Ο Καναδάς ανακοίνωσε την πρόθεση του να αναγνωρίσει κράτος της Παλαιστίνης κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη.
Το Ηνωμένο Βασίλειο προχωρά σε μια σημαντική αλλαγή πολιτικής, αποφασίζοντας να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως κράτος, όπως είχε κάνει νωρίτερα και η Γαλλία. Ο Σερ Κιρ Στάρμερ βρισκόταν υπό πίεση, καθώς πάνω από 250 βουλευτές – περισσότερο από το ένα τρίτο της Βουλής των Κοινοτήτων – υπέγραψαν διακομματική επιστολή ζητώντας να κάνει αυτό το βήμα.
Αρχικά, ο πρωθυπουργός είχε απορρίψει τις σχετικές εκκλήσεις, δηλώνοντας ότι η αναγνώριση πρέπει να αποτελέσει μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου ειρήνης. Ωστόσο, πλέον έχει αλλάξει στάση – αν και θέτει συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Αυτή η απόφαση ακολουθεί και την πρόσφατη απόφαση της Γαλλίας να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως κράτος, γεγονός που την καθιστά την πρώτη χώρα της G7 (ομάδα των επτά μεγαλύτερων προηγμένων οικονομιών διεθνώς) που προχωρά σε ένα τέτοιο βήμα.
Τι σημαίνει η αναγνώριση ενός παλαιστινιακού κράτους;
Σύμφωνα με τη Συνθήκη του Μοντεβιδέο του 1933, ένα κράτος πρέπει να πληροί ορισμένα κριτήρια για να αναγνωριστεί ως κυρίαρχο στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου:
- να διαθέτει μόνιμο πληθυσμό,
- οριοθετημένη επικράτεια,
- αποτελεσματική κυβέρνηση και διεθνείς σχέσεις,
- τυπικές διπλωματικές διαδικασίες, όπως πρεσβείες, πρέσβεις και διμερείς συνθήκες.
Από τα 193 κράτη-μέλη του ΟΗΕ, ήδη 147 είχαν αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως κράτος μέχρι τον Μάρτιο του 2025. Μεταξύ αυτών είναι η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία, καθώς και πάνω από δώδεκα ευρωπαϊκές χώρες – περιλαμβανομένων της Ισπανίας, της Ιρλανδίας, της Νορβηγίας και πιο πρόσφατα της Γαλλίας.
Πώς γίνεται η ένταξη νέου κράτους στον ΟΗΕ;
Οι χώρες καταθέτουν αίτηση στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, ο οποίος τη διαβιβάζει στο Συμβούλιο Ασφαλείας για αρχική αξιολόγηση και πιθανή ψηφοφορία. Για να εγκριθεί, απαιτούνται τουλάχιστον εννέα θετικές ψήφοι και κανένα βέτο από το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Ρωσία ή την Κίνα. Αν το Συμβούλιο εγκρίνει την αίτηση, αυτή μεταφέρεται στη Γενική Συνέλευση, όπου χρειάζεται πλειοψηφία των δύο τρίτων για να γίνει δεκτή. Χωρίς την υποστήριξη και των δύο σωμάτων, ένα κράτος δεν μπορεί να γίνει μέλος του ΟΗΕ.
Τι συνέβη με την παλαιστινιακή αίτηση το 2011;
Το Συμβούλιο Ασφαλείας εξέτασε για εβδομάδες την αίτηση ένταξης της Παλαιστίνης και κατά πόσο πληρούσε τα απαιτούμενα κριτήρια. Ωστόσο, δεν κατέληξε σε ομόφωνη απόφαση, με αποτέλεσμα να μην πραγματοποιηθεί επίσημη ψηφοφορία. Ακόμη και αν περνούσε αυτό το στάδιο το αίτημα, οι ΗΠΑ είχαν ήδη ανακοινώσει ότι θα ασκούσαν βέτο στην αίτηση.
