«Μήνυμα ανθρωπιάς, ισότητας και συμπερίληψης έστειλαν εκπρόσωποι της πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας, που και αυτή τη χρονιά στάθηκαν δίπλα στον Ραδιομαραθώνιο… Ο Ραδιομαραθώνιος 2025 ενώνει ξανά την Κύπρο σήμερα και αύριο σε μεγάλη αλυσίδα αλληλεγγύης και στέλνει εκ νέου το μήνυμα ότι κανένα παιδί δεν πρέπει να μένει πίσω».
Έτσι έλεγε το δελτίο Τύπου.
Και, πράγματι, κανένα παιδί δεν μένει πίσω. Απλώς μένει έξω.
Έξω από τα σχολεία που το απορρίπτουν «βάσει κανονισμών». Έξω από τα πεζοδρόμια που δεν έχουν ράμπες. Έξω από τις υπηρεσίες που δεν διαθέτουν εξοπλισμό για να το εξυπηρετήσουν.
Αλλά τι σημασία έχει; Βγάλαμε φωτογραφίες, στείλαμε μηνύματα, συγκινηθήκαμε. Η ανθρωπιά μας μετριέται πλέον σε δελτία Τύπου και επιταγές με φιλάνθρωπα λογότυπα.
Οι καταγγελίες που ακούστηκαν στη Βουλή για τον αποκλεισμό παιδιών με αναπηρίες από ιδιωτικά σχολεία δεν είναι ούτε μεμονωμένες ούτε ασήμαντες. Είναι το πιο καθαρό παράδειγμα του πώς η κοινωνία επιλέγει ποια παιδιά χωρούν και ποια όχι. Όταν ένα σχολείο αρνείται να δεχτεί παιδί επειδή έχει αναπηρία ή όταν απαγορεύει στους γονείς να πληρώσουν από μόνοι τους συνοδό, τότε δεν μιλάμε για «κανονισμούς» - μιλάμε για αποκλεισμό.
Και δεν χρειάζεται να συμβαίνει παντού για να είναι πρόβλημα. Αρκεί να συμβαίνει κάπου. Γιατί η εκπαίδευση δεν είναι πολυτέλεια ούτε δώρο. Είναι δικαίωμα. Και κάθε φορά που ένα παιδί μένει εκτός σχολείου επειδή το κράτος δεν έχει προβλέψει ή γιατί ένα ιδιωτικό ίδρυμα το θεωρεί «δύσκολη περίπτωση», η κοινωνία μας αποτυγχάνει συλλογικά.
Η αλήθεια είναι πως ο αποκλεισμός δεν περιορίζεται στα σχολεία. Είναι διάχυτος παντού - στους δρόμους, στις υπηρεσίες, στα ίδια τα νοσοκομεία. Άτομα που κινούνται με τροχοκάθισμα δεν μπορούν να διασχίσουν ένα πεζοδρόμιο χωρίς να κινδυνεύσουν. Άτομα με οπτική αναπηρία δεν μπορούν να έχουν σκύλο-οδηγό, γιατί η εκπαίδευσή του κοστίζει 20.000 ευρώ και το κράτος αδιαφορεί πλήρως. Έτσι, άνθρωποι που θα μπορούσαν να είναι αυτόνομοι, παραμένουν έγκλειστοι μέσα στο ίδιο τους το σπίτι.
Υπάρχουν ιατρεία και ακτινοδιαγνωστικά κέντρα που δεν διαθέτουν καν τον κατάλληλο εξοπλισμό για να εξυπηρετήσουν άτομα με κινητικά προβλήματα. Πρόσφατα, εκπρόσωπος των οργανωμένων ασθενών αναγκάστηκε να απευθυνθεί δημόσια στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης για να ρωτήσει αν υπάρχει στη Λευκωσία προσβάσιμο ακτινοδιαγνωστικό με κατάλληλο μηχάνημα. Αυτή είναι η πραγματικότητα του «κράτους πρόνοιας»: άνθρωποι που ψάχνουν δημόσια αν υπάρχει χώρος να τους δεχτεί.
Κι ύστερα υπάρχουν οι «αόρατες αναπηρίες» - ψυχικά νοσήματα, χρόνιες παθήσεις, νευροαναπτυξιακές διαταραχές. Άνθρωποι που για το κράτος είναι σχεδόν ανύπαρκτοι. Δεν δικαιούνται επιδόματα, δεν έχουν πρόσβαση σε προσαρμοσμένα ωράρια εργασίας, δεν υπάρχουν επαρκείς υπηρεσίες ψυχολογικής στήριξης. Ζουν ανάμεσά μας, αλλά συχνά αναγκάζονται να κρύβουν την αναπηρία τους για να μην στιγματιστούν ή απορριφθούν.
Αυτή είναι η καθημερινότητα για χιλιάδες συμπολίτες μας, όχι η συγκίνηση των τηλεοπτικών πλάνων, αλλά η ταπείνωση της αδράνειας. Και εδώ βρίσκεται η μεγάλη αντίφαση. Είναι πολύ πιο εύκολο να ζητάς από τους πολίτες να συνεισφέρουν «για τα καημένα τα μωρά τα ανάπηρα», παρά να αναλάβεις την ευθύνη να αλλάξεις τις συνθήκες που παράγουν τον αποκλεισμό. Είναι πιο εύκολο να προσφέρεις μια επιταγή παρά να εξασφαλίσεις πρόσβαση, να σχεδιάσεις πολιτική, να χτίσεις ισότητα.
Η φιλανθρωπία έχει αξία μόνο όταν συνοδεύεται από πράξεις. Όταν όμως λειτουργεί ως άλλοθι για την κρατική απουσία, μετατρέπεται σε θεατρικό σκηνικό που παρηγορεί τους θεατές και ξεχνά τους πρωταγωνιστές.
Και επειδή φέτος, όπως πάντα, στην πρώτη γραμμή του Ραδιομαραθωνίου βρίσκεται η πρώτη κυρία, μιας και τελεί υπό την αιγίδα της, επιτρέψτε μου, κυρία Φιλίππα Καρσερά, να σας ρωτήσω κάτι. Ως μητέρα τεσσάρων παιδιών που είστε, αν εσείς είχατε παιδί με αναπηρία, και βλέπατε τα ιδιωτικά σχολεία να του κλείνουν την πόρτα, τους δρόμους γεμάτους εμπόδια σε σημείο που να μην μπορείτε να βγείτε μια βόλτα στη γειτονιά, την κοινωνία να το αντιμετωπίζει σαν βάρος, το κράτος να το αγνοεί. Αν ξέρατε ότι δεν θα βρει δουλειά, όχι επειδή δεν είναι ικανό αλλά λόγω της αναπηρία του. Αν ξέρατε πως για μια ζωή το παιδί σας θα εξαρτάται από εσάς και πως, όταν φύγετε, θα καταλήξει σε ένα γηροκομείο, θα σας αρκούσε μια επιταγή μπροστά στις κάμερες ή θα απαιτούσατε, όπως κάθε μητέρα, όπως κάθε γονιός, ένα κράτος που να σέβεται το παιδί σας και τα δικαιώματά του;
Θα ανεχόσασταν κάποιοι άλλοι να κάνουν show εις βάρος του παιδιού σας και των, επαναλαμβάνω, δικαιωμάτων του;
