Σε μια ακόμα δημοσκόπηση, αυτή τη φορά της RedWolf, το ΕΛΑΜ φέρεται να καταγράφει ένα ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό και να καταλαμβάνει άνετα την τρίτη θέση. Η δημοσκόπηση αυτή αποτελεί συνέχεια προηγούμενων δημοσκοπήσεων αλλά και των τελευταίων ευρωεκλογών κατά τις οποίες για πρώτη φορά έλαβε διψήφιο ποσοστό. Ενώ, όμως, κάποιος θα ανέμενε ότι η συνεχής άνοδος του κόμματος της ακροδεξιάς θα θορυβούσε το πολιτικό σύστημα το οποίο θα επιχειρούσε να αντιμετωπίσει με κάποιο τρόπο αυτή τη νέα πολιτική πραγματικότητα, η εικόνα που εκπέμπει είναι εικόνα ενός συστήματος που έχει βαλθεί να μετατρέψει το ΕΛΑΜ σε κόμμα εξουσίας.
Για πολύ καιρό, το ΕΛΑΜ φάνταζε και βρισκόταν στο περιθώριο. Κανένα κόμμα δεν έδειχνε διάθεση να συνεργαστεί μαζί του, οι θέσεις που κατέθετε απομονώνονταν από τους υπόλοιπους ως ακραίες, ενώ η αντιμετώπιση της οποίας τύγχανε το καθιστούσε στα μάτια της κοινωνίας μια αιρετική επιλογή. Το μεταναστευτικό, η στασιμότητα στο Κυπριακό, η οικονομία και η διαφθορά το βοήθησαν να επεκτείνει τις προσβάσεις του. Αυτό όμως που το ανέδειξε σε κεντρικό παίκτη του πολιτικού συστήματος ήταν ο τρόπος που το υπόλοιπο πολιτικό σύστημα επέλεξε να συνεχίσει να πολιτεύεται.
Κεντρικός παίκτης στο δημόσιο διάλογο
Το ΕΛΑΜ είναι το κόμμα που έχει καταφέρει να μονοπωλήσει το τελευταίο διάστημα τον δημόσιο διάλογο. Είναι προφανές ότι του δόθηκε από το σύστημα η ευχέρεια να κατευθύνει τον πολιτικό λόγο, πολλές φορές και να τον καθορίζει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν το «Imagine», όπου ανήγαγε σε μέγα ζήτημα ένα πρόγραμμα που τρέχει από το '16, και η αμηχανία με την οποία αντιμετώπισαν- κυρίως το Προεδρικό και ο ΔΗΣΥ- τη ρητορική του ΕΛΑΜ. Πριν ήταν η πύλη εγγραφής- όταν και πάλι ο ΔΗΣΥ έσπευσε να υιοθετήσει τις αντιδράσεις του ΕΛΑΜ για τον «γονέα 1» και «γονέα 2» και προηγουμένως το μνημόσυνο Γρίβα, όταν τα δύο κόμματα μπήκαν σ’ έναν άτυπο διαγωνισμό για το ποιος αποτελεί τον μεγαλύτερο «πρεσβευτή» του.
Δεν είναι, όμως, μόνο το γεγονός ότι οι υπόλοιποι σπεύδουν συχνά- πυκνά να υιοθετήσουν τη ρητορική του, που έφερε το ΕΛΑΜ να καθορίζει τον δημόσιο διάλογο. Και με διάφορες ενέργειές του το σύστημα έδωσε βήμα στο ΕΛΑΜ, το οποίο έχει εκμεταλλευτεί στον μέγιστο βαθμό. Η απόφαση π.χ. να του δοθεί η αd hoc επιτροπή για μελέτη του δημογραφικού προβλήματος είναι κάτι που το οδήγησε στην καρδιά της συζήτησης του μεταναστευτικού, μετατρέποντάς το σε κεντρικό άξονα αύξησης της επιρροής του. Ο τρόπος που επέλεξαν οι υπόλοιποι να το αντιμετωπίσουν, έχει απενοχοποιήσει πλήρως το ΕΛΑΜ και το έχει μετατρέψει από ένα κόμμα που βρισκόταν στο περιθώριο σε δυναμικό διεκδικητή της εξουσίας.
Το κόμμα με τις λύσεις
Την ίδια στιγμή, η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να δώσει λύσεις έχει επιτρέψει στο ΕΛΑΜ να εμφανίζεται ως αυτό που έχει την απάντηση στα μεγάλα προβλήματα. Ενώ τα υπόλοιπα κόμματα ακροβατούν μεταξύ λογικής και λαϊκισμού, φοβούμενα ότι μπορεί να δυσαρεστήσουν κομμάτι της κοινωνίας ή των ψηφοφόρων τους, το ΕΛΑΜ έρχεται να γεμίσει το κενό, προτάσσοντας τη θαλπωρή των εύκολων λύσεων. Στο Κυπριακό, απέναντι σε μια γενικόλογη πρόταξη της ΔΔΟ, προβάλλει τις πατριωτικές κορώνες, στο μεταναστευτικό το σκληρό σύνορο, στην πολυπλοκότητα της κοινωνίας απαντά με το τρίπτυχο Πατρίς-Θρησκεία- Οικογένεια, στην ακρίβεια με κλειστή οικονομία. Η αδυναμία του πολιτικού συστήματος να μιλήσει και να λειτουργήσει πολιτικά μετατρέπει τις απλοϊκές προτάσεις στη λύση. Αφού, πέραν από ελκυστικές, είναι οι μόνες που γίνονται κομμάτι του δημόσιου διαλόγου.
