Οι αναφορές της Ελεγκτικής Υπηρεσίας στην έκθεσή της για το μεταναστευτικό για τις καταδίκες της Κυπριακής Δημοκρατίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) ενόχλησαν τους κυβερνώντες και δη το αρμόδιο Υφυπουργείο Μετανάστευσης για τους ακόλουθους, κυρίως, λόγους:
Πρώτο, θεωρούν ότι το συγκεκριμένο ζήτημα είναι εκτός αρμοδιότητας της Ελεγκτικής Υπηρεσίας. Συνεπώς, κακώς περιλήφθηκε στην έκθεση που δόθηκε προχθές στη δημοσιότητα.
Δεύτερον, οι συγκεκριμένες καταδίκες από το ΕΔΔΑ καλύπτουν ένα χρονικό διάστημα 15 ετών και δεν περιλαμβάνονται στην περίοδο ελέγχου που αφορά τα έτη 2021 – 2023.
Τρίτον, υιοθετεί τις ανυπόστατες κατηγορίες μη κυβερνητικών οργανώσεων για επαναπροωθήσεις μεταναστών, χωρίς να περιλαμβάνει τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Οι αναφορές που ενόχλησαν
Ειδικότερα, οι κυβερνώντες ενοχλήθηκαν από τις ακόλουθες αναφορές της Ελεγκτικής Υπηρεσίας: «Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει καταδικαστεί από το ΕΔΔΑ για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων παράτυπων μεταναστών, κυρίως λόγω συνθηκών κράτησης και διαβίωσης, διαδικασιών ασύλου και επιστροφών, γεγονός που επιφέρει οικονομικές και θεσμικές επιπτώσεις. Περαιτέρω, ο επίτροπος Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και η Επιτροπή Πρόληψης των Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης εξέφρασαν ανησυχίες και διατύπωσαν σαφείς συστάσεις για ζητήματα που αφορούν τις κακές συνθήκες διαβίωσης στο Πουρνάρα και στον Χώρο Κράτησης Απαγορευμένων Μεταναστών Μενόγειας, στην πρόσβαση Δικαιοσύνης και νομικής προστασίας, καθώς και για καταγγελίες βίαιων επαναπροωθήσεων. Οι συστηματικές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων παράτυπων μεταναστών δημιουργούν προβληματισμό για τις αρνητικές επιπτώσεις που επιφέρουν στο κύρος και στην αξιοπιστία της Κυπριακής Δημοκρατίας, καθώς και στη διεθνή υποβάθμιση της εικόνας της ως προς την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ως κράτος δικαίου».
Η επιστολή του υφυπουργού
Προτού η Ελεγκτική Υπηρεσία δημοσιοποιήσει την έκθεσή της, έλαβε γραπτώς απαντήσεις από το Υφυπουργείο Μετανάστευσης για τα ευρήματα-συμπεράσματά της. Όσον αφορά τις επίμαχες αναφορές, το υφυπουργείο υπέδειξε στην επιστολή του προς την Ελεγκτική Υπηρεσία ότι δεν αφορούν την περίοδο ελέγχου, ούτε την παρούσα κυβέρνηση, και ότι προβαίνει σε λανθασμένα ευρήματα και συμπεράσματα.
