* Του Δημήτρη Εργατούδη
Πριν λίγες μέρες είπα σε συγγενικό μου πρόσωπο, ηλικίας 25 χρόνων, να βρεθούμε έξω από το High Life. Με ρώτησε πού είναι αυτό. Του απάντησα «απέναντι από το Μαγικό Παλάτι». Με ρώτησε πού είναι αυτό. Του απάντησα «απέναντι από το καφενείο Χατζησάββα». Με ρώτησε πού είναι αυτό. Του απάντησα «κοντά στην πρώην Πλατεία Μεταξά». Με ρώτησε πώς ονομάζεται τώρα η Πλατεία Μεταξά. Του απάντησα «Πλατεία Ελευθερίας». Μου είπε «ντα». Τον ρώτησα τι σημαίνει «ντα». Μου απάντησε «όταν βρεθούμε θα σου εξηγήσω»… Δεν θα σας πω πού βρίσκονται τα πιο πάνω. Ρωτήστε τους γονείς σας ή τους παππούδες σας να σας πουν. Αναφέρω την πραγματική αυτή ιστορία για να εξηγήσω τη μεγάλη σημασία που έχει η επικοινωνία στη συνεργασία των διάφορων ηλικιακών ομάδων.
Εισαγωγή
Για να γίνει αντιληπτή η σημασία της συνεργασίας εργαζομένων διάφορων ηλικιών, είναι απαραίτητο να θυμηθούμε πώς κατανέμονται οι εργαζόμενοι σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την ηλικία τους.
Σήμερα θεωρούνται εργασιακά ενεργοί οι υπάλληλοι που ανήκουν στις εξής κατηγορίες:
• Οι μεταπολεμικοί (Baby Boomers), οι οποίοι γεννήθηκαν μεταξύ 1946 και 1964. Κάποιοι από αυτούς εξακολουθούν να εργάζονται αφού οι νεαρότεροι είναι σήμερα 61 χρόνων. Τους αρέσει η σταθερότητα, είναι αφοσιωμένοι και προτιμούν την πρόσωπο με πρόσωπο επικοινωνία. Έχουν ισχυρό εργασιακό ήθος, όμως δυσκολεύονται να προσαρμοστούν με τη νέα τεχνολογία και τις αλλαγές. Πολλοί από αυτούς διαθέτουν θησαυρό εμπειριών και γνώσεων και μπορούν άριστα να αξιοποιηθούν ως μέντορες για νεαρότερους υπαλλήλους.
• Γενιά Χ, οι οποίοι γεννήθηκαν μεταξύ 1965 και 1980. Τους αρέσει να εργάζονται αυτόνομα, είναι ρεαλιστές και – οι νεαρότεροι – ευπροσάρμοστοι. Έζησαν από κοντά την τεχνολογική επανάσταση, όμως δεν μπορούν να ξεχάσουν την παλιά «καλή» εποχή όταν όλα γίνονταν χωρίς τη χρήση της τεχνολογίας. Αυτό τους κάνει να αισθάνονται άνετα, τόσο με τον παραδοσιακό όσο και με τον μοντέρνο τρόπο εργασίας.
• Τα παιδιά της αλλαγής του αιώνα (millennials), οποίοι γεννήθηκαν μεταξύ 1981 και 1996. Είναι άριστοι γνώστες της νέας τεχνολογίας, έχουν κοινωνική συνείδηση και δίνουν ιδιαίτερη σημασία στο ισοζύγιο μεταξύ εργασίας και ιδιωτικής ζωής. Είναι ευέλικτοι και θέλουν η εργασία τους να έχει σημασία και σκοπό. Τους αρέσει η συνεργασία και η νέα τεχνολογία και εκτιμούν την ανατροφοδότηση και την αναγνώριση.
• Γενιά Ζ, οι οποίοι γεννήθηκαν μεταξύ 1997 και 2012. Μεγάλωσαν μέσα στη νέα τεχνολογία και από τα γεννοφάσκια τους διέθεταν κινητά τηλέφωνα, ηλεκτρονικούς υπολογιστές και λογαριασμούς στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. Έχουν επιχειρηματικό μυαλό, είναι φιλόδοξοι και τους αρέσει η συμπερίληψη. Προτιμούν να επικοινωνούν με τα σύγχρονα μέσα τεχνολογίας.
