Δημήτρη Εργατούδη*
Στους μεγάλους οργανισμούς οι επαγγελματικές πορείες ανέλιξης (career paths) ετοιμάζονται από την Υπηρεσία Ανθρώπινου Δυναμικού, σε συνεργασία με τον κάθε υπάλληλο.
Όμως μπορεί και ο ίδιος ο υπάλληλος να σχεδιάσει τη δική του πορεία, η οποία θα του εξασφαλίσει μια εργασία η οποία να του προσφέρει ικανοποίηση, τόσο από πλευράς περιεχομένου όσο και από πλευράς απολαβών και ωφελημάτων. Με τον τρόπο αυτόν, ο υπάλληλος αποφεύγει την περιπλάνηση από εργασία σε εργασία, χωρίς σαφή προσανατολισμό, περιμένοντας τη θεία χάρη να του εξασφαλίσει τη δουλειά των ονείρων του! Αντίθετα, η «επαγγελματική πορεία ανέλιξης» παρέχει σαφή στόχο, καθαρότητα σκέψης και οδικό χάρτη μέσω του οποίου ο υπάλληλος θα υλοποιήσει τους στόχους του.
Η επαγγελματική πορεία μπορεί να αφορά νεοπροσληφθέντες υπαλλήλους, υπαλλήλους που αποφάσισαν να αλλάξουν εργοδότη ή υπαλλήλους οι οποίοι επιδιώκουν διευθυντική θέση στη σημερινή τους ή σε άλλη εργασία.
Ο σχεδιασμός της πορείας
Για να σχεδιαστεί μια ρεαλιστική επαγγελματική πορεία, η οποία να συνάδει με τα ενδιαφέροντα του υπαλλήλου, τα προσόντα του και τους στόχους του, χρειάζεται να γίνουν τα εξής:
Γνώθι σαυτόν
Ως πρώτο βήμα, ο υπάλληλος πρέπει να κάμει μια αυτo-εκτίμηση η οποία να περιλαμβάνει:
• τα δυνατά και τα αδύνατά του σημεία
• τα προσόντα, τις γνώσεις και τις δεξιότητές του
• τις αξίες και τα ενδιαφέροντά του
• την προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του
Ταυτόχρονα θα πρέπει να απαντήσει στις εξής ερωτήσεις:
• για ποια δουλειά ενδιαφέρεται;
• προτιμά να εργάζεται μόνος ή με άλλους (ομαδικά);
• ποιες είναι οι πιο σημαντικές του αξίες (π.χ. δημιουργικότητα, σταθερότητα, ηγετική θέση, εξυπηρέτηση πελατών)
Χρονοδιάγραμμα
Το χρονοδιάγραμμα θα βοηθήσει τον υπάλληλο να αποφασίσει πού θα ήθελε να βρίσκεται σε 5, 10 ή ακόμη και σε 20 χρόνια. Το χρονοδιάγραμμα και το περιεχόμενό του πρέπει να είναι φιλόδοξα αλλά και ρεαλιστικά. Π.χ. μπορεί ο υπάλληλος να θέλει να
• γίνει διευθυντής σε 10 χρόνια
• ανοίξει δική του εταιρεία σε πέντε χρόνια
• εργαστεί πρώτα ως υπάλληλος για πέντε χρόνια και μετά να αυτοεργοδοτηθεί.
Το χρονοδιάγραμμα θα είναι ο οδικός χάρτης ο οποίος θα βοηθήσει τον υπάλληλο να φτάσει στο τέρμα. Για να γίνει αυτό, το χρονοδιάγραμμα πρέπει να είναι ευέλικτο αφού μέχρι ο υπάλληλος να υλοποιήσει τους στόχους του, μπορεί να παρουσιαστούν νέες, καλύτερες, ευκαιρίες ή να παρουσιαστούν ανυπέρβλητα εμπόδια ή να χρειαστεί αναπροσαρμογή του αρχικού του πλάνου.
Μικρά βήματα – βραχυχρόνιοι στόχοι
Από τη στιγμή που ο υπάλληλος θα καθορίσει τον στόχο του θα πρέπει να σχεδιάσει τα βήματά του για να τον υλοποιήσει. Τα βήματα αυτά θα είναι τα σκαλοπάτια που θα τον οδηγήσουν στο τέρμα και μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής:
• εκπαίδευση (π.χ. επιτυχία σε επαγγελματικές εξετάσεις)
• πείρα (π.χ. εξεύρεση προσωρινής εργασίας προς απόκτηση πείρας)
• διασυνδέσεις (π.χ. εγγραφή σε επαγγελματικούς συνδέσμους).
Για κάθε ένα από τα πιο πάνω βήματα, οι στόχοι πρέπει να είναι σαφείς και με ημερομηνία υλοποίησης. Αν, π.χ., ο υπάλληλος θέλει να βελτιώσει τις γνώσεις του στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, ο στόχος του πρέπει να είναι ότι θα παρακολουθήσει εντατικά μαθήματα και θα πάρει σχετικό πιστοποιητικό σε έξι μήνες.