Συγκεκριμένα, στην εν λόγω επιστολή αναφέρονται τα εξής: «(…) Η Ελεγκτική Υπηρεσία προχωρά στην παράθεση έξι υποθέσεων. Οι υποθέσεις αφορούν στο 2020 (M.A. and Z vs Cyprus, ατομική αξιολόγηση αιτήματος ασύλου -καταδίκη 2024), στο 2005 (Thuo vs Cyprus, καταγγελία κακοποίησης στις Κεντρικές Φυλακές -καταδίκη 2017), στο 2019 (B.A. vs Cyprus, λόγος και διάρκεια κράτησης -καταδίκη 2024), στο 2011 (Haghilo vs Cyprus, παράνομη κράτηση στις Κεντρικές Φυλακές -καταδίκη 2018), στο 2019 (K.A. vs Cyprus, έγκαιρη αξιολόγηση νομιμότητας κράτησης -καταδίκη 2024) και στο 2013 (Monir Lofty vs Cyprus, συνθήκες κράτησης στον χώρο κράτησης απαγορευμένων μεταναστών στη Μενόγεια). Όλες οι υποθέσεις αφορούν περίοδο εκτός της περιόδου αναφοράς, καλύπτουν ένα χρονικό διάστημα 15 ετών και ζητήματα τα οποία σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζουν το συμπέρασμα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για «συστηματικά προβλήματα» και «δομικές αδυναμίες». Στην ίδια παράγραφο, η Ελεγκτική Υπηρεσία σχολιάζει τη στάση της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη συναφή πολιτική διαχείριση των ατόμων στη νεκρά ζώνη στο δεύτερο μισό του 2024. Αναφέρεται, επίσης, σε συχνές καταγγελίες για επαναπροωθήσεις και καταγράφει τις συστάσεις του επιτρόπου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης. Αρχικά, τονίζεται ότι το ζήτημα που ήγειρε ο επίτροπος έχει επιλυθεί. Σχετική είναι και η απαντητική επιστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας. Όσον αφορά τις ανυπόστατες κατηγορίες για επαναπροωθήσεις, η κυβέρνηση έχει απαντήσει με ξεκάθαρη ανακοίνωση. Τέλος, στην ίδια παράγραφο καταγράφονται οι συστάσεις της Επιτροπής Πρόληψης Βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης ως αποτέλεσμα της επίσκεψής της στα κέντρα Πουρνάρα, Κοφίνου και Λίμνες, το 2023. Επί τούτου, τονίζεται ότι οι συνθήκες στα εν λόγω κέντρα έχουν βελτιωθεί και η Κυπριακή Δημοκρατία λαμβάνει τα εύσημα τόσο από διεθνείς οργανισμούς όσο και από αξιωματούχους άλλων κρατών (πρόσφατα παραδείγματα: επίσκεψη υφυπουργού ΗΠΑ, πρόεδρος Βουλής Ισπανίας)».
Το ξέσπασμα στο Γ’ του ΡΙΚ
Το πρωί της περ. Τετάρτης ο υφυπουργός Μετανάστευσης, Νικόλας Ιωαννίδης, ήταν φιλοξενούμενος στο Πρωινό Δρομολόγιο του Τρίτου του ΡΙΚ. Όταν ρωτήθηκε σχετικά, ο υφυπουργός κατηγόρησε τον Γενικό Ελεγκτή, Ανδρέα Παπακωνσταντίνου, ότι έχει υπερβεί τις αρμοδιότητές του. «Αυτό που λέω είναι ότι δεν εμπίπτει στις αρμοδιότητες της Ελεγκτικής Υπηρεσίας το θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και οι επαναπροωθήσεις».
Σε παρατήρηση της δημοσιογράφου Ελένης Βρεττού πως είθισται η Ελεγκτική Υπηρεσία να προβαίνει και σε γενικότερες παρατηρήσεις, ο κ. Ιωαννίδης ανέφερε πως ένας δημοσιογράφος ή η επίτροπος Διοικήσεως μπορούν να υποβάλουν οποιαδήποτε ερώτηση σχετικά με παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πρόσθεσε: «Η Ελεγκτική Υπηρεσία με το να αναπαράγει απλώς τις θέσεις κάποιων μη κυβερνητικών οργανώσεων ή διεθνών οργανισμών χωρίς να περιλαμβάνει και τις θέσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας δημιουργεί πρόβλημα. Γίνεται αναφορά σε συχνές επαναπροωθήσεις, οι οποίες είπαμε επανειλημμένως ότι δεν συμβαίνουν, κάτι το οποίο παραδέχθηκε ενώπιον της Βουλής και η εκπρόσωπος της Υπάτης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες».
Να σημειωθεί ότι ο Γενικός Ελεγκτής δεν απάντησε στα όσα του καταλόγισε δημόσια ο υφυπουργός Μετανάστευσης.
