Όταν αναφερόμαστε στους νόμους της αγοράς ή στο αόρατο χέρι του Άνταμ Σμιθ, που κινεί και καθορίζει την αγορά, δεν αναφερόμαστε σε κάτι πραγματικά αόρατο ή αόριστο. Αντίθετα, αναφερόμαστε στον πυρήνα της κοινωνίας, δηλαδή στο κάθε άτομο ξεχωριστά και στις αποφάσεις του. Στις καταναλωτικές του συνήθειες, στις επενδυτικές και επιχειρηματικές του αποφάσεις.
Δυστυχώς, όμως, είναι τρομερά δύσκολο (αδύνατο, τουλάχιστον μέχρι σήμερα) για τους οικονομολόγους και πολύ περισσότερο για τους πολιτικούς να αξιολογήσουν και να προβλέψουν και δυστυχώς πολλές φορές να αντιληφθούν αυτές τις δυνάμεις. Το πώς συμπεριφέρεται το χέρι της αγοράς και γι' αυτό ονομάστηκε αόρατο, ενώ δεν είναι.
Γνωρίζω πως οι συνδικαλιστές μας έχουν αλλεργία με τα πιο πάνω. Ελπίζω όμως οι πρόσφατες εξελίξεις στον τομέα του έτοιμου σκυροδέματος να τους έχουν διδάξει αυτό το σημαντικό μάθημα. Ότι οι συλλογικές συμβάσεις μπορεί να προσφέρουν διάφορα πλεονεκτήματα, αλλά δεν ενεργούν πάντα προς όφελος των εργαζομένων.
Κατέρρευσαν λοιπόν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις σε κλαδικό επίπεδο και άρχισε να δραστηριοποιείται το αόρατο χέρι. Ένας – ένας οι εργοδότες αναγκάστηκαν και άρχισαν να υπογράφουν. Στο τέλος, αν μείνει κάποιος εκτός και συνεχίσει την αρνητική στάση το πιθανότερο θα τον αποβάλουν οι νόμοι της αγοράς. Θα επιβιώσουν οι «καλοί» εργοδότες με θετικές επιπτώσεις και για τους εργαζόμενους.
Αξίζει να τονιστεί πως το αόρατο χέρι, παρόλο που στη συγκεκριμένη περίπτωση θα τιμωρήσει εργοδότες, δεν θα τιμωρήσει όλους τους εργοδότες. Συνήθως, τέτοιες διαδικασίες οδηγούν στην αποβολή των μαύρων προβάτων που προκαλούν προβλήματα και στους καλούς εργοδότες. Το όφελος, αν όχι πάντα, στις πλείστες περιπτώσεις είναι και γι’ αυτούς, είναι για όλους.
Δεν υποστηρίζω πως δεν χρειάζονται συλλογικές διαπραγματεύσεις ή συμβάσεις. Δεν ισχυρίζομαι πως δεν χρειάζεται οι εργαζόμενοι, οι επαγγελματίες και οι επιχειρηματίες να οργανώνονται και να συντονίζονται σε συντεχνίες και συνδέσμους. Κάπου, κάποτε και σε κάποιον βαθμό έχουν και αυτά την αξία τους και μπορεί να συνεισφέρουν σημαντικά στην οικονομία και στις τσέπες των εμπλεκομένων. Όχι όμως πάντα. Πώς λοιπόν καθορίζεται το σωστό μέγεθος και η σωστή δομή τους;
Το μήνυμα που προσπαθώ να περάσω είναι ότι η οργάνωση σε ομάδες και η συλλογικότητα πρέπει και αυτές να καθορίζονται από τους νόμους της αγοράς, δηλαδή την ελεύθερη βούληση των επηρεαζόμενων μελών και όχι να επιβάλλονται.
Βλέπουμε συντεχνίες και συνδέσμους να γεννιούνται, να διασπώνται, να συνενώνονται συνεχώς. Αυτό είναι υγιές για τους ίδιους, υγιές για την οικονομία, υγιές για τα μέλη τους. Βεβαίως, και κάποτε θα γίνουν λάθη. Όμως το χειρότερο λάθος είναι να στερηθεί αυτή η ευελιξία. Να επιβάλλεται ή να εξαναγκάζονται τα υποψήφια μέλη στο πώς και πότε θα οργανωθούν.
Δυστυχώς, αυτή η νοοτροπία καταγράφηκε πολλές φορές στο παρελθόν και από συντεχνίες και από επαγγελματικούς συνδέσμους. Να σας υπενθυμίσω ότι είναι συντεχνίες που επεδίωξαν να περάσουν νόμο που απαγόρευε τον συνδικαλισμό σε περίπτωση που τα μέλη της υπό σύσταση συντεχνίας θα ήταν κάτω από 100. Να σας υπενθυμίσω ότι στην Κύπρο ήταν (ίσως είναι) πιο εύκολο κάποιος να γίνει αστροναύτης, παρά κτηματομεσίτης. Ας διδαχθούμε λοιπόν κάτι από την πρόσφατη ανεργία.
* Οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές
