Η εμπορική συμφωνία μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ευρωπαϊκής Ένωσης για την επιβολή δασμών ύψους 15% στα περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα, έχει προκαλέσει ποικίλες αντιδράσεις στο εσωτερικό της ΕΕ και εγείρει σημαντικά ζητήματα για το μέλλον των διατλαντικών εμπορικών σχέσεων. Αυτά που γνωρίζουμε είναι όσα δήλωσαν στους δημοσιογράφους ο Πρόεδρος των ΗΠΑ και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κυριολεκτικά ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες.
Η δήλωση του επικεφαλής του Συνδέσμου Χημικής Βιομηχανίας της Γερμανίας (VCI), Wolfgang Große Entrup, ότι «όσοι περιμένουν τυφώνα, είναι ευγνώμονες με την καταιγίδα», αποτυπώνει το κλίμα την επόμενη ημέρα. «Καθώς περιμένουμε τις πλήρεις λεπτομέρειες της νέας εμπορικής συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ, ένα πράγμα είναι σαφές: είναι στιγμή για ανακούφιση, όχι πανηγυρισμούς», δήλωσε μέσω του Χ ο Πρωθυπουργός του Βελγίου Μπαρτ Ντε Βεβέρ. «Οι δασμοί θα αυξηθούν σε πολλούς τομείς και ορισμένα ερωτήματα-κλειδιά παραμένουν αναπάντητα». Η Γαλλία μιλά για μια άνιση συμφωνία, αλλά τουλάχιστον βάζει τέλος στην αβεβαιότητα.
Η συμφωνία, η οποία παρουσιάστηκε ως επιτυχία για την αποφυγή ενός σκληρού εμπορικού πολέμου, συνοδεύεται από μια δέσμη αμερικανικών απαιτήσεων: η ΕΕ δεσμεύεται να αγοράσει τα επόμενα τρία χρόνια αμερικανική ενέργεια και συγκεκριμένα υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) αξίας $750 δισ. και να πραγματοποιήσει επιπλέον επενδύσεις $600δισ. σε αμερικανικές επιχειρήσεις και εξοπλιστικά προγράμματα.
Μεταξύ των πολλών θεμάτων που αναφύονται και πρέπει να απαντηθούν είναι πώς η ευρωπαϊκή δέσμευση για επενδύσεις στις ΗΠΑ και για αύξηση των αγορών ενέργειας μπορούν να γίνουν πραγματικότητα, αφού ο αμερικανικός ενεργειακός τομέας δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην επιπλέον αυτή ζήτηση.
Η ικανότητα παραγωγής φυσικού αερίου των ΗΠΑ έχει σχεδιασθεί σχεδόν να διπλασιασθεί κατά την επόμενη τετραετία. Ωστόσο ακόμη και έτσι, η παραγωγή δεν θα είναι αρκετή για να καλύψει την επιπλέον ζήτηση. Επιπλέον, στον πετρελαϊκό τομέα αναμένεται ότι η παραγωγή θα είναι χαμηλότερη από τις προβλέψεις που δημοσιοποιήθηκαν νωρίτερα.
Οι δασμοί 15% αφορούν κυρίως βιομηχανικά προϊόντα όπως αυτοκίνητα, ημιαγωγούς, φαρμακευτικά, με εξαιρέσεις στα μέταλλα (χάλυβας και αλουμίνιο) και σε επιλεγμένες κατηγορίες αγαθών (όπως κάποια αγροτικά προϊόντα και αεροσκάφη, όπου προβλέπεται καθεστώς μηδενικών δασμών). Η συμφωνία έρχεται ύστερα από την απειλή της πλευράς Τραμπ για δασμούς έως και 50% - με το τελικό ποσό να θεωρείται συμβιβασμός, αλλά για πολλούς στην Ευρώπη ένας επώδυνος συμβιβασμός, ιδίως υπό το πρίσμα των πρόσθετων παραχωρήσεων στις αμερικανικές πλευρές.