Το αντισύστημα
Παράλληλα, το ΕΛΑΜ κερδίζει από τη δεδομένη οργή έναντι τους συστήματος, η οποία γιγαντώνεται και από την απροθυμία του να αλλάξει. Αυτή η οργή έγινε ξεκάθαρη από το ποσοστό που έλαβε ο Φειδίας Παναγιώτου στις ευρωεκλογές. Ακόμα και μετά από το αποτέλεσμα αυτό, όμως, κυβέρνηση και κόμματα είναι λες και περιμένουν ότι τα προβλήματα και η απαξίωση θα εξαφανιστούν από μόνα τους. Δεν είναι τυχαίο ότι μετά από ένα αποτέλεσμα αρνητικό για όλα τα κόμματα, πέραν του ΕΛΑΜ, όχι μόνο δεν τέθηκε ζήτημα ηγεσιών, αλλά ούτε καν θέμα πολιτικών. Αντίθετα, συνεχίζουν να λειτουργούν δείχνοντας ότι η απάντηση μπορεί να βρίσκεται στην έλλειψη πολιτικής ή τα εύκολα συνθήματα. Δεν είναι όμως το απολιτίκ του Φειδία ή προηγουμένως του Νίκου Χριστοδουλίδη που οδήγησε τους δύο στην επιτυχία, αλλά, η ολοκληρωτική απαξίωση του συστήματος.
Η οργή αυτή γιγαντώνεται και από μια εικονική πραγματικότητα που επιχειρεί να επιβάλει το σύστημα. Σε κάθε τοποθέτησή του π.χ. ο Πρόεδρος μιλά για μια χώρα που αλλάζει, τη στιγμή που η κοινωνία παρακολουθεί την απόλυτη εμπέδωση του νεποτισμού και της διαπλοκής και που η ακρίβεια έχει αγγίξει το μέσο νοικοκυριό, ενώ παρακολουθεί τον εν ενεργεία Πρόεδρο να λαμβάνει και σύνταξη. Αυτό ανατροφοδοτεί την οργή την οποία εκμεταλλεύεται το ΕΛΑΜ, έχοντας πετύχει να παρουσιάζεται ως το αντισύστημα, έστω κι αν αποτελεί ουσιαστικά αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο στήριγμα της κυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη, αφού το υπόλοιπο σύστημα αδυνατεί να αναδείξει πειστικά αυτή την πραγματικότητα ή τη γύμνια των προτάσεών του.
Επιπλέον, κόμματα του δημοκρατικού τόξου με τον τρόπο που τοποθετούνται, μετατρέπουν τα συνθήματα σε σοβαρή εναλλακτική. Είδαμε στελέχη του ΔΗΣΥ π.χ. να προβάλλουν τη νίκη Τραμπ ως νίκη των προτάσεων έναντι του φόβου, αλλά και να παρουσιάζουν ως επιθυμητή επιλογή μια Ευρώπη η οποία θα προσομοιάζει με την Αμερική του MAGA. Με τον τρόπο αυτό, μια μέχρι πρόσφατα ακραία και επικίνδυνη φωνή μετατρέπεται σε πραγματική εναλλακτική. Αυτή την ακραία εναλλακτική φωνή εκφράζει το ΕΛΑΜ. Το οποίο κανονικοποιείται και από τη λογική που επικράτησε όλο το προηγούμενο διάστημα τού «όλοι χωράνε», η οποία, με την απενοχοποίηση του ΕΛΑΜ, οδήγησε σε μεταγραφές στελεχών άλλων κομμάτων, όπως του Πελεκάνου ή του Χαμπουλλά. Από τη στιγμή που με τη μεγαλύτερη ευκολία πρώην κρατικοί αξιωματούχοι και βουλευτές φεύγουν από το κόμμα π.χ. της Δεξιάς και εντάσσονται στο ΕΛΑΜ, οι διαχωριστικές γραμμές παύουν να είναι πλέον ευδιάκριτες. Το ΕΛΑΜ μετατρέπεται σε μια επιλογή όπως οποιαδήποτε άλλη, και το πολιτικό διακύβευμα μικραίνει.