Γιατί Ηνωμένο Βασίλειο και η Γαλλία προχωρούν τώρα στην αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους;
Ο Κιρ Στάρμερ υποστηρίζει πως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για την αναγνώριση, καθώς θα έχει τη μέγιστη αποτελεσματικότητα, ιδίως την ώρα που το όραμα μιας λύσης των δύο κρατών – «ένα ασφαλές Ισραήλ δίπλα σε ένα βιώσιμο παλαιστινιακό κράτος» – διατρέχει σοβαρό κίνδυνο. Λέει πως αυτό αποτελεί μέρος ενός σχεδίου οκτώ σημείων, το οποίο έχει ήδη συζητήσει με τη Γαλλία και τη Γερμανία. Αντικρούει ότι υπήρξε αναδίπλωση υπό την πίεση των Εργατικών βουλευτών, ισχυριζόμενος ότι πάντοτε η αναγνώριση βρισκόταν στον σχεδιασμό.
Μετά από παρέμβασή του στη Σύνοδο του ΟΗΕ για τη λύση των δύο κρατών, ο Βρετανός ΥΠΕΞ Ντέιβιντ Λάμι χαρακτήρισε «φρικτά» όσα συμβαίνουν στη Γάζα και ζήτησε άμεση κατάπαυση του πυρός. «Έχει έρθει η ώρα να απελευθερωθούν οι όμηροι και να τερματιστεί το μαρτύριο του παλαιστινιακού λαού, να φτάσει η αναγκαία βοήθεια και τα εφόδια που χρειάζονται», πρόσθεσε.
Ο Εμανουέλ Μακρόν φανέρωνε για μήνες την πρόθεσή του να αναγνωρίσει το παλαιστινιακό κράτος, επιδιώκοντας να διατηρήσει ζωντανή την ιδέα της λύσης των δύο κρατών, παρά τις διεθνείς πιέσεις για το αντίθετο.
Τι είναι η λύση των δύο κρατών;
Βάσει αυτής της προοπτικής, θα δημιουργούνταν ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος δίπλα στο σημερινό Ισραήλ, παρέχοντας και στους δύο λαούς τη δική τους εδαφική πατρίδα. Οι Παλαιστίνιοι διεκδικούν ανεξάρτητο κράτος στη Δυτική Όχθη, την προσαρτημένη ανατολική Ιερουσαλήμ και τη Γάζα – περιοχές που βρίσκονται υπό ισραηλινή κατοχή από τον Πόλεμο των Έξι Ημερών το 1967. Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου και η πλειοψηφία του πολιτικού κόσμου της χώρας είναι διαχρονικά αντίθετοι στη παλαιστινιακή κρατική οντότητα, θεωρώντας πως θα επιβραβεύσει τη Χαμάς ύστερα από τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Ένα από τα βασικότερα αγκάθια είναι ο καθορισμός των συνόρων ενός πιθανού παλαιστινιακού κράτους. Πολλοί υποστηρίζουν πως θα έπρεπε να βασίζονται εκείνα που προϋπήρχαν πριν το 1967, ωστόσο έκτοτε έχουν δημιουργηθεί εκατοντάδες ισραηλινών οικισμών στη Δυτική Όχθη και την Ανατολική Ιερουσαλήμ – σήμερα με περίπου 600.000 Ισραηλινούς να ζουν σε αυτά τα εδάφη.
Πώς αντιδρούν Ισραήλ και Παλαιστίνη στις ανακοινώσεις των χωρών;
Όπως ήταν αναμενόμενο, το Ισραήλ έχει καταδικάσει όλες τις ανακοινώσεις των χωρών που προτίθενται να αναγνωρίσουν παλαιστινιακό κράτος. Χαρακτήρισε την ανακοίνωση που έκανε ο Καναδός πρωθυπουργός Μαρκ Κάρνι λίγο νωρίτερα μέρος «διεστραμμένης εκστρατείας διεθνούς πίεσης» που θα «σκληρύνει τη θέση της Χαμάς στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων σε κρίσιμη στιγμή».