Ενώ η ηγεσία της Κομισιόν χαιρέτισε τη συμφωνία ως «εγγύηση σταθερότητας και προβλεψιμότητας σε αβέβαιους καιρούς», πολλές χώρες μέλη εμφανίζονται σκεπτικές έως ανοιχτά επιφυλακτικές. H Γαλλία και κράτη της Ανατολικής Ευρώπης έχουν ανεβάσει υψηλά το ζήτημα της προστασίας των αγροτών τους, ζητώντας εξαιρέσεις ή τροποποιήσεις στη συμφωνία δεδομένου του ανταγωνισμού με αμερικανικά προϊόντα που δεν υπόκεινται στις ίδιες περιβαλλοντικές και ποιοτικές προδιαγραφές. Η Ιταλία, ως τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας της ΕΕ προς τις ΗΠΑ, αλλά και η Ιρλανδία με το ένα τρίτο των εξαγωγών της να κατευθύνεται στις ΗΠΑ, εκφράζουν ανησυχία για τις επιπτώσεις στους βασικούς τομείς της οικονομίας τους και ζητούν πιο «μετρημένη» απάντηση της Ένωσης.
Η Γερμανία με σημαίνοντα ρόλο στην αυτοκινητοβιομηχανία, ανησυχεί για την αυξημένη επιβάρυνση στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα, παρά τη μείωση από το 27,5% στο 15%, καθώς χάνει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι Ασιατών ανταγωνιστών που έχουν ήδη χαμηλότερους δασμούς. Η Ισπανία εκτιμά την εποικοδομητική προσπάθεια της Κομισιόν για την επίτευξη εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ και υποστηρίζει τη συμφωνία, αλλά «χωρίς ενθουσιασμό».
Παράλληλα, οργανώσεις αγροτών, καταναλωτών και περιβάλλοντος εκφράζουν ενστάσεις για την εισαγωγή αμερικανικών αγροτικών προϊόντων με χαμηλότερες προδιαγραφές, βλέποντας τον κίνδυνο αθέμιτου ανταγωνισμού και υποβάθμισης των ευρωπαϊκών στάνταρ ασφαλείας και ποιότητας.
Η συμφωνία απέτρεψε μια εμπορική κρίση χειρότερη με ακόμα υψηλότερους δασμούς, όμως λίγοι στην Ευρώπη πανηγυρίζουν - κυριαρχεί περισσότερο το αίσθημα της ανακούφισης παρά του ενθουσιασμού. Ο ενιαίος δασμός των 15% ενδέχεται να αυξήσει σημαντικά τις τιμές των ευρωπαϊκών προϊόντων στην αμερικανική αγορά, καθιστώντας τα λιγότερο ελκυστικά και πιέζοντας προς τα κάτω τις εξαγωγές σε καίριους κλάδους, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, τα χημικά και τα φάρμακα. Η νέα εμπορική σχέση παγιώνει πρακτικά μια απώλεια εισοδήματος για αρκετές ευρωπαϊκές εταιρείες, με συνέπειες για την απασχόληση και τις επενδύσεις στα αντίστοιχα κράτη μέλη.
Επιπλέον, οι μαζικές δεσμεύσεις για αγορά αμερικανικής ενέργειας και εξοπλισμού περιορίζουν τη διαπραγματευτική αυτονομία της ΕΕ, αυξάνοντας την ενεργειακή εξάρτηση από τις ΗΠΑ σε μια συγκυρία που η Ευρώπη επιχειρεί τη στρατηγική της αυτονομία, ειδικά μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι πολιτικές παραχωρήσεις προς τις ΗΠΑ και ανοίγματος στις αμερικανικές εταιρείες δημιουργούν, τέλος, πολιτικό κόστος για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις που βρίσκονται αντιμέτωπες με απαιτητικές κοινωνικές ομάδες και ευρωσκεπτικιστές.
Πηγές: ΑΠΕ-ΜΠΕ, Reuters, AFP, dw.com
