Τηλ: 99966518
Οι αναγνώστες μας συνεχίζουν να μοιράζονται ιστορίες από το παρελθόν, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις τραγωδίες του πολέμου και των συγκρούσεων σε αυτό το νησί.
Ένας από τους αναγνώστες μου από τη Λεύκα θυμάται την παιδική του ηλικία μετά τον πόλεμο του 1974: «Μια εβδομάδα μετά το τέλος του πολέμου το 1974, φύγαμε από τη Λεύκα για να πάμε στην Κερύνεια με τον πατέρα μου. Εκεί όπου βρίσκεται τώρα το φράγμα στα Πάναγρα, είδαμε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων Ελληνοκυπρίων. Ο πατέρας μου σταμάτησε το αυτοκίνητο και μίλησε μαζί τους. Ήταν ένα ζευγάρι που δεν μπόρεσε να διαφύγει, παρέμεινε εκεί και ζούσε με φόβο. Ο πατέρας μου τους έδωσε λίγο φαγητό που είχαμε πάρει μαζί μας. Τους αποχαιρετήσαμε και πήγαμε στην Κερύνεια. Στην Κερύνεια είδα μερικά ποδήλατα και αυτοκίνητα διαλυμένα. Πάνω από την οροσειρά του Πενταδακτύλου μπορούσαμε ακόμα να δούμε καπνό από πρόσφατες πυρκαγιές. Λίγες μέρες μετά, ο πατέρας μου πήγε ξανά, παίρνοντας πολλά καλάθια γεμάτα φαγητό, ψάχνοντας το ηλικιωμένο ζευγάρι. Τους έψαξε στην περιοχή που τους είχε δει, αλλά δεν ήταν εκεί. Τους έψαξε στα σπίτια κοντά στο σημείο, αλλά τίποτα. Τελικά, είδε τα άψυχα σώματά τους στην πίσω αυλή ενός σπιτιού. Είχαν δολοφονηθεί και καεί. Γύρισε σπίτι κλαίγοντας. Δεν έχω ξεχάσει αυτά που είπε και έμειναν χαραγμένα στη μνήμη για όλη μου τη ζωή. Είθε να μην ξαναγίνει ποτέ πόλεμος. Γιατί όταν γίνεται πόλεμος, δεν έχει σημασία αν σκοτώνουν νέους ή γέρους. Όλοι κινδυνεύουν, είτε είναι στρατιώτες είτε είναι παιδιά είτε γυναίκες είτε άνδρες είτε γέροι. Δεν έχει καμία διαφορά. Γι' αυτό χρειαζόμαστε διαρκή ειρήνη σε αυτό το νησί».
Το νοσοκομείο στην Πεντάγεια
Ένας άλλος αναγνώστης, επίσης από την περιοχή της Λεύκας, αναφέρει μια θλιβερή ιστορία από το νοσοκομείο Πεντάγειας: «Το 1974, αμέσως μετά τον πόλεμο, ο πατέρας μου υποβλήθηκε σε εγχείρηση και νοσηλευόταν στο νοσοκομείο Πεντάγειας. Εκεί εργαζόταν ένας Ελληνοκύπριος με σωματική αναπηρία, περίπου 35-40 ετών, ο οποίος αναλάμβανε μικρές δουλειές στο νοσοκομείο. Το σπίτι του ήταν ακριβώς δίπλα στο νοσοκομείο. Του είχαν φτιάξει ακόμα και ένα ειδικό ποδήλατο για να μπορεί να το χρησιμοποιεί. Ενώ ο πατέρας μου βρισκόταν στο νοσοκομείο για τη θεραπεία του, είχαμε συνομιλήσει μαζί του, του άρεσε να κάνει αστεία. Όταν η θεραπεία του πατέρα μου ολοκληρώθηκε και έφυγε από το νοσοκομείο, είχε πάει κάποια στιγμή να δει αυτόν τον Ελληνοκύπριο για να του πάρει ένα μικρό δώρο για τη βοήθεια που του πρόσφερε. Δεν κατάφερε να τον βρει και όταν ρώτησε, του είπαν ότι τον είχαν πυροβολήσει και τον είχαν σκοτώσει. Ο πατέρας μου λυπήθηκε πολύ όταν έμαθε ότι ο αθώος αυτός άνθρωπος είχε σκοτωθεί. Αν αυτό είναι αλήθεια και αν έχει σκοτωθεί, ας αναπαυθεί εν ειρήνη αυτή η αθώα ψυχή. Αν όχι, ίσως μπορείτε να μάθετε αν κατάφερε να ξεφύγει από τον πόλεμο και αν είναι σώος και αβλαβής».
