Για την εμφάνιση του Ντόναλντ Τραμπ στην αμερικανική πολιτική σκηνή μιλά στον «Π» ο διεθνολόγος και πολιτικός αναλυτής Γιώργος Ιωάννου, διευθυντής του γραφείου του προέδρου του ΔΗΚΟ Νικόλα Παπαδόπουλου. Εξηγεί πώς κατάφερε να επικρατήσει μέσα στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και απαντά στο ερώτημα εάν ο νέος Αμερικανός Πρόεδρος αποτελεί κίνδυνο για τη δημοκρατία στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πώς προέκυψε ο Ντόναλντ Τραμπ στην πολιτική σκηνή των ΗΠΑ;
Ο Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται στο επίκεντρο της πολιτικής σκηνής των ΗΠΑ εδώ και σχεδόν μια δεκαετία. Συγκεκριμένα από τον Ιούνιο του 2015, όταν είχε ανακοινώσει από τον πύργο του στη Νέα Υόρκη την πρόθεση του να διεκδικήσει το χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος για τις προεδρικές εκλογές του 2016.
Ήδη όμως από τις προεδρικές εκλογές του 1988, ο Τραμπ συζητείτο ως πιθανός υποψήφιος για την Προεδρία σχεδόν σε κάθε εκλογική αναμέτρηση. Χαρακτηριστικά, τον Οκτώβριο του 1999, δήλωσε αρχικά το ενδιαφέρον του για το χρίσμα του υποψηφίου του Μεταρρυθμιστικού Κόμματος, αλλά αποσύρθηκε τον Φεβρουάριο του 2000.
Στη συνέχεια, από το 2008, είχε εκφράσει δημόσια την κριτική του απέναντι στον Πρόεδρο Ομπάμα και τις πολιτικές του, ενώ προβληματίστηκε δημόσια για το ενδεχόμενο να κατέβει υποψήφιος εναντίον του Ομπάμα στις εκλογές του 2012, μιλώντας μάλιστα στο Συνέδριο Συντηρητικής Πολιτικής Δράσης (CPAC) τον Φεβρουάριο του 2011 και δίνοντας ομιλίες σε πολιτείες που θα φιλοξενούσαν τις πρώτες προκριματικές εκλογές το πρώτο τρίμηνο του 2012, πριν ανακοινώσει τελικά τον Μάιο του 2011 πως δεν θα είναι υποψήφιος.
Ρεπουμπλικανικό Κόμμα
Πώς κατάφερε να επικρατήσει μέσα στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα;
Πολλοί είναι αυτοί που υποστηρίζουν πως η σταδιακή αλλά προοδευτικά ολοκληρωτική επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ στο εσωτερικό του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος δεν θα πρέπει να θεωρείται έκπληξη, αφού πολλές από τις ιδέες που σήμερα εκφράζει επίσημα το κόμμα, και ενδεχομένως να είναι πιο σκληρές από αυτές που δημόσια εξέφραζε μέχρι πριν από μερικά χρόνια, σιγόβραζαν για καιρό εντός του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τη χαρισματική προσωπικότητα του ίδιου του Τραμπ, την εκτεταμένη τηλεοπτική εμπειρία του αλλά και τη δυναμική παρουσία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κατάφερε να συνδεθεί με ένα θυμωμένο κομμάτι της βάσης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος και των ψηφοφόρων του με τρόπο που κανένας άλλος υποψήφιος δεν είχε καταφέρει προηγουμένως.
Το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα υιοθετεί τις θέσεις του Ντόναλντ Τραμπ στα διάφορα ζητήματα;
Αναμφίβολα από το 2016, όταν ο Ντόναλντ Τραμπ πήρε το χρίσμα του υποψηφίου Προέδρου του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος για πρώτη φορά, οι θέσεις του κόμματος σε πολλά ζητήματα έχουν διαφοροποιηθεί προκειμένου να συμβαδίζουν με τις θέσεις και τη ρητορική του Τραμπ. Συγκρίνοντας την πολιτική διακήρυξη του κόμματος το 2024 με αντίστοιχες προηγούμενων ετών, μπορεί κάποιος να εντοπίσει σημαντικές διαφοροποιήσεις.
