Πριν 30 περίπου χρόνια, παραμονές εκλογών, μεγάλος οργανισμός στην Κύπρο, κυκλοφόρησε εγκύκλιο στο προσωπικό του, με την οποία απαγορεύονταν οι πολιτικές συζητήσεις στον χώρο εργασίας, είτε μεταξύ συναδέλφων είτε μεταξύ υπαλλήλων και πελατών. Στην εγκύκλιο αναφερόταν καθαρά ότι «ο καθένας δικαιούταν να έχει τις πολιτικές του απόψεις, προτιμήσεις και πεποιθήσεις και να τις εκφράζει όπως ο ίδιος επιθυμεί, όχι όμως στον χώρο εργασίας».
Το φαινόμενο δεν είναι κυπριακό, αφού το πρόβλημα απασχολεί μικρούς και μεγάλους οργανισμούς σε όλο τον κόσμο. Πολύ περισσότερο στην Κύπρο, που ακόμη και το ποδόσφαιρο και είδη πρώτης ανάγκης είναι κομματικοποιημένα (!).
Εισαγωγή
Παρόλο που ο πολιτικός διάλογος είναι ένδειξη δημοκρατίας, μόνο προβλήματα μπορεί να προκαλέσει όταν αυτός διεξάγεται στον χώρο εργασίας. Επηρεάζει την παραγωγικότητα και τις διαπροσωπικές σχέσεις, δημιουργεί ένα εχθρικό περιβάλλον και μπορεί να εκθέσει τους εργοδότες σε νομικές περιπέτειες αν τα πράγματα φτάσουν στα άκρα. Για τον λόγο αυτό – και για πολλούς άλλους για τα κυπριακά δεδομένα – οι πολιτικές συζητήσεις στον χώρο εργασίας πρέπει να επιτρέπονται με φειδώ ή – καλύτερα – να αποφεύγονται παντελώς.
Σκεπτικό απαγόρευσης
Οι λόγοι για τους οποίους οι πολιτικές συζητήσεις στον χώρο εργασίας πρέπει να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά, περιλαμβάνουν τα εξής:
Ο επαγγελματικός χώρος είναι χώρος εργασίας
Μια αναντίλεκτη αξία είναι ότι στον χώρο εργασίας πρέπει να επικρατεί επαγγελματισμός. Υπάλληλοι διαφορετικών πεποιθήσεων και απόψεων προσλαμβάνονται με έναν σκοπό: να εργάζονται για να πετυχαίνει ο οργανισμός τους στόχους του. Δεν είναι ο κατάλληλος χώρος για επίλυση πολιτικών διαφορών, οι οποίες, πολλές φορές, στηρίζονται σε οικογενειακά και εθνικά πιστεύω και σε κοινωνικές διαφορές.
Οι πολιτικές συζητήσεις στον χώρο εργασίας μετατοπίζουν τους στόχους των υπαλλήλων από τον κοινό σκοπό που είναι η επιτυχία του οργανισμού, σε μια ατέρμονη διαμάχη προς υποστήριξη των πολιτικών τους απόψεων. Αντί συνεργασίας και δουλειάς, οι υπάλληλοι παλεύουν σε ένα περιβάλλον γεμάτο διαφωνίες και αντιπαραθέσεις.
Το εργασιακό περιβάλλον πρέπει να είναι ουδέτερος χώρος, στον οποίο όλοι να αισθάνονται άνετα, να τυγχάνουν σεβασμού και να επικεντρώνονται στα καθήκοντά τους.
Διχασμός
Οι πολιτικές συζητήσεις είναι εκ φύσεως πολωτικές. Ακόμη και μια αθώα πολιτική αναφορά μπορεί να οδηγήσει σε έντονες συζητήσεις. Όταν οι υπάλληλοι υποστηρίζουν διαφορετικά κόμματα, οι διαφορές τους μπορεί να διαταράξουν τις εργασιακές σχέσεις, τη στιγμή που ο αλληλοσεβασμός και η συνεργασία είναι απαραίτητες για ένα υγιές εργασιακό περιβάλλον. Οι πολιτικές συζητήσεις μπορεί να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη και τη συναδελφικότητα των υπαλλήλων.
Τα πιο πάνω αποκτούν ιδιαίτερη σημασία σε ομάδες στις οποίες η συνεργασία είναι απαραίτητη, αφού οι πολιτικές συζητήσεις δημιουργούν προκαταλήψεις, ευνοιοκρατία και επιθετική συμπεριφορά. Οι υπάλληλοι αρχίζουν να αποφεύγουν ο ένας τον άλλο, αρνούνται να εργάζονται μαζί και αρχίζουν να προβαίνουν σε εκδικητικές πράξεις. Όλα αυτά είναι καταστροφικά για το ηθικό και την παραγωγικότητα των υπαλλήλων.
Εχθρικό περιβάλλον
Οι πολιτικές συζητήσεις εύκολα μπορούν να εκτροχιαστούν και να επεκταθούν σε ευαίσθητα θέματα, όπως φυλετικά, έμφυλα, θρησκευτικά, μεταναστευτικά (και στην Κύπρο και… ποδοσφαιρικά!). Μια αθώα συζήτηση για μια απόφαση της κυβέρνησης μπορεί να προκαλέσει σοβαρούς καβγάδες, με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα εχθρικό εργασιακό περιβάλλον στο οποίο κάποιοι υπάλληλοι αισθάνονται ανασφαλείς και περιθωριοποιημένοι.
