Συμπληρώνονται σήμερα 51 χρόνια από το πραξικόπημα εναντίον του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακάριου Γ’, το οποίο στάθηκε η αφορμή για την πραγματοποίηση της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Οι σειρήνες ήχησαν και σήμερα σε όλη την Κύπρο συμβολικά στις 8.20 το πρωί υπενθυμίζοντας τη μαύρη επέτειο.
Το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου πραγματοποιήθηκε από την Εθνική Φρουρά, την ΕΛΔΥΚ και μερίδα στελεχών της ΕΟΚΑ Β΄, μετά από εντολή της χούντας των συνταγματαρχών στην Ελλάδα. Στόχος των πραξικοπηματιών ήταν η ανατροπή του εκλεγμένου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ και η επίτευξη της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Η ευθύνη εκτελέσεως του πραξικοπήματος ανατέθηκε στον διοικητή της 3ης Ανώτερης Τακτικής Διοικήσεως της Εθνικής Φρουράς ταξίαρχο Μιχαήλ Γεωργίτση και στον διοικητή των Μονάδων Καταδρομών, συνταγματάρχη Κωνσταντίνο Κομπόκη.
Τα γεγονότα
Το πρωί της Δευτέρας 15 Ιουλίου ο Πρόεδρος Μακάριος επιστρέφει στο Προεδρικό Μέγαρο από τη θερινή κατοικία στο Τρόοδος όπου διέμεινε το Σαββατοκύριακο. Σύμφωνα με ιστορικές μαρτυρίες, το πραξικόπημα ξεκίνησε στις 08:15 το πρωί όταν άρματα μάχης της Εθνικής Φρουράς εισέρχονται στο οδικό δίκτυο με κατεύθυνση το Προεδρικό Μέγαρο. Συγκεκριμένα, μια φάλαγγα με περισσότερα από 30 άρματα τύπου Τ-34 και περίπου 300 στρατιώτες εξέρχεται του στρατοπέδου της Κοκκινοτριμιθιάς και μια δεύτερη φάλαγγα βρετανικών αρμάτων τύπου ΜΗ και αρκετά στρατιωτικά οχήματα με άνδρες των ΛΟΚ εξήλθαν από το στρατόπεδο Καποτά στην Παλλουριώτισσα. Η πρώτη φάλαγγα κατευθύνεται στο Προεδρικό για να εξουδετερώσει την προεδρική φρουρά και να σκοτώσει τον Μακάριο και η δεύτερη κατευθύνεται προς τον χώρο που έδρευε το Εφεδρικό Σώμα.
Γύρω στις 8:30 το πρωί ακούστηκαν οι πρώτοι κανονιοβολισμοί και πυροβολισμοί. Εκείνη την ώρα ο Μακάριος βρισκόταν στην αίθουσα υποδοχής του Προεδρικού Μεγάρου για να καλωσορίσει μια ομάδα παιδιών της Ελληνορθόδοξης Νεολαίας του Καΐρου, τα οποία φιλοξενούσε η Αρχιεπισκοπή Κύπρου. Μέλη της προεδρικής φρουράς εισήλθαν στην αίθουσα υποδοχής για να ενημερώσουν τον Πρόεδρο Μακάριο για τις εξελίξεις και να τονίσουν την ανάγκη διαφυγής από το Προεδρικό Μέγαρο. Τελικά, ο Πρόεδρος και Αρχιεπίσκοπος Μακάριος φυγαδεύτηκε από την πίσω έξοδο ασφαλείας του Προεδρικού Μεγάρου και κατευθύνθηκε με όχημα προς το Τρόοδος.
Οι μάχες στο Προεδρικό Μέγαρο συνεχίστηκαν, προκαλώντας αρκετά ανθρώπινα θύματα. Λίγο πριν το μεσημέρι το ραδιόφωνο του ΡΙΚ ανακοινώνει τον θάνατο του Μακαρίου και την κατάληψη του Προεδρικού από τους πραξικοπηματίες. Ένα ψέμα των πραξικοπηματιών για να κάμψουν κάθε προσπάθεια αντίστασης, αφού ο Μακάριος όχι μόνο δεν ήταν νεκρός αλλά και διέφυγε στην Πάφο όπου και απηύθυνε διάγγελμα από τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό. «Ελληνικέ κυπριακέ λαέ, γνώριμη είναι η φωνή που ακούεις. Γνωρίζεις ποίος σου ομιλεί. Είμαι ο Μακάριος. Είμαι εκείνος τον οποίον συ εξέλεξες διά να είναι ηγέτης σου. Δεν είμαι νεκρός, όπως η χούντα των Αθηνών και οι εδώ εκπρόσωποί της θα ήθελαν. Είμαι ζωντανός. Και είμαι μαζί σου, συναγωνιστής και σημαιοφόρος εις τον κοινόν αγώνα», ανέφερε στο ιστορικό του διάγγελμα.
Στις 15:00 της 15ης Ιουλίου, οι πραξικοπηματίες επιλέγουν τον εκδότη της εφημερίδας «Μάχη» και βουλευτή Νίκο Σαμψών για Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ακολουθεί η ορκωμοσία του, και η κήρυξη, ως πρώτη πράξη του στρατιωτικού νόμου.
Δείτε επίσης: Επετειακά ΠΟΛcasts για τους μαύρους μήνες Ιούλιο και Αύγουστο του 1974 - Επεισόδιο 1ο
Την επομένη 16 Ιουλίου οι πραξικοπηματίες έφτασαν στην Πάφο με σκοπό να συλλάβουν τον Μακάριο, ο οποίος μεταφέρθηκε όμως με ελικόπτερο των ΟΗΕδων στις Βρετανικές Βάσεις Ακρωτηρίου και από εκεί με αεροπλάνο έφτασε το βράδυ στο Λονδίνο. Την ίδια ημέρα συνήλθε εκτάκτως το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Πέντε ημέρες μετά το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου και συγκεκριμένα στις 20 Ιουλίου, ξεκίνησε η τουρκική εισβολή. Τελικά ο Νίκος Σαμψών παρέμεινε ως Πρόεδρος για οκτώ ημέρες, αφού μετά την τουρκική εισβολή ακολούθησε η πτώση της χούντας των Αθηνών και η ανάληψη της προεδρίας της Κυπριακής προσωρινά, μέχρι και την επιστροφή στην Κύπρο του Μακαρίου, από τον πρόεδρο της τότε Βουλής Γλαύκο Κληρίδη.