Ενδεικτικά, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα φαίνεται να έχει αμβλύνει τη θέση του για τις αμβλώσεις, επιλέγοντας να μεταφέρει την ευθύνη για το θέμα αυτό στις πολιτείες. Την ίδια ώρα οι θέσεις του για τη μετανάστευση είναι πολύ πιο σκληρές, ενώ αναδεικνύεται επίσης η εστίαση στην αποτροπή της «ακατάλληλης πολιτικής κατήχησης» στα σχολεία, όπως επίσης και των πολιτικών κατά των τρανς ατόμων. Παράλληλα δεν γίνεται καμία αναφορά στο εθνικό χρέος των ΗΠΑ (το οποίο κατά την πρώτη θητεία Τραμπ είχε αυξηθεί σημαντικά), ενώ στο προοίμιο αναφέρεται χαρακτηριστικά η φράση: «Το μέλλον μας, η ταυτότητά μας και ο τρόπος ζωής μας απειλούνται όσο ποτέ άλλοτε». Όλα αυτά, όπως αντιλαμβάνεστε, φέρουν φαρδιά πλατιά την υπογραφή του Ντόναλντ Τραμπ.
Δημοκρατικός κίνδυνος;
Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί κίνδυνο για τη δημοκρατία στις ΗΠΑ;
Αναμφίβολα η επανεκλογή Τραμπ αποτελεί πολύ σημαντική πολιτική εξέλιξη τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για ολόκληρο τον πλανήτη και σηματοδοτεί το μεγαλύτερο ενδεχομένως πολιτικό comeback στη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου και ιδιαίτερα πριν από την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του, πολλοί Δημοκρατικοί, περιλαμβανομένου και του Προέδρου Μπάιντεν, είχαν ξεκάθαρα χαρακτηρίσει τον Τραμο ως επικίνδυνο για τη δημοκρατία, με πολλούς συντηρητικούς αναλυτές να θεωρούν μάλιστα πως αυτό μπορεί να συνέβαλε στην απόπειρα δολοφονίας.
Είναι φυσιολογικό η επιστροφή του να προκαλεί έντονα συναισθήματα σε υποστηρικτές αλλά και αντιπάλους, ιδιαίτερα αν αναλογιστεί κάποιος το πώς έφυγε από τον Λευκό Οίκο πριν από τέσσερα χρόνια, αλλά και τη συνεχιζόμενη άρνησή του (και των υποστηρικτών του) ακόμα και σήμερα να παραδεχτεί την ήττα του στις εκλογές του 2020. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με το γεγονός πως μια από τις πρώτες του ενέργειες ήταν η απονομή χάρης σε σχεδόν όλους τους πρωταγωνιστές των επεισοδίων της 6ης Ιανουαρίου 2021, συντηρούν, ενδεχομένως δικαιολογημένα, αυτή τη συζήτηση. Θέλω να πιστεύω όμως πως σε μια Δημοκρατία όπως αυτή των ΗΠΑ υπάρχουν οι ασφαλιστικές δικλίδες και τα δημοκρατικά αντανακλαστικά προκειμένου να προστατευθεί το πολίτευμα.
Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να φοβάται τον Ντόναλντ Τραμπ;
Θα πρέπει να σημειώσουμε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη βιώσει και επιβιώσει από την πρώτη θητεία του Ντόναλντ Τραμπ. Σίγουρα όμως οι πραγματικότητες σήμερα είναι διαφορετικές από αυτές που ήταν κατά την πρώτη του θητεία, με τον πόλεμο στην Ουκρανία να ασκεί μεγάλες πολιτικές και οικονομικές πιέσεις στην ΕΕ. Οι επαναλαμβανόμενες δηλώσεις του Τραμπ προεκλογικά ότι θα τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία εντός 24 ωρών επανάφεραν τη συζήτηση για το μέλλον της ασφάλειας της Ευρώπης και την ανάγκη απεξάρτησης από τις ΗΠΑ.
Επιπρόσθετα, οι πρόσφατες δηλώσεις του Τραμπ για το θέμα της περιβόητης απόκτησης της Γροιλάνδίας, αλλά και πιθανότητα ενός διατλαντικού εμπορικού πολέμου, προκαλούν ανησυχία σε πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες, πολλοί εκ των οποίων ενδεχομένως να ευνοούσαν εκλογή της Κάμαλα Χάρις που θα σήμαινε σε μεγάλο βαθμό και συνέχεια του status quo. Εντούτοις, η Προεδρία Τραμπ θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για την ΕΕ, προκειμένου να αντιμετωπίσει τις παθογένειές της, να αναβαθμίσει τον γεωστρατηγικό της ρόλο και να επαναπροσδιορίσει τη θέση της στο ολοένα και πιο ανταγωνιστικό και επικίνδυνο διεθνές στερέωμα.