Οδηγός χάρτης
Για να σχεδιάσει ένας υπάλληλος τον οδικό χάρτη ο οποίος θα τον οδηγήσει στην υλοποίηση των στόχων του μπορεί να:
• μελετήσει την πορεία πετυχημένων στελεχών στο αντικείμενο που τον ενδιαφέρει
• πληροφορηθεί τα προσόντα που απαιτούνται για τον συγκεκριμένο ρόλο
• εντοπίσει πιθανά εμπόδια που θα βρεθούν στον δρόμο του και να προετοιμαστεί για να τα αντιμετωπίσει.
Αδυναμίες
Ο υπάλληλος πρέπει να καταρτίσει έναν κατάλογο με τυχόν ελλείψεις τις οποίες θα πρέπει να καλύψει προκειμένου να πετύχει τον στόχο του. Οι ελλείψεις αυτές μπορεί να αφορούν τόσο τις τεχνικές του γνώσεις (hard skills) όσο και τα προσωπικά του χαρακτηριστικά (soft skills). Τα πρώτα είναι εύκολο να εντοπιστούν και να αντιμετωπιστούν, ανάλογα με το αντικείμενο της εργασίας του. Όσον αφορά τα δεύτερα, αυτά μπορεί να περιλαμβάνουν θέματα όπως η επικοινωνία, η ενεργή ακρόαση, η ηγεσία, η χρονοδιαχείριση, η ενσυναίσθηση κ.λπ. Τόσο τα πρώτα όσο και τα δεύτερα μπορούν να βελτιωθούν με τον υπάλληλο να:
• παρακολουθήσει σχετικά σεμινάρια/εργαστήρια
• ζητεί να συμμετέχει σε σχετικά έργα στη σημερινή του εργασία
• επιδιώκει βοήθεια από έμπειρους συναδέλφους του
Επαγγελματικές διασυνδέσεις
Όσο καλός και αν είναι ένας υπάλληλος, πολύ λίγοι θα το γνωρίζουν αυτό, αν ο ίδιος ο υπάλληλος δεν προσπαθήσει να το κάνει γνωστό. Οι επαγγελματικές διασυνδέσεις κτίζονται με τον υπάλληλο να:
• συμμετέχει σε εκδηλώσεις και συγκεντρώσεις που έχουν σχέση με τον επιδιωκόμενο στόχο
• να εγγραφεί μέλος σε σχετικό επαγγελματικό σύνδεσμο.
Ανατροφοδότηση
Μια πορεία δεν μπορεί να είναι τέλεια από την αρχή. Θα υπάρξουν λάθη, θα λαμβάνονται ανατροφοδοτήσεις και ανάλογα θα αναπροσαρμόζεται η αρχική πορεία. Όσον αφορά την ανατροφοδότηση, ο υπάλληλος πρέπει να δέχεται την εποικοδομητική κριτική και να τη χρησιμοποιεί για να βελτιώνεται.
Παρακολούθηση προόδου
Η πορεία πρέπει συνεχώς να παρακολουθείται και η πρόοδός της να σημειώνεται. Με τον τρόπο αυτόν, ο υπάλληλος αυτοπαρωθείται και προετοιμάζεται για σκοπούς ετήσιας αξιολόγησης, προαγωγών, μεταθέσεων, ακόμη και για αλλαγή εργοδότη.
Από τον σχεδιασμό στην πράξη
Ο σχεδιασμός και ο προγραμματισμός είναι σημαντικοί. Εκείνο όμως που μετρά περισσότερο είναι η υλοποίηση. Ο υπάλληλος πρέπει να αφιερώνει χρόνο έχοντας υπόψη ότι ακόμη και τα πιο μικρά βήματα μπορεί να τον οδηγήσουν σε μεγάλες επιτυχίες.
Επίλογος
Ο σχεδιασμός της επαγγελματικής πορείας ανέλιξης επιτρέπει στους υπαλλήλους να καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τη μελλοντική τους καριέρα. Εντοπίζοντας τα δυνατά και τα αδύνατά τους σημεία, θέτοντας σαφείς στόχους, αποκτώντας νέα προσόντα, κτίζοντας διασυνδέσεις και αρπάζοντας τις ευκαιρίες που θα τους παρουσιαστούν προετοιμάζουν οι ίδιοι το μέλλον τους.
Η επαγγελματική πορεία δεν είναι ευαγγέλιο αλλά ένας δυναμικός οδηγός, ο οποίος πρέπει να αναπροσαρμόζεται συνεχώς ανάλογα με τις ευκαιρίες και τα προβλήματα που παρουσιάζονται. Με υπομονή και επιμονή ο υπάλληλος θα φτάσει στον στόχο που ο ίδιος καθόρισε όταν άρχισε την επαγγελματική του σταδιοδρομία.
* Fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου | Ιδρυτικού μέλους του Κυπριακού Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και του Κυπριακού Συνδέσμου Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού
