Η έλλειψη εξειδικευμένων παιδοϊατρικών υπηρεσιών για παιδιά με χρόνιες και σύνθετες παθήσεις παραμένει μια από τις πιο αδύναμες πλευρές του συστήματος υγείας στην Κύπρο. Αν και το ΓεΣΥ έχει βελτιώσει την πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, η πραγματικότητα για πολλές οικογένειες με παιδιά που χρειάζονται συστηματική παρακολούθηση από παιδοκαρδιολόγο, παιδοενδοκρινολόγο ή παιδονεφρολόγο εξακολουθεί να είναι ιδιαίτερα απαιτητική. Το πρόβλημα εντείνεται στις επαρχίες εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων, όπου οι συγκεκριμένες ειδικότητες είτε απουσιάζουν εντελώς είτε είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Οικογένειες από Πάφο, Αμμόχωστο και συχνά και από Λάρνακα αναγκάζονται να μετακινούνται προς Λεμεσό ή Λευκωσία για ραντεβού, εξετάσεις και ιατρική παρακολούθηση –διαδικασία που, σε περιπτώσεις παιδιών με χρόνιες παθήσεις, επαναλαμβάνεται πολλές φορές μέσα στον χρόνο. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, ακόμη και ένα απλό ιατρικό ραντεβού μετατρέπεται σε πολύωρη διαδικασία, με απουσίες από σχολείο και εργασία, οικονομική επιβάρυνση και ψυχολογική πίεση για ολόκληρη την οικογένεια.
«Ζούμε στην Πάφο και έχουμε τρία παιδιά. Η καθημερινότητά μας τα τελευταία χρόνια έχει καθοριστεί από τα ιατρικά ραντεβού της κόρης μας, η οποία είναι 14 ετών και αντιμετωπίζει πολλαπλά προβλήματα υγείας. Χρειάζεται τακτική παρακολούθηση από παιδοκαρδιολόγο, παιδονεφρολόγο και παιδοενδοκρινολόγο. Καμία από αυτές τις ειδικότητες δεν υπάρχει στην Πάφο, οπότε κάθε φορά που χρειαζόμαστε ειδικό, είτε για τακτικό έλεγχο είτε επειδή προκύπτει κάτι, πρέπει να ταξιδέψουμε στη Λεμεσό ή στη Λευκωσία», αναφέρει σε δηλώσεις της στον «Π» η κυρία Μαρία Ονησιφόρου, η οποία επικοινώνησε μαζί μας τις προηγούμενες ημέρες λόγω ενός περιστατικού που, όπως λέει χαρακτηριστικά, «ξεχείλισε το ποτήρι».
Από αναμονή σε αναμονή
Οκτώ μήνες πριν είχαν κλείσει ραντεβού με παιδοενδοκρινολόγο στη Λευκωσία. «Την ημέρα του ραντεβού η κόρη μου έκανε πυρετό. Ο γιατρός μάς είπε να μην πάμε, φυσικά. Όταν τηλεφωνήσαμε για νέο ραντεβού, μας έδωσαν ημερομηνία πέντε μήνες μετά. Δηλαδή εννιά μήνες αναμονή συνολικά. Το ραντεβού ήταν για τις 10:00, φύγαμε 06:30. Τελικά ο γιατρός μάς είδε στις 12:00. Εκείνη την ημέρα άνοιγε και η συνταγή για τα φάρμακα που παραλαμβάνουμε αποκλειστικά από το φαρμακείο του Γενικού Νοσοκομείου Πάφου. Δεν προλάβαμε να επιστρέψουμε εγκαίρως, άρα την επόμενη μέρα έχασα άλλες δύο ώρες από τη δουλειά για να πάω να τα πάρω».