Ο πόλεμος δεν αναγνωρίζει και δεν κάνει διάκριση μεταξύ των ατόμων με σωματική αναπηρία και των υγιών ατόμων. Αυτή είναι η τραγωδία των πολέμων που συμβαίνουν σε όλο τον κόσμο, καθώς και αυτό που συνέβη στην Κύπρο. Θυμούμαι παρόμοιες ιστορίες από την Αφάνεια, από το Νέο Χωριό Κυθρέας, από το Πετροφάνι, όπου τόσο Ελληνοκύπριοι όσο και Τουρκοκύπριοι με αναπηρίες είχαν σκοτωθεί το 1974. Στην Αφάνεια, μια ηλικιωμένη γυναίκα που δεν μπορούσε να δει ούτε να περπατήσει σκοτώθηκε και θάφτηκε σε ένα πηγάδι. Στο Νέο Χωριό Κυθρέας, ένας Ελληνοκύπριος με αναπηρία σκοτώθηκε και θάφτηκε μαζί με άλλους σε έναν μαζικό τάφο 7 αμάχων. Ένας από τους αναγνώστες μου έδειξε αυτόν τον μαζικό τάφο σε εμένα και στους λειτουργούς της Κυπριακής Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων και όταν η ΔΕΑ προέβη σε εκταφές, βρήκαν σε αυτόν τον μαζικό τάφο και τους επτά, άνδρες και γυναίκες, νέους και ηλικιωμένους, συμπεριλαμβανομένου του Ελληνοκύπριου με αναπηρία.
Στο Πετροφάνι, μια ομάδα ηλικιωμένων Τουρκοκυπρίων είχε παραμείνει στο χωριό, παρόλο που οι νεότεροι είχαν φύγει. Μία από αυτές τις ηλικιωμένες Τουρκοκύπριες ήταν μια πολύ γριά γυναίκα που δεν μπορούσε να δει, ήταν τυφλή.
Στις 5 Δεκεμβρίου 2011 -δηλαδή πριν από 14 χρόνια- βρισκόμασταν στο Δίκωμο, ερευνώντας διάφορους τόπους ταφής ορισμένων Ελληνοκυπρίων που «αγνοούνται» από το 1974, μαζί με τον Αντρέα Κώστα Γούναρη, τον αείμνηστο Ξενοφώντα Καλλή και άλλους από την Επιτροπή Αγνοουμένων. Είθε ο Καλλής να αναπαύεται εν ειρήνη, τον χάσαμε πριν από δύο χρόνια.
Ήμασταν στο Δίκωμο και ερευνούσαμε με τη βοήθεια του Γούναρη τους πιθανούς τόπους ταφής των ανθρώπων που δεν μπόρεσαν να διαφύγουν και παρέμειναν στο χωριό, ηλικιωμένοι άντρες και γυναίκες, ανάπηροι που δεν μπορούσαν να περπατήσουν. Πολύ θλιβερές ιστορίες. Το Δίκωμο υπέφερε επίσης από την ΕΟΚΑ Β΄, χάνοντας δύο παιδιά του τα οποία σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος, ο ένας σε ένα εστιατόριο καθώς έτρωγε και έπινε, ο άλλος από τον φίλο του στην Πυροσβεστική Υπηρεσία. Το Δίκωμο ήταν καταπράσινο, λάμποντας κάτω από τον χειμερινό ήλιο, ξεδιπλώνοντας την ιστορία του μπροστά στα μάτια μας, με τη βοήθεια του Αντρέα Κώστα Γούναρη από το Δίκωμο. Πήγαμε εκεί μαζί με τους λειτουργούς της Κυπριακής Ερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων, ώστε ο Γούναρης να μοιραστεί μαζί τους τις δικές του έρευνες. Τον ευχαριστώ για την ανθρωπιστική του βοήθεια. Πρέπει πάντα να τιμούμε αυτόν και ανθρώπους σαν αυτόν που βοηθούν χωρίς να περιμένουν τίποτα σε αντάλλαγμα. Και ας ελπίσουμε ότι θα έχουμε διαρκή ειρήνη σε αυτό το νησί, ώστε να μην χρειάζεται να ψάχνουμε για «αγνοούμενους» και μαζικούς τάφους, μετά από τόσες δεκαετίες. «Αγνοούμενοι» των οποίων το κενό δεν μπορεί ποτέ να γεμίσει και των οποίων οι συγγενείς βιώνουν τόσο μεγάλο πόνο από την τεράστια απώλειάς τους. Ας εργαστούμε όλοι για την ειρήνη, την κατανόηση και τη συμφιλίωση, ώστε να μπορέσουμε να θεραπεύσουμε τις πληγές του νησιού μας.