Μια ελκυστική εναλλακτική
Και ο τρόπος που πολιτεύεται (ή δεν πολιτεύεται), όμως, το πολιτικό δυναμικό το έχει μετατρέψει σε παιχνίδι στα χέρια του ΕΛΑΜ, και έχει καθιερώσει την ακροδεξιά ως μια ελκυστική εναλλακτική. Τη στιγμή που το σύστημα δίνει την εντύπωση ότι λειτουργεί για τον εαυτό του, δείχνοντας εντελώς αποκομμένο από την κοινωνία, το ΕΛΑΜ εμφανίζεται ως αυτό που εκφράζει καλύτερα από τον οποιονδήποτε την πολιτική της απήχησης. Πείθει δηλ. τους πολίτες ότι τους αφουγκράζεται, ενώ μεταδίδει μια αίσθηση ανήκειν. Κάποιοι πιστεύουν ότι η ακροδεξία θα βελτιώσει την οικονομική τους κατάσταση, άλλοι ότι εκπροσωπεί τα συμφέροντά τους. Από τη στιγμή που αισθάνονται ότι δεν ακούγονται, αναζητούν εναλλακτικές, οι οποίες μπορεί να μην είναι καν πολιτικές (όπως φάνηκε στην περίπτωση Φειδία).
Εκμεταλλευόμενο πλήρως την οργή και απαξίωση αλλά και την απουσία πολιτικών εναλλακτικών, κυρίως όμως απαλλαγμένο από τα βαρίδια της πολιτικής ορθότητας, το ΕΛΑΜ στοχεύει στα πιο ακραία ένστικτα, προτάσσοντας τις πιο απλοϊκές λύσεις. Και είναι ξεκάθαρο ότι βρίσκει απήχηση. Δεν θα μπορούσε, άλλωστε, από τη στιγμή που στην Ευρώπη η ακροδεξιά αποτελεί τη νέα «κανονικότητα», σε μια χώρα με ελάχιστους μηχανισμούς αντίστασης, να μην αναδειχθεί σε εν δυνάμει εξουσία. Όπως δεν θα μπορούσε να αναμένει κάποιος ότι αυτό το ρεύμα θα ανατραπεί χωρίς να αλλάξουν οι συνθήκες, οι πολιτικές και οι εναλλακτικές.
Πολλοί ποντάρουν στο γεγονός ότι ο Χρίστου είναι ένα πολιτικό πρόσωπο που δεν διαθέτει το χάρισμα να ανεβάσει το κόμμα στην πρώτη θέση και στην εξουσία, ενώ πέραν των άλλων, κουβαλά και το βαρίδι της συμμετοχής του στη Χρυσή Αυγή. Κανένας όμως δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι, στην πορεία, το ΕΛΑΜ δεν θα επιλέξει ένα πρόσωπο (είτε για να ηγηθεί του ΕΛΑΜ, είτε για να αποτελέσει την επιλογή του κόμματος στις προεδρικές), που θα μπορέσει να ελκύσει τις μάζες. Άλλωστε οι πολιτικές και ρητορική του ΕΛΑΜ έλκουν ένα μεγάλο ποσοστό της κοινωνίας, το οποίο, όπως δείχνει και κάθε επόμενη εκλογική διαδικασία, συνεχώς αυξάνεται.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν οι ιδανικές συνθήκες, όχι μόνο για συνέχεια της ανόδου αλλά και για επικράτηση της ακροδεξιάς στη χώρα. Η οργή εμπεδώνεται ανοίγοντας τον δρόμο σε επιλογές που στο παρελθόν φάνταζαν αδιανόητες, η απουσία πολιτικής από τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα αναδεικνύει το ΕΛΑΜ σε κόμμα που έχει τις απαντήσεις στα μεγάλα προβλήματα, την ίδια στιγμή που- αξιοποιώντας τον τρόπο που πολιτεύεται το σύστημα- συνεχίζει να αυτοπροβάλλεται ως το αντισύστημα, κεφαλαιοποιώντας την οργή της κοινωνίας. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, το μόνο που θα μπορούσε να αναχαιτίσει αυτή την πορεία προς την κατάληψη της εξουσίας, θα ήταν ένα στιβαρό πολιτικό σύστημα αλλά και ξεκάθαρες λύσεις που θα τις νιώσει ο πολίτης. Ούτε το ένα διαφαίνεται στον ορίζοντα όμως, ούτε το άλλο. Αντίθετα, το σύστημα επιμένει να λειτουργεί ως το μεγαλύτερο σκαλοπάτι της ακροδεξιάς προς την κορυφή.
Είναι προφανές ότι η χώρα είναι παγιδευμένη σ’ έναν φαύλο κύκλο συνθηκολόγησης με την ακροδεξιά. Όσο το σύστημα αδυνατεί πολιτικά να δώσει λύσεις, τόσο το ΕΛΑΜ θα ανεβαίνει. Και όσο το ΕΛΑΜ ανεβαίνει και γίνεται κυρίαρχο, τόσο πιο δύσκολο θα καθίσταται για το υπόλοιπο σύστημα να το αντιμετωπίσει.
