Διαδικαστικά ζητήματα, τα οποία εκτιμάται ότι θα επιλυθούν σύντομα, εμποδίζουν την εμπορία του χαλλουμιού-hellim-ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης) μέσω της Πράσινης Γραμμής. Μέχρι στιγμής καμία ποσότητα χαλλουμιού δεν πέρασε στις ελεύθερες περιοχές από το 2021 που εγκρίθηκε η ΠΟΠ, είτε προς κατανάλωση είτε προς εξαγωγή. Εφόσον ξεπεραστούν τα διαδικαστικά ζητήματα, αναμένεται να δοθεί σημαντική ώθηση στην προώθηση του παραδοσιακού τυριού της Κύπρου που παράγεται στις κατεχόμενες περιοχές.
Τμήμα Γεωργίας και Κυπριακό Εμπορικό Βιομηχανικό Επιμελητήριο (ΚΕΒΕ), εκπρόσωποι των οποίων μιλούν στον «Π», κάνουν λόγο κυρίως για αδυναμία ελέγχων στα υποστατικά που παράγουν χαλλούμι στις κατεχόμενες περιοχές. Το Τουρκοκυπριακό Εμπορικό Επιμελητήριο σημειώνει από την πλευρά του ότι δεν έχει οριστικοποιηθεί ο διορισμός υπεύθυνου φορέα για την επαλήθευση ότι το τυροκομικό προϊόν που θα διακινείται μέσω της Πράσινης Γραμμής πληροί τα απαιτούμενα πρότυπα υγιεινής.
Λόγο για αγώνα προκειμένου να αρθούν τα εμπόδια που έβαζε η ομάδα Τατάρ στην προώθηση του hellim στην ευρωπαϊκή αγορά κάνει ο τέως ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζίλγιουρεκ, ο οποίος κατά τη διάρκεια της θητείας του ασχολήθηκε επισταμένα με το θέμα του χαλλουμιού.
Ούτε δείγμα
Η εμπορία χαλλουμιού μέσω της Πράσινης Γραμμής δεν είναι εφικτή προς το παρόν, σύμφωνα με το Τμήμα Γεωργίας. Απαντώντας σε σχετικό ερώτημα του «Π», η προϊστάμενη Κλάδου Προϊόντων Ποιότητας, Χρυστάλλα Κωνσταντίνου, επιβεβαίωσε τις πληροφορίες μας ότι μέχρι σήμερα δεν έχει πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε εμπορία προϊόντος με την ονομασία χαλλούμι, halloumi ή hellim μέσω της Πράσινης Γραμμής.
Η εμπορία προϊόντων με την εν λόγω ονομασία, σημειώνει, θα επιτραπεί με την εφαρμογή των προνοιών της Εκτελεστικής Απόφασης (ΕΕ) 2021/586 για την τροποποίηση της απόφασης 2007/330/ΕΚ, για άρση των απαγορεύσεων σχετικά με τη διακίνηση ορισμένων ζωικών προϊόντων στην Κύπρο δυνάμει του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 866/2004 του Συμβουλίου (Κανονισμός Πράσινης Γραμμής) και τον καθορισμό των όρων που διέπουν τη διακίνηση των εν λόγω προϊόντων όσον αφορά το χαλλούμι-hellim (ΠΟΠ). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Τμήματος Γεωργίας, το θέμα είναι διαδικαστικό και αναμένεται να επιλυθεί το επόμενο διάστημα.
Αδυναμία στους ελέγχους
Όπως εξηγεί ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΚΕΒΕ Ανδρέας Ανδρέου, ο Κανονισμός της Πράσινης Γραμμής απαγορεύει τη διέλευση προϊόντων ζωϊκής προέλευσης από το 2004 που μπήκαμε στην ΕΕ. Αμέσως μετά την κατοχύρωση του χαλλουμιού ΠΟΠ το 2021 και για τις δύο κοινότητες, σημειώνει, ορίστηκε η γαλλική εταιρεία Bureau Veritas προκειμένου να διεξάγει ελέγχους σε υποστατικά που παράγουν χαλλούμι και στις δυο κοινότητες.
Ήδη, επισημαίνει, έχουν πιστοποιηθεί τέσσερα τυροκομεία στις κατεχόμενες περιοχές, σημειώνοντας ότι για διαδικαστικούς λόγους δεν έγινε κατορθωτό ακόμη να γίνουν έλεγχοι σε όλα τα υποστατικά παραγωγής γάλακτος, τις ζωοτροφές και το επίπεδο διαβίωσης των ζώων.
Δεν οριστικοποιήθηκε ο διορισμός
Ο πρόεδρος του Τουρκοκυπριακού Εμπορικού Επιμελητηρίου, Turgay Deniz, αναφερόμενος στο θέμα της εμπορίας του hellim μέσω της Πράσινης Γραμμής, εξηγεί στον «Π» ότι, παράλληλα με τον Κανονισμό για την ΠΟΠ που δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 12 Απριλίου 2021 και τέθηκε σε ισχύ, τέθηκε σε ισχύ και ένα άλλο σημαντικό νομικό μέσο -το Παράρτημα III του Κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή, το οποίο παρέχει ειδική εξαίρεση από τον υφιστάμενο περιορισμό στο εμπόριο ζωικών προϊόντων βάσει του Κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή, για το χαλλούμι που συμμορφώνεται με την ΠΟΠ.