«Το να αναγνωρίζεται παλαιστινιακό κράτος απούσης υπεύθυνης κυβέρνησης, θεσμών που λειτουργούν και κυβέρνησης με καλές προθέσεις» είναι ισοδύναμο με την «επιβράβευση και τη νομιμοποίηση της τερατώδους βαρβαρότητας της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023», ανέφερε σε ανακοίνωση που δημοσιοποίησε η πρεσβεία του Ισραήλ στην Οτάβα. Ανάλογες δηλώσεις από την πλευρά του Ισραήλ είχαν γίνει και εναντίον της Γαλλίας και του Ηνωμένου Βασιλείου.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς χαιρέτισε την «ιστορική» και «θαρραλέα» απόφαση του Καναδά, ο πρωθυπουργός του οποίου Μαρκ Κάρνι ανακοίνωσε την πρόθεση η χώρα του να αναγνωρίσει κράτος της Παλαιστίνης κατά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο.
Ο κ. Αμπάς «χαιρετίζει την ιστορική θέση του Καναδά να αναγνωρίσει κράτος της Παλαιστίνης», κάτι που «θα ενισχύσει την ειρήνη, τη σταθερότητα και την ασφάλεια στην περιοχή» της Εγγύς Ανατολής, τόνισε κατά τη διάρκεια τηλεφωνικής συνδιάλεξής του με τον κ. Κάρνι, μετέδωσε το παλαιστινιακό πρακτορείο ειδήσεων WAFA.
«Αυτή η θαρραλέα θέση καταγράφεται σε ιστορική κρίσιμη στιγμή για να σωθεί η λύση των δυο κρατών», πρόσθεσε ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής.
Τι κάνουν οι άλλες χώρες;
Μετά την κίνηση της Γαλλίας, η γερμανική κυβέρνηση επανέλαβε ότι στηρίζει τη λύση των δύο κρατών, αλλά δεν σκοπεύει να αναγνωρίσει προς το παρόν το παλαιστινιακό κράτος, τονίζοντας αντ' αυτού την ανάγκη για κατάπαυση πυρός στη Γάζα, απελευθέρωση των ομήρων και επείγουσα ανθρωπιστική βοήθεια. Η κυβέρνηση του Καναδά «έχει την πρόθεση» να αναγνωρίσει κράτος της Παλαιστίνης κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη, ανακοίνωσε χθες Τετάρτη ο καναδός πρωθυπουργός Μαρκ Κάρνι, αλλαγή στάσης και πολιτικής στο μεσανατολικό ζήτημα που χαρακτήρισε απαραίτητη για να διατηρηθεί ζωντανή η ελπίδα να υπάρξει λύση των δυο κρατών.
Ο πρωθυπουργός της Αυστραλίας, Άντονι Αλμπανέζι, χαρακτήρισε την κατάσταση στη Γάζα «ανθρωπιστική καταστροφή» και τόνισε πως η χώρα του δεσμεύεται για ένα μέλλον όπου Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι θα ζουν με ειρήνη και ασφάλεια, εντός ασφαλών, διεθνώς αναγνωρισμένων συνόρων.
Ο Ιταλός ΥΠΕΞ δήλωσε ότι η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους πρέπει να συνοδεύεται και από αναγνώριση του Ισραήλ. «Ένα παλαιστινιακό κράτος που δεν αναγνωρίζει το Ισραήλ δεν λύνει το πρόβλημα», είπε ο Αντόνιο Ταγιάνι σε κομματική εκδήλωση στη Ρώμη.
Η Ισπανία, που ήδη αναγνωρίζει την Παλαιστίνη, καλωσόρισε την ανακοίνωση του Μακρόν. Ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ έγραψε: «Μαζί πρέπει να προστατέψουμε αυτό που επιχειρεί να καταστρέψει ο Νετανιάχου. Η λύση των δύο κρατών είναι η μόνη λύση».
Το ΥΠΕΞ της Σαουδικής Αραβίας συνεχάρη για αυτή την «ιστορική απόφαση» και κάλεσε και άλλες χώρες να ακολουθήσουν το παράδειγμα.