Σκότωσαν 102 ετών τυφλή
Μια ομάδα Ελληνοκυπρίων πήγαινε στο Πετροφάνι «με σκοπό να σκοτώσει μερικούς Τουρκοκύπριους», ενώ είχαν ψάξει και στην Αθηένου. Πήγαν στο Πετροφάνι και σκότωσαν όσους είχαν μείνει στο χωριό, συμπεριλαμβανομένης μιας 102 ετών τυφλής γυναίκας, της Sherif Ali. Είχε τόσες πολλές σφαίρες πάνω της που όταν οι άντρες της UNFICYP βρήκε το πτώμα της, σοκαρίστηκαν. Η οικογένεια προσπάθησε να μετρήσει τις τρύπες από σφαίρες στο σώμα της - μέτρησαν μέχρι 70 σφαίρες και μετά σταμάτησαν να μετράνε. Προφανώς την πυροβόλησαν με αυτόματο όπλο. Δεν την έθαψαν και οι άντρες της UNFICYP, κατά την επίσκεψή τους στο χωριό, βρήκαν το πτώμα της και το μετέφερε στους συγγενείς της που είχαν πάει στη Λουρουτζίνα κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι υπόλοιποι που είχαν σκοτώσει θάφτηκαν σε δύο διαφορετικά πηγάδια. Για τους δολοφόνους, δεν είχε σημασία ότι η 102 ετών γυναίκα ήταν τυφλή, ήταν Τουρκοκύπρια, οπότε τη σκότωσαν με δεκάδες σφαίρες. Σε μια φωτογραφία στέκεται μπροστά από έναν τοίχο στο χωριό της, το Πετροφάνι. Ας προσπαθήσουμε να δούμε την ανθρωπιά της, την ανημποριά της και ας υποσχεθούμε να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να αποτρέψουμε τέτοιες φρικαλεότητες στο μέλλον. Να υποσχεθούμε να προσπαθήσουμε να σταματήσουμε τις προκλήσεις, να υποσχεθούμε να σταματήσουμε το μίσος, την εχθρότητα, τις υποψίες. Να υποσχεθούμε να εργαστούμε για την αμοιβαία κατανόηση και τη συμφιλίωση.
Η Μαρίτσα και ο Κυριάκος
Δείτε παρακαλώ και αυτή τη φωτογραφία της Μαρίτσας Νέτου από το Δίκωμο, η οποία έμενε με τον αδελφό της Κυριάκο Στρατή, ο οποίος μπορούσε να περπατήσει μόνο με τη βοήθεια ενός μπαστουνιού. Σύμφωνα με τον Αντρέα Κώστα Γούναρη από το Δίκωμο, η Μαρίτσα ήταν η «οδοντίατρος» του χωριού. Το 1974, τόσο εκείνη όσο και ο αδελφός της δολοφονήθηκαν από κάποιους Τουρκοκύπριους και «εξαφανίστηκαν». Πριν από 14 χρόνια με τον Γούναρη δείξαμε στους λειτουργούς της ΔΕΑ διάφορους πιθανούς τόπους ταφής μέχρι που η CMP προέβη σε εκταφές, βρέθηκαν τα οστά της Μαρίτσας και του αδελφού της. Κοιτάξτε τη φωτογραφία της. Δεν είναι ένας αριθμός, δεν είναι μια στατιστική, είναι ένας άνθρωπος, μια αθώα γυναίκα από το Δίκωμο, που δεν είχε καμία σχέση με τις συγκρούσεις που δημιουργήθηκαν σε αυτό το νησί.
