Χρόνια τώρα με τον σκύλο μου, κάθε βράδυ, ακολουθούμε την ίδια διαδρομή. Θες η δύναμη της συνήθειας, η οικειότητα που προσφέρει η επανάληψη, η δική του επιμονή, καταλήγουμε πάντα στο ίδιο στενό 2-3 τετράγωνα από το σπίτι, όπου βρίσκεται παρατημένο ένα παλιό αυτοκίνητο. Η απουσία ρόδων καταδεικνύει το προφανές: Στο παρελθόν πρέπει να υποσχέθηκε πολλά ταξίδια, έχει όμως πλέον ξεμείνει από μέλλον. Σε πορεία πλήρους αποσύνθεσης πια, αναμένει απλά το μοιραίο. Το μόνο που διακρίνει κανείς, ό,τι έχει απομείνει απ’ όλη αυτήν την πορεία χρόνων, είναι ένα αυτοκόλλητο με την επιγραφή «Όχι». Από τα εκατοντάδες χιλιάδες που είχαν κατακλύσει πριν 21 χρόνια τη χώρα - κολλημένα σε αυτοκίνητα, τοίχους, σπίτια. Έχει ξεθωριάσει κι αυτό, έχει χάσει τη λάμψη του. Το «Όχι» όμως παραμένει ευδιάκριτο.
Η συγκεκριμένη εικόνα δεν θα μπορούσε να αποτυπώνει με μεγαλύτερη γλαφυρότητα την εικόνα της χώρας. Μιας χώρας από καιρό παρατημένης, χωρίς προωθητική δύναμη που έχει ξεμείνει από προοπτική και η οποία το μόνο που έχει να προτάξει είναι ένα μόνιμο «Όχι». Έχει ξεθωριάσει κι αυτό, έχει χάσει τη λάμψη του, έχει εξαντλήσει τα επιχειρήματά του. Η άρνηση όμως είναι εκεί. Μαζί με τα αυτοκίνητα, τους τοίχους και τα σπίτια, κατέκλυσε και τις συνειδήσεις. Οι οποίες ελάχιστα δείχνουν να επηρεάζονται από τις πραγματικότητες.
Εικοσιένα χρόνια μετά το «Όχι» στο σχέδιο Ανάν, είναι ξεκάθαρο ότι το 2004 χάθηκε κάτι περισσότερο από μια ακόμα ευκαιρία για λύση. Χάθηκε για πάντα η λογική. Διαφοροποιώντας ισορροπίες, πεποιθήσεις, στόχους. Δεν ήταν τόσο η απόρριψη ενός σχεδίου, που όλο και περισσότερο πλέον φαντάζει ως η τελευταία ευκαιρία για επανένωση. Είναι η βαριά κληρονομιά που άφησε. Η οριστική ανατροπή που εκείνη η περίοδος επέφερε στο πώς αντιλαμβανόμαστε το Κυπριακό. Το ότι κατέκτησε την άρνηση κυρίαρχη πολιτική και κοινωνική αξίωση. Στάση ζωής. Εκείνο το «Όχι» που επιβλήθηκε τότε ως χρέος του κάθε πολίτη προς τη χώρα, αποτέλεσε έκτοτε σύμβολο αντίστασης και πατριωτισμού. Έγινε εθνικός μονόδρομος που οδήγησε στο «Όχι» σε οτιδήποτε θα μπορούσε να οδηγήσει στη λύση, να σπρώξει τη χώρα μπροστά. Όλα βαρύγδουπα, όλα με γενναιότητα και αυταπάρνηση, πάντα με τα ίδια καταθλιπτικά για τη χώρα αποτελέσματα. Την ίδια όμως στιγμή και επιβεβαιωτικά μιας ιδιόμορφης αντίληψης που επέβαλλε να αφήσουμε στο πλάι τις ρόδες, να αποδεχθούμε το τέλος, χωρίς να προσπαθήσουμε για την ανατροπή, αρνούμενοι να διεκδικήσουμε νέα ταξίδια.
