Στην προστασία της εθνικής ασφάλειας και της δημόσιας τάξης, αλλά και την ενίσχυση της βιώσιμης ανάπτυξης και της εμπιστοσύνης στις επενδύσεις στοχεύει το νομοσχέδιο για τη σύσταση Εθνικού Μηχανισμού Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ), εναρμονισμένο με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 2019/452. Αφορά επενδύσεις προερχόμενες από χώρες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ευρωπαϊκές εταιρείες στην οποία συμμετέχει ξένος επενδυτής από τρίτη χώρα με ποσοστό 25% και άνω. Ο Ευρωπαϊκός Κανονισμός εκπονήθηκε με στόχο να μπουν δικλίδες ασφαλείας για τον έλεγχο επενδύσεων από την Κίνα, καθώς είχαν γίνει μαζικές αγορές ευρωπαϊκων υποδομών (λιμάνια, εταιρείες κοινής ωφέλειας) από κινεζικές επιχειρήσεις.
Ο υπουργός Οικονομικών, Μάκης Κεραυνός, εξήγησε ότι ο μηχανισμός θα λειτουργεί μέσω μιας επιτροπής που θα απαρτίζεται από εκπροσώπους επτά υπουργείων (Οικονομικών, Άμυνας, Εμπορίου και Ενέργειας, Εξωτερικών, Εσωτερικών, Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, Μεταφορών και Επικοινωνιών) με πρόεδρο εκπρόσωπο του Υπουργείου Οικονομικών. Η επιτροπή αυτή θα αξιολογεί τις αιτήσεις των ξένων επενδυτών, οι οποίοι θα υποχρεούνται να υποβάλλουν συγκεκριμένα στοιχεία. Ο έλεγχος θα καλύπτει επενδύσεις σε κρίσιμους τομείς, όπως η ενέργεια, οι πιστωτικές υπηρεσίες, η άμυνα και η εκπαίδευση.
H αιτιολογική έκθεση
Η συμμόρφωση με τον Κανονισμό 2019/452 δεν είναι υποχρεωτική, ωστόσο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει παροτρύνει τα κράτη μέλη να υιοθετήσουν εθνικό μηχανισμό ελέγχου άμεσων ξένων επενδύσεων. Η πλειονότητα των κρατών μελών έχει ήδη θέσει σε εφαρμογή τέτοιους μηχανισμούς. Η απόφαση για εναρμόνιση στην Κύπρο προέκυψε μετά την προσπάθεια του αμερικανικού επενδυτικού ταμείου Loan Star να εξαγοράσει την Τράπεζα Κύπρου. Το νομοσχέδιο που είχε ετοιμάστει κόλλησε σε αντιδράσεις για επιμέρους διατάξεις και ετοιμάστηκε αναθεωρημένο κείμενο, το οποίο ενέκρινε χθες το Υπουργικό Συμβούλιο.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει το νομοσχέδιο, αυτό αντικαθιστά το προηγούμενο νομοσχέδιο με τον ίδιο τίτλο, το οποίο είχε αρχικά κατατεθεί στη Βουλή των Αντιπροσώπων τον Σεπτέμβριο του 2022 κατόπιν έγκρισής του από το Υπουργικό Συμβούλιο. Ύστερα από σχετικό αίτημα της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Οικονομικών, το Υπουργείο Οικονομικών προχώρησε σε περαιτέρω διαβούλευση και σε συγκεκριμένες τροποποιήσεις στο κείμενο του νομοσχεδίου.
Το νομοσχέδιο προβλέπει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργείται υποχρέωση κοινοποίησης της σκοπούμενης άμεσης ξένης επένδυσης και εξασφάλισης έγκρισης, τα κριτήρια και παράγοντες που μπορούν να ληφθούν υπόψη κατά τον έλεγχο άμεσης ξένης επένδυσης, τη διαδικασία ελέγχου άμεσης ξένης επένδυσης, το είδος των πληροφοριών που απαιτούνται κατά τον έλεγχο άμεσης ξένης επένδυσης και τις εκτελεστικές αρμοδιότητες της αρμόδιας Αρχής.
Οι βασικές αλλαγές στο αναθεωρημένο νομοσχέδιο είναι:
Εισάγεται κατώτατο όριο επένδυσης ύψους €2.000.000, κάτω από το οποίο δεν απαιτείται κοινοποίηση, καθώς και η υποχρέωση κοινοποίησης σε περίπτωση μεταβολής του ποσοστού συμμετοχής επενδυτή τρίτης χώρας σε επιχείρηση στρατηγικής σημασίας, όταν αυτή υπερβαίνει συγκεκριμένα ποσοστά, ανεξαρτήτως της αξίας της επένδυσης.
Επεκτείνεται η εξαίρεση από την υποχρέωση κοινοποίησης ώστε πέραν των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καλύπτει και επενδυτές από τα κράτη μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) και την Ελβετία.
Καθιερώνεται ειδική εξαίρεση για επενδύσεις που αφορούν πλοία υπό ναυπήγηση ή πλοία που αποτελούν αντικείμενο αγοραπωλησίας, με εξαίρεση τις πλωτές μονάδες αποθήκευσης και επαναεριοποίησης φυσικού αερίου (FSRUs).
Παρέχεται η δυνατότητα αυτεπάγγελτου ελέγχου οποιασδήποτε άμεσης ξένης επένδυσης από την αρμόδια Αρχή, ακόμη και αν αυτή δεν υπόκειται σε υποχρέωση κοινοποίησης, σε περιπτώσεις όπου εγείρονται ζητήματα που αφορούν την ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη.
Υποχρεώνεται η αρμόδια Αρχή να υποβάλλει στο Υπουργικό Συμβούλιο ετήσια έκθεση εφαρμογής του νόμου. Επιπλέον, προβλέπεται δυνατότητα διοικητικής προσφυγής κατά των αποφάσεων της αρμόδιας Αρχής.