Μεγαλοεπιχειρηματίες
Γιατί αυτή τη φορά ο Ντόναλντ Τραμπ έτυχε της στήριξης μεγάλων επιχειρηματιών; Δεν λήφθηκε σοβαρά υπόψη η εισβολή των οπαδών του στο Καπιτώλιο;
Αρχικά θα πρέπει να αναφέρουμε πως η στήριξη των εκάστοτε υποψηφίων, και των δύο κομμάτων, από επιχειρηματίες, δισεκατομμυριούχους, καλλιτέχνες και μέλη της show biz αποτελεί σημαντική παράδοση στις εκλογές των ΗΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να σημειωθεί πως σημαντικής στήριξης από επιχειρηματίες και δισεκατομμυριούχους έτυχε και η αντίπαλος του Τραμπ και τέως Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Κάμαλα Χάρις. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το Forbes, υπολογίζεται πως την υποψηφιότητα και την εκστρατεία της Κάμαλα Χάρις υποστήριξαν 83 δισεκατομμυριούχοι, ενώ, αντίστοιχα, την υποψηφιότητα και την εκστρατεία του Ντόναλτ Τραμπ υποστήριξαν 52 δισεκατομμυριούχοι. Η μεγάλη διαφορά ωστόσο έγκειται στο γεγονός πως σε αντίθεση με τον πλουσιότερο άνθρωπο του κόσμου, τον Έλον Μασκ, ο οποίος υποστήριξε με πάθος την υποψηφιότητα του Ντόναλντ Τραμπ, οι περισσότεροι επιχειρηματίες που υποστήριξαν την Κάμαλα Χάρις επέλεξαν να παρακολουθούν από το περιθώριο.
Όσον αφορά την εισβολή των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο τον Ιανουάριο του 2021 φαίνεται πως δεν επηρέασε ιδιαίτερα τη στήριξη προς το πρόσωπό του, ούτε από τον επιχειρηματικό κόσμο αλλά ούτε και από τους ψηφοφόρους οι οποίοι τον επανεξέλεξαν στην Προεδρία των ΗΠΑ και αυτό είναι, θεωρώ, ενδεικτικό του διχασμού που υπάρχει εδώ και χρόνια στην ευρύτερη αμερικανική κοινωνία αλλά και του κλίματος πόλωσης και προσωπικών επιθέσεων, μέσα στο οποίο διεξάγονται οι προεδρικές εκλογές από το 2016 και έπειτα.
Δημοκρατικό Κόμμα
Ποια λάθη πλήρωσε το Δημοκρατικό Κόμμα;
Το Δημοκρατικό Κόμμα πλήρωσε κυρίως -θεωρώ- δυο πράγματα. Το πρώτο ήταν η κάκιστη διαχείριση του χρόνου που είχε στη διάθεσή του προκειμένου να καταλήξει στον υποψήφιο που θα στήριζε. Όταν εξελέγη στην Προεδρία των ΗΠΑ το 2020 ο Τζο Μπάιντεν, υπήρχε τότε η εντύπωση πως πιθανότατα δεν θα επαναδιεκδικούσε εκλογή το 2024, λόγω της ηλικίας του. Επιπρόσθετα, μετά τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου του 2021, το μέλλον του Ντόναλντ Τραμπ προδιαγραφόταν ζοφερό. Έτσι πολλοί ήταν αυτοί που θεωρούσαν πως νέα πρόσωπα θα έβγαιναν στο προσκήνιο στις εκλογές του 2024. Ωστόσο, μετά τις ενδιάμεσες εκλογές του 2022 και τα καλύτερα του αναμενομένου αποτελέσματα για τους Δημοκρατικούς, η ιδέα της επαναδιεκδίκησης από τον Τζο Μπάιντεν άρχισε να κερδίζει έδαφος με αποτέλεσμα να μην υπάρχει σοβαρή αντίσταση στην υποψηφιότητά του κατά τη διάρκεια των προκριματικών εκλογών.
Τα όσα ακολούθησαν μετά την αποκαρδιωτική εικόνα του Μπάιντεν στο πρώτο ντιμπέιτ και τη μετέπειτα απόσυρση και αντικατάστασή του πλήγωσαν την εικόνα του Δημοκρατικού Κόμματος στα μάτια των ουδέτερων ψηφοφόρων και έβαλαν νερό στον μύλο του Ντόναλντ Τραμπ που κατηγορούσε τους Δημοκρατικούς για αδιαφανείς διαδικασίες. Επιπρόσθετα, οι Δημοκρατικοί πλήρωσαν την αδυναμία τους να μιλήσουν τη γλώσσα των απλών πολιτών αλλά και να αντιληφθούν τις ανάγκες των απλών πολιτών. Αντίθετα, ο Τραμπ γνωρίζει πώς να αγγίζει συναισθηματικά τους ψηφοφόρους και παρ' όλο που δεν προέρχεται από την εργατική ή τη μεσαία τάξη, απέδειξε, όπως και το 2016, ότι καταλαβαίνει πολύ καλύτερα το τι θέλουν να ακούσουν οι άνθρωποι αυτοί.
