Το Ισραήλ επιτέθηκε σε πολλές πυρηνικές και στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Ιράν την Παρασκευή, καθώς η ένταση κορυφώθηκε λόγω του ταχέως εξελισσόμενου πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης.
Ισραηλινοί ηγέτες δήλωσαν ότι η επίθεση ήταν απαραίτητη για να αποτραπεί μια “επικείμενη απειλή”, όπως ισχυρίστηκαν, ότι το Ιράν θα κατασκευάσει πυρηνικές βόμβες. Το Ιράν από την πλευρά του υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι το πρόγραμμά του είναι ειρηνικό, ενώ οι αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών έχουν αξιολογήσει ότι η Τεχεράνη δεν επιδιώκει ενεργά την κατασκευή πυρηνικών όπλων.
Η επίθεση σημειώθηκε μία ημέρα αφότου το Συμβούλιο των Διοικητών του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) επέπληξε το Ιράν για πρώτη φορά εδώ και 20 χρόνια, επειδή δεν συνεργάζεται με τους επιθεωρητές του. Το Ιράν αμέσως ανακοίνωσε ότι θα ιδρύσει τρίτη εγκατάσταση εμπλουτισμού στη χώρα και θα αντικαταστήσει ορισμένους φυγοκεντρητές με πιο προηγμένους.
Οι ΗΠΑ και το Ιράν συμμετείχαν σε συνομιλίες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην άρση κάποιων από τις συντριπτικές οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ, με αντάλλαγμα το Ιράν να περιορίσει δραστικά ή να σταματήσει εντελώς τον εμπλουτισμό ουρανίου.
Ακολουθεί μια επισκόπηση ορισμένων βασικών ιρανικών εγκαταστάσεων και της σημασίας τους στο πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης:
Εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου της Νατάνζ
Η πυρηνική εγκατάσταση της Νατάνζ, που βρίσκεται περίπου 220 χλμ. νοτιοανατολικά της Τεχεράνης, είναι ο κύριος χώρος εμπλουτισμού ουρανίου της χώρας.
Μέρος της εγκατάστασης στο Κεντρικό Οροπέδιο του Ιράν είναι υπόγειο για να προστατεύεται από αεροπορικές επιδρομές. Εκεί λειτουργούν πολλές “συστοιχίες φυγοκεντρητών”, δηλαδή ομάδες φυγοκεντρητών που συνεργάζονται για ταχύτερο εμπλουτισμό του ουρανίου.
Το Ιράν επίσης σκάβει μέσα στο όρος Κουχ-ε Κολάνγκ Γκαζ Λα (ή “Όρος Καλέμι”), το οποίο βρίσκεται ακριβώς πέρα από τον νότιο φράχτη της Νατάνζ. Η Νατάνζ έχει στο παρελθόν δεχθεί κυβερνοεπίθεση από τον ιό Stuxnet — που πιστεύεται ότι δημιουργήθηκε από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ — και οδήγησε στην καταστροφή φυγοκεντρητών. Δύο ξεχωριστές δολιοφθορές, που αποδίδονται στο Ισραήλ, έχουν επίσης πλήξει την εγκατάσταση.
Εγκατάσταση εμπλουτισμού της Φορντό
Η πυρηνική εγκατάσταση της Φορντό βρίσκεται περίπου 100 χλμ. νοτιοδυτικά της Τεχεράνης. Εκεί λειτουργούν επίσης συστοιχίες φυγοκεντρητών, αλλά η εγκατάσταση είναι μικρότερη από τη Νατάνζ.
Είναι θαμμένη κάτω από ένα βουνό και προστατεύεται από αντιαεροπορικές συστοιχίες, κάτι που δείχνει ότι σχεδιάστηκε για να αντέχει σε αεροπορικές επιθέσεις.
Η κατασκευή της ξεκίνησε τουλάχιστον το 2007, σύμφωνα με τον ΔΟΑΕ, αλλά το Ιράν ενημέρωσε επίσημα τον ΟΗΕ για την ύπαρξή της το 2009, αφού οι ΗΠΑ και άλλες δυτικές μυστικές υπηρεσίες την εντόπισαν.
Πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στο Μπουσέρ
Το μοναδικό εμπορικό πυρηνικό εργοστάσιο του Ιράν βρίσκεται στο Μπουσέρ, στον Περσικό Κόλπο, περίπου 750 χλμ. νότια της Τεχεράνης. Η κατασκευή του ξεκίνησε την δεκαετία του 1970 υπό τον Σάχη Μοχάμαντ Ρεζά Παχλαβί. Μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979, το εργοστάσιο έγινε πολλές φορές στόχος στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ. Αργότερα, η Ρωσία ολοκλήρωσε την κατασκευή του.
Το Ιράν κατασκευάζει αυτή τη στιγμή άλλους δύο παρόμοιους αντιδραστήρες στην περιοχή. Το εργοστάσιο του Μπουσέρ λειτουργεί με ουράνιο που παράγεται στη Ρωσία (όχι στο Ιράν) και παρακολουθείται από τον ΔΟΑΕ.
Αντιδραστήρας βαρέος ύδατος στο Αράκ
Ο αντιδραστήρας βαρέος ύδατος στο Αράκ βρίσκεται περίπου 250 χλμ. νοτιοδυτικά της Τεχεράνης. Το βαρύ ύδωρ βοηθά στην ψύξη των πυρηνικών αντιδραστήρων, αλλά παράγει πλουτώνιο ως παραπροϊόν, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Αυτό θα έδινε στο Ιράν μια εναλλακτική οδό για την κατασκευή πυρηνικής βόμβας πέρα από τον εμπλουτισμένο ουράνιο — εφόσον επέλεγε να την επιδιώξει.
Στο πλαίσιο της πυρηνικής συμφωνίας του 2015 με τις παγκόσμιες δυνάμεις, το Ιράν συμφώνησε να επανασχεδιάσει την εγκατάσταση ώστε να μειωθούν οι ανησυχίες για εξάπλωση πυρηνικών όπλων.
Κέντρο Πυρηνικής Τεχνολογίας Ισφαχάν
Η εγκατάσταση στο Ισφαχάν, περίπου 350 χλμ. νοτιοανατολικά της Τεχεράνης, απασχολεί χιλιάδες πυρηνικούς επιστήμονες. Εκεί φιλοξενούνται επίσης τρεις ερευνητικοί αντιδραστήρες κινεζικής κατασκευής και εργαστήρια που συνδέονται με το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας.
Ερευνητικός Πυρηνικός Αντιδραστήρας Τεχεράνης
Ο Ερευνητικός Αντιδραστήρας της Τεχεράνης βρίσκεται στην έδρα του Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας του Ιράν, ο οποίος είναι ο πολιτικός φορέας που επιβλέπει το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας. Ο αντιδραστήρας δόθηκε στο Ιράν από τις ΗΠΑ το 1967, στο πλαίσιο του προγράμματος “Άτομα για Ειρήνη” κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Αρχικά απαιτούσε υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο, αλλά μετατράπηκε ώστε να λειτουργεί με ουράνιο χαμηλού εμπλουτισμού λόγω ανησυχιών για διάδοση.
Διεθνείς αντιδράσεις
«Η Αυστραλία είναι θορυβημένη για την κλιμάκωση ανάμεσα στο Ισραήλ και το Ιράν. Εγείρεται κίνδυνος περαιτέρω αποσταθεροποίησης μιας περιοχής ήδη ταραγμένης. Καλούμε όλα τα μέρη να απέχουν από κάθε ενέργεια και ρητορική που θα επιδεινώσει ακόμα περισσότερο τις εντάσεις. Αντιλαμβανόμαστε όλοι την απειλή του πυρηνικού προγράμματος και του προγράμματος κατασκευής βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια και καλούμε τα μέρη να δώσουν προτεραιότητα στον διάλογο και στη διπλωματία», ανέφερε η υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας Πένι Γουόνγκ.
«Πρόκειται για αληθινά ανεπιθύμητη εξέλιξη στη Μέση Ανατολή. Ο κίνδυνος λαθεμένου υπολογισμού είναι υψηλός. Η περιοχή αυτή δεν χρειάζεται περισσότερη στρατιωτική δράση και τον κίνδυνο που συνδέεται με αυτή», έκρινε από πλευράς του ο πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας Κρίστοφερ Λούξον.
Πηγή Associated Press/ertnews.gr/ ΑΠΕ-ΜΠΕ
