Ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης μεταβαίνει σήμερα στη Βηρυτό για να υπογράψει μια αναθεωρημένη συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης με τον Λίβανο, σηματοδοτώντας μια νέα σελίδα στην περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών. Παρότι η κυβέρνηση κράτησε κλειστά τα χαρτιά της για τους λόγους της επίσκεψης, το Politis to the point πληροφορείται ότι η συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων ζωνών θα είναι μία από τις δύο ανακοινώσεις που θα γίνουν στη συνάντηση με τον Λιβανέζο Πρόεδρο Τζόζεφ Αούν.
Μετά από 18 χρόνια
Η συμφωνία, που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο του Λιβάνου τον περασμένο μήνα, είναι μια αναθεωρημένη εκδοχή της αρχικής συμφωνίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ που υπογράφηκε το 2007 μεταξύ των δύο χωρών. Η αρχική συμφωνία δεν είχε επικυρωθεί από το Κοινοβούλιο της χώρας λόγω θρησκευτικών και πολιτικών αντιπαραθέσεων, με μια συγκεκριμένη θρησκευτική ομάδα να αντιστέκεται, θεωρώντας ότι επηρεάστηκε σε κάποιο βαθμό από την αντίθεση της Άγκυρας στη συμφωνία.
Ως εκ τούτου, ο Λίβανος αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ένα παλαιότερο προηγούμενο για να σφραγίσει τη συμφωνία. Συγκεκριμένα, όταν ο Λίβανος κατέληξε σε μια άτυπη συμφωνία με το Ισραήλ για τα θαλάσσια σύνορά τους το 2022, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, αντί να ζητηθεί επικύρωση από το Κοινοβούλιο για μια συμφωνία με χώρα που ο Λίβανος δεν αναγνωρίζει, ο τότε Πρόεδρος Μισέλ Αούν ενέκρινε ο ίδιος τη συμφωνία. Με αυτό το προηγούμενο, πιθανότατα θα υπογραφεί και σήμερα η αναθεωρημένη συμφωνία Κύπρου–Λιβάνου από τους δύο Προέδρους και θα τεθεί σε ισχύ μετά από εσωτερική επικύρωση στον Λίβανο (μέσω διατάγματος από τον Πρόεδρο ή υπουργό) και επικύρωση από τη Βουλή στην Κύπρο.
Προσπάθεια προσέλκυσης διεθνών κολοσσών
Το κλίμα στον Λίβανο έχει αλλάξει αισθητά μετά από τις συνεχείς κρίσεις που έπληξαν την οικονομία και το χρηματοπιστωτικό σύστημα στη χώρα, η οποία επιδιώκει πλέον να διαμορφώσει ένα σταθερό περιβάλλον ώστε να προσελκύσει μεγάλες ενεργειακές εταιρείες για έρευνα και εκμετάλλευση στα χωρικά της ύδατα. Ως συμβαλλόμενα μέρη στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, Κύπρος και Λίβανος συμφώνησαν να χρησιμοποιήσουν τη «γραμμή μέσης απόστασης» για τον καθορισμό των θαλάσσιων ορίων, την ίδια μέθοδο που εφάρμοσε η Κύπρος στις συμφωνίες της και με το Ισραήλ και Αίγυπτο.
Ακολουθεί η Συρία;
Η νέα εκδοχή της συμφωνίας ενσωματώνει τις αλλαγές που έγιναν με βάση τα νότια σύνορα Λιβάνου-Ισραήλ, ενώ ορίζει τα βόρεια σύνορα Λιβάνου-Συρίας χρησιμοποιώντας και πάλι το μέσο σημείο. Περιλαμβάνει επίσης μια τυποποιημένη ρήτρα που επιτρέπει την οριστικοποίηση του τριμερούς σημείου συνάντησης των υδάτων της Κύπρου, του Λιβάνου και της Συρίας σε ένα μελλοντικό σημείο, όταν θα συμμετέχουν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Με τον Λίβανο και την Κύπρο να έχουν πλέον συμφωνήσει για τις θαλάσσιες ζώνες τους, ανοίγει ο δρόμος για τη Συρία να προχωρήσει σε αντίστοιχες συνομιλίες με τον Λίβανο, την Τουρκία και ενδεχομένως την Κύπρο. Ωστόσο, παραμένει αβέβαιο κατά πόσον ο νυν Σύρος Πρόεδρος Άχμεντ αλ-Σαρά είναι σε θέση να συμμετάσχει σε ευαίσθητες διαπραγματεύσεις για θέματα εθνικού ενδιαφέροντος.
Περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία
Πριν από την επίσκεψη, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης ανέφερε πως θα γίνουν ανακοινώσεις για «δύο σημαντικά ζητήματα» στη Βηρυτό, χωρίς να δώσει λεπτομέρειες για πολιτικούς λόγους. Ο κυβερνητικός ,κπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, είπε την Τρίτη ότι οι ανακοινώσεις θα αφορούν «ζητήματα ενεργειακής συνεργασίας και ευρύτερες περιφερειακές πτυχές», επιβεβαιώνοντας τον σταθερό προσανατολισμό της Κύπρου προς την ενίσχυση της ασφάλειας και σταθερότητας στην περιοχή.
Οι δύο Πρόεδροι θα συζητήσουν και τις περιφερειακές εξελίξεις, την ασφάλεια και τη σταθερότητα, καθώς και συνεργασίες κοινού ενδιαφέροντος. Η Κύπρος δίνει ιδιαίτερη σημασία στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και σταθερότητας του Λιβάνου. Ενόψει της Κυπριακής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, και ως το κράτος μέλος πλησιέστερο στον Λίβανο, η Κύπρος παραμένει δεσμευμένη στην ενίσχυση της εταιρικής σχέσης ΕΕ–Λιβάνου. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης θα συνοδεύεται από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Κωνσταντίνο Λετυμπιώτη, την υφυπουργό Ευρωπαϊκών Υποθέσεων Μαριλένα Ραουνά και τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας Τάσο Τζιωνή. Με βάση τις εντατικές επαφές και τις υψηλού επιπέδου επισκέψεις μεταξύ των δύο χωρών, η δεύτερη αναμενόμενη ανακοίνωση ενδέχεται να αφορά:
- Πιθανή περιφερειακή συνεργασία με γειτονικές χώρες
- Έναρξη μελέτης της Παγκόσμιας Τράπεζας για ηλεκτρική διασύνδεση Λιβάνου–Κύπρου
- Ανταλλαγή τεχνογνωσίας για ενεργειακή αυτονομία
- Έναρξη συζητήσεων για μια ολοκληρωμένη στρατηγική συμφωνία ΕΕ–Λιβάνου
- Περαιτέρω συνεργασία σε θέματα μετανάστευσης
Εμπορικά συμφέροντα
Όσον αφορά τις ενεργειακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, ο μεγαλύτερος παίκτης στα λιβανέζικα ύδατα είναι η γαλλική Total. Την ίδια ημέρα που εγκρίθηκε η συμφωνία ΑΟΖ με την Κύπρο, εγκρίθηκε και η παραχώρηση του υπεράκτιου τεμαχίου 8 στην κοινοπραξία TotalEnergies – Eni – QatarEnergy. Η περιοχή βρίσκεται κοντά στα όρια με την κυπριακή ΑΟΖ και τα ισραηλινά ύδατα. Απέναντι, στα ισραηλινά ύδατα, δραστηριοποιείται η Chevron (με τα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Ταμάρ), καθώς και μικρότερες εγκαταστάσεις της Energean. Στην κυπριακή ΑΟΖ, οι εταιρείες που φαίνεται να κινούνται πιο γρήγορα για αξιοποίηση κοιτασμάτων είναι η Total και η Eni, ενώ ExxonMobil και Chevron διαθέτουν επίσης σημαντικά επιβεβαιωμένα αποθέματα φυσικού αερίου.
