ, που χαρακτήρισε το σχέδιο «συνταγή για συνεχιζόμενη επίθεση εναντίον του παλαιστινιακού λαού» που θα ανατίναζε την περιοχή, σύμφωνα με το Al Jazeera, και υποστήριξε ότι το Ισραήλ επιχειρεί, μέσω των ΗΠΑ, να επιβάλει όσα δεν κατάφερε με τον πόλεμο.
Αντίθετα, η Παλαιστινιακή Αρχή στη Δυτική Όχθη χαιρέτισε τις «ειλικρινείς και ακούραστες προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα» και εξέφρασε εμπιστοσύνη στην ικανότητα του Τραμπ να βρει έναν δρόμο προς την ειρήνη.
Παγκόσμια στήριξη
Παρά τις γεωπολιτικές τριβές, μεγάλες δυνάμεις συντάχθηκαν γύρω από την ανάγκη διαπραγματευτικού τερματισμού της αιματοχυσίας στην περιοχή.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, περιλαμβανομένης της ηγεσίας της ΕΕ και πρωτευουσών όπως το Βερολίνο και το Παρίσι, υποδέχθηκαν θετικά το σχέδιο ως την πιο ρεαλιστική οδό για να σταματήσει η σύγκρουση και να απελευθερωθούν οι όμηροι, καλώντας τη Χαμάς να ανταποκριθεί άμεσα. Ο Γερμανός ΥΠΕΞ, Γιόχαν Βάντεπουλ, δήλωσε ότι η συμφωνία είναι μια «μοναδική ευκαιρία να τερματιστεί αυτός ο φρικτός πόλεμος». Ο Εμανουέλ Μακρόν τόνισε ότι περιμένει από το Ισραήλ «να εμπλακεί αποφασιστικά» και πρόσθεσε ότι η Χαμάς «δεν έχει άλλη επιλογή από το να απελευθερώσει αμέσως όλους τους ομήρους και να ακολουθήσει αυτό το σχέδιο». Ο Βρετανός Πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, κάλεσε όλες τις πλευρές να συνεργαστούν με τις ΗΠΑ «για να οριστικοποιήσουν τη συμφωνία και να την κάνουν πραγματικότητα». Η Ισπανία, από τους πιο έντονους επικριτές του Ισραήλ για τη Γάζα, υποδέχθηκε επίσης θετικά την πρόταση Τραμπ. «Πρέπει να βάλουμε τέλος σε τόσα δεινά», δήλωσε ο Πέδρο Σάντσεθ.
Ομάδα αραβικών και μουσουλμανικών χωρών στήριξε την ηγεσία Τραμπ, εκφράζοντας επιφυλάξεις με έμφαση στην ανθρωπιστική πρόσβαση, στην προστασία από εκτοπίσεις και στην τελική αποχώρηση του Ισραήλ στο πλαίσιο μιας λύσης δύο κρατών. Οι θέσεις τους αποτυπώθηκαν σε κοινή δήλωση των υπουργών Εξωτερικών της Αιγύπτου, της Ινδονησίας, της Ιορδανίας, του Πακιστάν, του Κατάρ, της Σαουδικής Αραβίας, της Τουρκίας και των ΗΑΕ.
Η Μόσχα εξέφρασε «ελπίδα» ότι η συμφωνία θα εφαρμοστεί, ενώ Κίνα και Ινδία επίσης στήριξαν την προσπάθεια αποκλιμάκωσης.
Οι ακροδεξιοί κατακεραυνώνουν το σχέδιο
Σύμφωνα με τους Financial Times, Ισραηλινοί σκληροπυρηνικοί απορρίπτουν κατηγορηματικά πολλά σημεία του σχεδίου, περιλαμβανομένης της πρόβλεψης για διεθνή παρουσία, με αρκετούς σκληροπυρηνικούς υπουργούς της κυβέρνησης Νετανιάχου να απειλούν με αποχώρηση από αυτήν, προκαλώντας νέα πολιτική κρίση στη χώρα. Χαρακτηριστικά ο υπουργός Οικονομικών, Μπεζαλέλ Σμότριτς, χαρακτήρισε την πρόταση «ηχηρή διπλωματική αποτυχία» που θα «καταλήξει σε δάκρυα». Χλεύασε την ιδέα «να εμπιστευθούμε την ασφάλειά μας σε ξένους» και εξέφρασε την ελπίδα η αδιαλλαξία της Χαμάς να ακυρώσει τη συμφωνία και να επιτρέψει στο Ισραήλ να συνεχίσει την επίθεσή του.
Αντίθετα, στήριξη στο σχέδιο εξέφρασε ο αρχηγός της αντιπολίτευσης Γιαΐρ Λαπίντ, σημειώνοντας ότι η πρόταση είχε παρουσιαστεί ήδη πριν από ενάμιση χρόνο. Εξέφρασε λύπη που στο διάστημα αυτό χάθηκαν τόσες ζωές ομήρων και Ισραηλινών στρατιωτών, ενώ η διεθνής κατακραυγή δημιούργησε διπλωματική κρίση.