Το εχθρικό εργασιακό περιβάλλον, όχι μόνο βλάπτει ανεπανόρθωτα την ευεξία των υπαλλήλων, αλλά μπορεί να προκαλέσει και υποβολή παραπόνων και νομικές αγωγές. Ακόμη και όταν τα πράγματα δεν είναι τόσο σοβαρά, επηρεάζεται ο συναισθηματικός κόσμος των υπαλλήλων, με αποτέλεσμα αυτοί να αισθάνονται μη ικανοποιημένοι, να απουσιάζουν συχνά και να υποβάλλουν παραίτηση.
Μειωμένη παραγωγικότητα
Ο χρόνος που σπαταλάται σε πολιτικές συζητήσεις αφαιρείται από τον χρόνο εργασίας. Παρόλο που μια σύντομη φιλική συζήτηση μεταξύ συναδέλφων μπορεί να αυξήσει τη συνοχή μιας ομάδας, οι πολιτικές συζητήσεις συνήθως παρατραβούν και προκαλούν αναστάτωση. Οι συζητήσεις αυτές σπάνια οδηγούν σε ομοφωνία, με αποτέλεσμα να σπαταλάται πολύτιμος χρόνος, ο οποίος θα μπορούσε καλύτερα να αξιοποιηθεί στη δουλειά των υπαλλήλων, στις επαφές τους με τους πελάτες και στην καινοτομία.
Ύστερα από μία οξεία πολιτική συζήτηση, οι υπάλληλοι, συνήθως αισθάνονται ψυχικά και συναισθηματικά εξουθενωμένοι, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συγκεντρωθούν στη δουλειά τους, να έχουν μειωμένη απόδοση και, γενικά, να παρατηρείται μείωση της παραγωγικότητας. Σε εργασίες στις οποίες παρατηρείται μεγάλη πίεση με στενά χρονοδιαγράμματα και μεγάλη ακρίβεια όσον αφορά την ποιότητα, ακόμη και η πιο μικρή αναστάτωση μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά.
Η φήμη του οργανισμού
Οι υπάλληλοι που έρχονται σε επαφή με τους πελάτες θεωρούνται ότι εκπροσωπούν τον οργανισμό. Πιθανόν οι πολιτικές θέσεις ενός υπαλλήλου, είτε απευθείας με τους πελάτες είτε μέσω των ΜΚΔ, να έχουν επιπτώσεις στις σχέσεις των πελατών με τον οργανισμό, και πολλοί από αυτούς να διακόψουν τη συνεργασία τους.
Αν οι πολιτικές συζητήσεις στον χώρο εργασίας διαρρεύσουν προς τα έξω, ο οργανισμός μπορεί να θεωρηθεί ότι μεροληπτεί ή ότι παρουσιάζει έλλειψη επαγγελματισμού και να επηρεαστεί έτσι η καλή του εικόνα και η φήμη του.
Αυτοί που σιωπούν
Δεν είναι όλοι οι υπάλληλοι που συμμετέχουν στις πολιτικές συζητήσεις. Υπάρχουν και εκείνοι που έχουν άποψη αλλά διστάζουν να την εκφράσουν. Συνήθως αυτό γίνεται όταν η πολιτική συζήτηση αρχίζει από τον προϊστάμενο. Οι υπάλληλοι που σιωπούν αισθάνονται καταπιεσμένοι και απογοητευμένοι.
Το γεγονός αυτό επηρεάζει τη συμπερίληψη, αφού οι υπάλληλοι επιθυμούν να εργάζονται σε ένα περιβάλλον το οποίοι σέβεται τη διαφορετικότητα και στο οποίο όλοι οι υπάλληλοι αισθάνονται ότι οι απόψεις τους είναι σεβαστές.
Εναλλακτικές λύσεις
Είναι και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η απαγόρευση των πολιτικών συζητήσεων στον χώρο εργασίας καταπιέζει τους υπαλλήλους και εμποδίζει τον εποικοδομητικό διάλογο. Όμως, υπάρχουν πολλοί άλλοι τρόποι για την ύπαρξη εποικοδομητικού διαλόγου, χωρίς αυτός να περιλαμβάνει τις πολιτικές συζητήσεις. Δομημένη ενημέρωση, προγράμματα συμπερίληψης, συγκεντρώσεις προσωπικού και εκπαιδευτικά εργαστήρια μπορούν να προωθήσουν τον αλληλοσεβασμό των υπαλλήλων, χωρίς να προκαλούν συγκρούσεις.
Επίλογος
Είναι αναντίλεκτο γεγονός ότι τα πολιτικά κόμματα διαδραματίζουν σοβαρό ρόλο σε κάθε κοινωνία. Όμως, ο εργασιακός χώρος δεν είναι κατάλληλος για κομματικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις, αφού συνήθως αυτές προκαλούν διχασμό, αναστάτωση και δυσφορία και επηρεάζουν την ευεξία των υπαλλήλων και την επιτυχία των οργανισμών. Για τη δημιουργία και διατήρηση ενός υγιούς και παραγωγικού εργασιακού περιβάλλοντος πρέπει να υπάρχουν σαφείς οδηγίες όσον αφορά τις πολιτικές συζητήσεις. Με τον τρόπο αυτό ενθαρρύνεται ο επαγγελματισμός, προωθείται η συμπερίληψη και οι υπάλληλοι επικεντρώνονται στους στόχους του οργανισμού.
* Fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου | Ιδρυτικού μέλους του Κυπριακού Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και του Κυπριακού Συνδέσμου Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού
