Του Κρίτωνα Καψάλη
Η ATF (Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives) είναι ομοσπονδιακή υπηρεσία επιβολής του νόμου των ΗΠΑ η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης. Ο ρόλος της είναι διττός: αστυνομικός και ρυθμιστικός, και σίγουρα δεν ασχολείται μόνο με τις πυρκαγιές. Ειδικά για τις πυρκαγιές, η υπηρεσία αυτή δεν ειδικεύεται στην κατάσβεσή τους, ούτε ετοιμάζει μελέτες για την πρόληψή τους.
Για ποιο σκοπό ήρθε στην Κύπρο; Πριν μιλήσουμε γι' αυτό, ας δούμε ποιες είναι οι αρμοδιότητες της Υπηρεσίας αυτής η οποία στο ιστορικό της έχει πολύ μεγάλες επιτυχίες.
Κύριες αρμοδιότητες:
1. Καταπολέμηση εγκλημάτων που σχετίζονται με όπλα
• Έρευνα για παράνομη παραγωγή, εισαγωγή, εμπορία και κατοχή πυροβόλων όπλων.
• Εντοπισμός και δίωξη οργανωμένων κυκλωμάτων όπλων και «gun trafficking».
2. Έλεγχος εκρηκτικών
• Έρευνες για παράνομη κατοχή, χρήση ή διακίνηση εκρηκτικών υλών.
• Διερεύνηση τρομοκρατικών επιθέσεων ή βιομηχανικών ατυχημάτων με εκρηκτικά.
3. Έλεγχος αλκοόλ και καπνού
• Καταπολέμηση λαθρεμπορίου και φοροδιαφυγής σε προϊόντα αλκοόλ και καπνού.
• Ρύθμιση και αδειοδότηση παραγωγών και εμπόρων.
4. Έρευνα εμπρησμών
• Εξειδίκευση σε υποθέσεις εμπρησμών, ιδίως όταν συνδέονται με εγκληματικές οργανώσεις, ασφαλιστικές απάτες ή τρομοκρατία.
5. Ρυθμιστικός ρόλος
• Έκδοση αδειών σε κατασκευαστές, εισαγωγείς και πωλητές όπλων και εκρηκτικών.
• Διατήρηση βάσεων δεδομένων για την ιχνηλάτηση όπλων (trace requests).
Με λίγα λόγια, η ATF είναι η «ειδική αστυνομία» των ΗΠΑ για τα όπλα, τα εκρηκτικά, τους εμπρησμούς και το λαθρεμπόριο αλκοόλ και καπνού, με έμφαση σε οργανωμένο έγκλημα και δημόσια ασφάλεια.
Τι μεγάλες επιτυχίες είχε η υπηρεσία αυτή;
Η ATF έχει εμπλακεί σε αρκετές σημαντικές και ιστορικές υποθέσεις στις ΗΠΑ, κυρίως γύρω από παράνομα όπλα, εκρηκτικά, οργανωμένο έγκλημα και εμπρησμούς. Μερικές από τις πιο γνωστές «μεγάλες επιτυχίες» της περιλαμβάνουν:
1. Επιχειρήσεις κατά καρτέλ και συμμοριών όπλων
• Πολυετείς επιχειρήσεις, όπως η Operation Fast and Furious (αν και αμφιλεγόμενη) και η Operation Iron Pipeline, στόχευσαν κυκλώματα παράνομης διακίνησης όπλων από τις ΗΠΑ προς το Μεξικό και άλλες περιοχές.
• Εξάρθρωση μεγάλων συμμοριών, όπως οι Bloods, Crips και MS-13, μέσα από στοχευμένες διεισδύσεις και παρακολουθήσεις.
2. Αντιμετώπιση τρομοκρατικών και εσωτερικών απειλών
• Έρευνα και σύλληψη του Timothy McVeigh για τη βομβιστική επίθεση στην Oklahoma City (1995), κατά την οποία βρήκαν τον θάνατο 168 άνθρωποι. Η ATF έπαιξε κεντρικό ρόλο στην ανάλυση εκρηκτικών υπολειμμάτων και στην ταυτοποίηση του δράστη.
• Διαχείριση της υπόθεσης των επιθέσεων με παγιδευμένα δέματα (Unabomber – Ted Kaczynski).
3. Μεγάλοι εμπρησμοί και βιομηχανικά ατυχήματα
• Εξερεύνηση και εξιχνίαση της έκρηξης στο West Fertilizer Company στο Τέξας (2013), όπου έχασαν τη ζωή τους 15 άνθρωποι.
• Εμπλοκή σε διεθνείς έρευνες για πυρκαγιές που συνδέονται με ασφαλιστικές απάτες ή οργανωμένο έγκλημα.
4. Ιχνηλάτηση όπλων σε διεθνές επίπεδο
• Ανάκτηση και ταυτοποίηση όπλων που χρησιμοποιήθηκαν σε εγκλήματα πολέμου ή τρομοκρατικές επιθέσεις εκτός ΗΠΑ, σε συνεργασία με το FBI και την Interpol.
• Συνεργασία με ξένες υπηρεσίες για την εξάρθρωση κυκλωμάτων λαθρεμπορίου.