Σχολείο και καθημερινότητα
Οι αποστάσεις δεν είναι το μόνο βάρος. Είναι η συχνότητα και η επίπτωση στην καθημερινότητα. «Δεν είναι μια στο τόσο. Υπάρχουν περίοδοι που χρειάζεται να πάμε Λευκωσία, κυρίως, μια φορά την εβδομάδα και μπορεί την ίδια περίοδο να έχουμε και ραντεβού σε γιατρό στη Λεμεσό ή να πρέπει να πάμε να παραλάβουμε φάρμακα από το νοσοκομείο. Ξυπνάμε χαράματα, φεύγουμε πριν τις 6:30 για να προλάβουμε ραντεβού στις 9:00 ή 10:00. Η διαδρομή διαρκεί περίπου μιάμιση ώρα, μετά αναμονή, εξέταση και άλλες 2–3 ώρες επιστροφή. Μέχρι να γυρίσουμε στο σπίτι, η μέρα έχει χαθεί για όλους μας.» Η κόρη τους, λέει, το βιώνει ακόμη πιο έντονα. «Χάνει μαθήματα και πολύτιμες ώρες από το σχολείο. Έχει μαθησιακές δυσκολίες και κάθε απουσία σημαίνει χάσιμο ρυθμού. Το σχολείο δείχνει κατανόηση και αυτό βοηθά αλλά το παιδί αγχώνεται. Σε περιόδους εξετάσεων πιέζεται πολύ, γιατί πρέπει να είναι συγκεντρωμένη ενώ παράλληλα έχει τα ραντεβού της υγείας της. Κάποιες φορές μου λέει "μαμά, γιατί πρέπει να τρέχουμε συνέχεια; Εκουράστηκα!". Αυτό σε διαλύει.»
«Σκεφτήκαμε να μετακομίσουμε»
Σημαντική είναι και η οικονομική διάσταση. «Κάθε διαδρομή έχει κόστος: καύσιμα, φαγητό στον δρόμο, απώλεια εισοδήματος. Και οι δύο εργαζόμαστε. Όταν πρέπει να φύγουμε από την εργασία στη μέση της ημέρας ή να πάρουμε άδεια, αυτό σημαίνει είτε χαμένα μεροκάματα είτε μείωση παραγωγικότητας. Μιλάμε για επαναλαμβανόμενο κόστος, όχι περιστασιακά.». Το βάρος αυξάνεται με θεραπείες και φάρμακα που δεν καλύπτονται πλήρως. «Υπάρχουν σκευάσματα εκτός ΓεΣΥ, ειδικά συμπληρώματα ή ειδικές φόρμουλες που χρειαζόμαστε κατά καιρούς. Όλα αυτά επιβαρύνουν τον οικογενειακό προϋπολογισμό. Επίσης κάποια φάρμακα τα βρίσκουμε μόνο στο δημόσιο φαρμακείο· και υπάρχουν φορές που μας λένε "ελάτε αύριο". Αυτό σημαίνει νέα άδεια, νέο χάσιμο χρόνου. Το σύστημα δεν σε στηρίζει –σε επιβαρύνει», επισημαίνει η μητέρα.
Η οικογένεια έχει εξετάσει ακόμη και τη μετακόμιση. «Το σκεφτήκαμε αλλά έχουμε άλλα δύο παιδιά, δουλειές, σχολεία, υποχρεώσεις. Δεν γίνεται να ξεριζωθεί μια οικογένεια επειδή δεν υπάρχουν γιατροί στην πόλη της. Και δεν θα έπρεπε να χρειάζεται.»
«Δεν ζητάμε προνόμια. Ζητάμε πρόσβαση σε υγεία με αξιοπρέπεια, ώστε να μην διαλύεται η καθημερινότητα μιας οικογένειας. Δεν είναι πολυτέλεια να μπορεί ένα παιδί στην Πάφο να δει γιατρό χωρίς να ταξιδεύει εκατοντάδες χιλιόμετρα. Είναι αυτονόητο δικαίωμα», καταλήγει η μητέρα.