Το πόσο καταλυτική υπήρξε εκείνη η περίοδος στον τρόπο που προσεγγίζουμε το εθνικό θέμα, επιβεβαιώνεται από τις διθυραμβικές ανακοινώσεις και τοποθετήσεις για την επέτειο μιας απόφασης που ουσιαστικά κράτησε το Κυπριακό άλυτο και με την πάροδο του χρόνου κατέστησε τη διχοτόμηση σχεδόν αναπόφευκτη. Από τις αντιδράσεις κάθε φορά που διαμορφώνονται συνθήκες επανέναρξης του διαλόγου, τις κόκκινες γραμμές που γίνονται όλο και περισσότερες. Κυρίως όμως από το πόσο απροβλημάτιστα το μέτωπο του «Όχι» έχει καταφέρει έκτοτε να μονοπωλήσει τον δημόσιο διάλογο. Να κατευθύνει τη συζήτηση. Να οικειοποιηθεί τον πατριωτισμό. Ούτε τα όσα είδαν το φως της δημοσιότητας περί μιας οργανωμένης προσπάθειας ελέγχου της κοινής γνώμης, ούτε η πλήρης διάψευση όσων υπόσχονταν ότι εντός Ευρωπαϊκής Ένωσης θα μπορούσαμε να μετατοπίσουμε υπέρ μας το ισοζύγιο δυνάμεων, ούτε η εδραίωση της διχοτόμησης υπήρξαν ικανά για να επαναπροσδιορίσουν τη συζήτηση του Κυπριακού, να τσαλακώσουν το αφήγημα του θριάμβου του 2004. Αντίθετα όλο και περισσότερο εμπεδώνεται η εικόνα μιας κοινωνίας που έχει με τον μεγαλύτερο ζήλο αγκαλιάσει τη μιζέρια, ταυτίσει τη διάρρηξη του status quo με μια αδιευκρίνιστη ενοχή και μετατρέψει τη διατήρηση της προβληματικής και μισής Κυπριακής Δημοκρατίας σε πανάκια. Οι ίδιες πεποιθήσεις που έκριναν το αποτέλεσμα τότε, συνεχίζουν να καθορίζουν τον δημόσιο διάλογο 21 χρόνια μετά. Κρατώντας τη χώρα χωρίς προοπτική, σε πορεία πλήρους αποσύνθεσης. Αγνοώντας ότι το Κυπριακό, όπως και η ζωή, δεν αναπτύσσεται στο πεδίο της άρνησης, του λαϊκισμού και των συνθημάτων. Αναπτύσσεται στο πεδίο των δράσεων. Των πραγματικοτήτων.
Το αυτοκίνητο, όμως, θα συνέχιζε να είναι εκεί ανεξαρτήτως του τι διαδρομή επιλέγαμε, εγώ και ο σκύλος μου, να ακολουθήσουμε. Το ίδιο θα συνέχιζε και η πορεία αποσύνθεσής του. Εκτός κι αν του αλλάζαμε μηχανή, του βάζαμε ρόδες ή το παίρναμε για ανακύκλωση. Εμείς απλά επιλέξαμε να αλλάξουμε διαδρομή. Συντηρώντας ένα πρόβλημα που κάθε χρόνο γινόταν και πιο δυσεπίλυτο. Και μετατρέποντας την πορεία αποσύνθεσης σε τρόπο ζωής. Αφεθήκαμε σε μια διαδρομή με εύκολα συνθήματα και πελώρια «Όχι» και αφήσαμε την άρνηση να μας οδηγεί στο τέλος. Διότι η άρνηση αυτή, από ένα σημείο και μετά, υπερέβη τα όποια σχέδια, την ίδια τη λύση. Και έγινε άρνηση για την ίδια τη ζωή. Το ίδιο το μέλλον.
https://x.com/AntonisPolydoro