5. Επιχείρηση Waco (1993)
• Παρά τον τραγικό απολογισμό, η ATF ενεπλάκη στην πολιορκία του συγκροτήματος των Branch Davidians στο Τέξας, που είχε ως στόχο την εκτέλεση ενταλμάτων για παράνομα όπλα και εκρηκτικά.
Ειδικά για εμπρησμούς
Η ATF θεωρείται μία από τις πιο εξειδικευμένες υπηρεσίες στον κόσμο στην εξιχνίαση εμπρησμών, κυρίως λόγω του συνδυασμού εγκληματολογικής ανάλυσης, τεχνολογίας ανίχνευσης και εκπαιδευμένων ανακριτών. Πώς επιχειρεί η ATF σε εμπρησμούς
1. Fire Investigation Branch
• Ομάδες ειδικών ανακριτών εμπρησμών (Certified Fire Investigators – CFI) που αναλαμβάνουν την επιτόπια έρευνα.
• Εφαρμογή επιστημονικών μεθόδων για να προσδιοριστεί η αιτία (π.χ. ατύχημα, φυσικό αίτιο ή εσκεμμένος εμπρησμός).
2. National Response Team (NRT)
• Ειδική κινητή μονάδα που μπορεί να αναπτυχθεί οπουδήποτε στις ΗΠΑ εντός ωρών.
• Περιλαμβάνει εμπειρογνώμονες εκρηκτικών, ανακριτές εμπρησμών, χημικούς, μηχανικούς και ειδικούς σκύλους.
3. Canine Accelerant Detection Teams (K-9)
• Σκύλοι εκπαιδευμένοι να ανιχνεύουν επιταχυντικά υλικά (π.χ. βενζίνη, πετρέλαιο) ακόμη και σε μικροσκοπικά ίχνη.
• Εργαστήρια Εγκληματολογίας (Fire Research Laboratory)
Το μεγαλύτερο εργαστήριο στον κόσμο για ανάλυση και αναπαράσταση πυρκαγιών.
Δοκιμές σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα για να αναπαραχθεί η σκηνή της φωτιάς και να επιβεβαιωθούν οι θεωρίες των ανακριτών.
Ενδεικτικές υποθέσεις που έλυσε η ATF
• Οklahoma City bombing (1995)
Παρότι ήταν κυρίως τρομοκρατική επίθεση με εκρηκτικά, η ATF ανέλαβε το σκέλος ανάλυσης της πυρκαγιάς που ακολούθησε και συνέλεξε κρίσιμα στοιχεία για την ταυτοποίηση των δραστών.
• Church Arson Task Force (1996–2001)
Δημιουργία ειδικής ομάδας μετά από κύμα εμπρησμών σε εκκλησίες στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ.
Εξιχνίασε πάνω από 300 υποθέσεις, με συλλήψεις ατόμων που δρούσαν είτε με ρατσιστικά κίνητρα είτε για ασφαλιστική απάτη.
• West Fertilizer Company explosion (2013)
Η ATF απέδειξε ότι η καταστροφική έκρηξη στο Τέξας προκλήθηκε σκόπιμα, απορρίπτοντας το σενάριο τυχαίου ατυχήματος.
• Εμπρησμοί σε δασικές περιοχές
Συμμετοχή σε έρευνες για εμπρησμούς σε εθνικά πάρκα και προστατευόμενες περιοχές, με συλλήψεις ατόμων που επιδίωκαν οικονομικό όφελος ή είχαν ψυχολογικά κίνητρα.
Εμπρησμοί
Με βάση τις αρμοδιότητες της, η κάθοδος της ομάδας ATF στην Κύπρο έγινε για να διερευνήσει τις πληροφορίες που κυκλοφόρησαν κατά τη διάρκεια της πυρκαγιάς ότι αυτή τέθηκε κακόβουλα από εμπρηστές. Η υπηρεσία αυτή, δεν έχει καθήκοντα και εξειδίκευση στην πρόληψη ή στην πυρόσβεση πυρκαγιών. Στις καταγγελίες προέβησαν διάφοροι κοινοτάρχες (αρσους – Μαλιάς) τις οποίες διερεύνησε ήδη η Αστυνομία Κύπρου. Ενώπιον της Βουλής, ο αρχηγός της Αστυνομίας ανακοίνωσε ότι έγιναν 10 συνολικά καταγγελίες, αλλά δεν προέκυψαν στοιχεία που να τις τεκμηριώνουν.
Αντιλαμβανόμαστε ότι η απόφαση του Προέδρου της Δημοκρατίας να καλέσει τους Αμερικανούς λήφθηκε ίσως γιατί δεν εμπιστεύεται την Κυπριακή Αστυνομία. Πολύ πιθανό να είναι μια απόφαση επικοινωνιακής διαχείρισης της μεγαλύτερης πυρκαγιάς που κτύπησε την Κύπρο μετά την τουρκική εισβολή το 1974. Στις 18 Αυγούστου, όταν η υπηρεσία καταθέσει το πόρισμά της στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ίσως ξεκαθαρίσουν πολλά για τους ακριβείς λόγους της καθόδου της στην Κύπρο.