Σύμφωνα με το Παράρτημα III, η αρμόδια Αρχή ορίζει έναν φορέα υπεύθυνο για την επαλήθευση ότι τα προϊόντα χαλλούμι που διακινούνται μέσω της Πράσινης Γραμμής πληρούν τα απαιτούμενα πρότυπα υγείας και υγιεινής.
«Ο διορισμός αυτός αποτελεί βασικό βήμα για να διασφαλιστεί ότι το εμπόριο μπορεί να πραγματοποιείται σε πλήρη συμμόρφωση με τη νομοθεσία της ΕΕ», τονίζει.
Ωστόσο, εξηγεί, από τον Απρίλιο του 2021, ο διορισμός αυτός δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί. «Κατά συνέπεια, η απαραίτητη διαδικασία επιθεώρησης που θα επέτρεπε το εμπόριο χαλλουμιού διαμέσου της Πράσινης Γραμμής δεν έχει ακόμη τεθεί σε εφαρμογή. Ενώ η εφαρμογή αυτού του βήματος χρειάστηκε περισσότερο χρόνο από ό,τι αναμενόταν αρχικά, παραμένει ένα κρίσιμο στοιχείο για την απελευθέρωση του εμπορικού δυναμικού που προβλέπεται από το σχετικό πλαίσιο της ΕΕ».
«Μόλις ολοκληρωθεί αυτή η διαδικασία και μπορέσει να ξεκινήσει το εμπόριο, πιστεύουμε ότι θα σηματοδοτήσει ένα σημαντικό ορόσημο στο πλαίσιο του Κανονισμού για την Πράσινη Γραμμή και θα συμβάλει σε μια αξιοσημείωτη αύξηση του συνολικού όγκου του εμπορίου μέσω της Πράσινης Γραμμής», υπογραμμίζει.
Μεγάλοι αγώνες για άρση εμποδίων από Τατάρ
Στους μεγάλους αγώνες που έγιναν προκειμένου να αρθούν τα εμπόδια που έβαζε η ομάδα Τατάρ στην προώθηση του hellim στην ευρωπαϊκή αγορά, αναφέρθηκε ο τέως ευρωβουλευτής Νιαζί Κιζίλγιουρεκ.
«Η ομάδα Τατάρ δεν ήθελαν το hellim στην ευρωπαϊκή αγορά και επιδίωκαν συμφωνία μεταξύ δύο κρατών», σημειώνει επισημαίνοντας ότι «κάναμε αγώνες μετά την κατοχύρωση του χαλλουμιού ως ΠΟΠ προκειμένου να πειστούν οι Τουρκοκύπριοι για τα οφέλη που θα προκύψουν». Παράλληλα, αναφέρει ότι το εμπόδιο στην έναρξη της εμπορίας του χαλλουμιού μέσω της Πράσινης Γραμμής αφορά κυρίως θέματα υγιεινής των ζώων, που εκτιμώ ότι θα λυθούν πολύ σύντομα».
Το σύστημα ελέγχου ποιότητας
Σύμφωνα με το Τμήμα Γεωργίας, με την καταχώριση της ονομασίας χαλλούμι, hallumi και hellim ως ΠΟΠ στο μητρώο της ΕΕ, μόνο τα προϊόντα τα οποία πληρούν τις αντίστοιχες προδιαγραφές και παράγονται στην Κύπρο από επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο Σύστημα Ελέγχου και Πιστοποίησης μπορούν να φέρουν την εν λόγω ονομασία.
Δεν είναι επιτρεπτή η χρήση της ονομασίας σε οποιαδήποτε άλλα συγκρίσιμα προϊόντα. Αυτό ισχύει για την επικράτεια της ΕΕ και αφορά διακίνηση προϊόντων στην αγορά της ΕΕ, εξαγωγές προϊόντων από την ΕΕ προς τρίτες χώρες, πώληση προϊόντων εξ αποστάσεως, π.χ. μέσω ηλεκτρονικού εμπορίου, και εμπορεύματα που εισέρχονται στο έδαφος της ΕΕ.
Κατά συνέπεια, δεν επιτρέπεται η χρήση της ονομασίας χαλλούμι σε προϊόντα τα οποία δεν πληρούν μεταξύ άλλων και τα πιο πάνω. Τα προϊόντα τα οποία δεν πληρούν τις προδιαγραφές της ΠΟΠ χαλλούμι, μπορούν να φέρουν οποιεσδήποτε άλλες ονομασίες όπως τυρί σχάρας, κυπριακό τυρί κ.ά.
Παράλληλα, δεν μπορεί να παραχθεί στην ΕΕ προϊόν με την ονομασία χαλλούμι, εάν δεν εφαρμόζονται οι προδιαγραφές ΠΟΠ και ο παραγωγός δεν είναι ενταγμένος στο Σύστημα Ελέγχου και Πιστοποίησης της Αρμόδιας Κυπριακής Αρχής. Επιπρόσθετα, δεν δύναται οποιοδήποτε άλλο προϊόν να φέρει την ένδειξη ότι είναι τύπου χαλλούμι ή να χρησιμοποιείται για διαφημιστικούς ή άλλους σκοπούς σύγκριση του εν λόγω προϊόντος με το χαλλούμι.
Ωστόσο, υπάρχουν στην αγορά συγκρίσιμα τυροκομικά προϊόντα, τα οποία τυγχάνουν εμπορίας με ονομασίες όπως Cyprus traditional cheese, grill cheese, τυρί σχάρας, κυπριακό τυρί σχάρας κ.ά.