Σημείωση: Πέραν των πιο πάνω κατηγοριών, υπάρχει και η Γενιά Άλφα, που αφορά όσους γεννήθηκαν μετά το 2012 (κάποιοι λένε 2010). Η γενιά αυτή δεν άρχισε ακόμη να εργάζεται. Παρ' όλα αυτά έχουν γίνει κάποιες προβλέψεις σχετικά με τη συμπεριφορά τους, οι οποίες όμως δεν είναι του παρόντος.
Τι γίνεται σήμερα
Σήμερα, σε πολλούς οργανισμούς εργάζονται υπάλληλοι που ανήκουν σε διάφορες ηλικιακές κατηγορίες, με αποτέλεσμα οι εργαζόμενοι να φέρνουν μαζί τους ένα μείγμα δαημοσύνης και εμπειριών, αλλά και προκλήσεων. Η ανάγκη για αγαστή συνεργασία μεταξύ τους γίνεται όλο και πιο επιτακτική, αφού η συμπερίληψη αποτελεί πια πάγια πολιτική σχεδόν όλων των οργανισμών. Ανεξάρτητα από το αν ένας υπάλληλος είναι νεοπροσληφθείς ή πλησιάζει στη συνταξιοδότηση, η ικανότητά του να συνεργάζεται με όλους τους υπαλλήλους, ανεξαρτήτως ηλικίας, αποτελεί σημαντικό προσόν, απαραίτητο για την παραγωγικότητα, την καινοτομία και τη δημιουργία ενός αρμονικού εργασιακού περιβάλλοντος.
Αποτελεσματική επικοινωνία
Για σωστή επικοινωνία στον χώρο εργασίας, ο πομπός ενός μηνύματος πρέπει να το προσαρμόζει ώστε αυτό να είναι κατανοητό από τον δέκτη. Η προσαρμογή αφορά, τόσο το περιεχόμενο του μηνύματος όσο τον τρόπο αποστολής του. Οι υπάλληλοι πρέπει να:
• Έχουν υπόψη τους ότι οι πιο ηλικιωμένοι προτιμούν την προσωπική επαφή και το τηλέφωνο, ενώ οι νεαρότεροι προτιμούν τα μηνύματα κινητού (SMS) και τα ηλεκτρονικά μηνύματα (emails). Αν ο πομπός δεν είναι σίγουρος για τις προτιμήσεις του δέκτη, καλύτερα να τον ρωτήσει και να προσαρμοστεί ανάλογα.
• Τείνουν ευήκοον ους στα μηνύματα που λαμβάνουν από συναδέλφους τους διαφορετικής ηλικίας. Όταν οι τελευταίοι αντιληφθούν ότι ο συνάδελφός τους δίνει σημασία σε όσα του μεταφέρουν, δημιουργείται ένα αίσθημα αλληλοεμπιστοσύνης και αλληλοσεβασμού.
• Προσαρμόζουν το μέγεθος του μηνύματός τους ανάλογα με την ηλικία του δέκτη, αφού οι παλαιότεροι αρέσκονται σε μακροσκελή/λεπτομερή μηνύματα και στις επίσημες παρουσιάσεις, ενώ οι νεαρότεροι προτιμούν την άμεση και σύντομη ηλεκτρονική επικοινωνία. Αν οι παραλήπτες του μηνύματος ανήκουν σε διάφορες κατηγορίες, ο πομπός πρέπει να βρίσκει τη χρυσή τομή μεταξύ λεπτομέρειας και συντομίας.
• Χρησιμοποιούν γλώσσα κατανοητή από τους δέκτες. Δύσκολοι ή πεπαλαιωμένοι όροι και μη γνωστές συντομογραφίες προκαλούν σύγχυση. Εκείνο που χρειάζεται είναι μια απλή γλώσσα κατανοητή από όλους.
Διαφορετικός τρόπος εργασίας
Η κάθε κατηγορία υπαλλήλων εργάζεται με διαφορετικό τρόπο. Όλοι πρέπει να είναι αποδεκτοί και να αξιοποιούνται με στόχο όλοι οι υπάλληλοι να είναι παραγωγικοί και δημιουργικοί. Μερικοί από τους τρόπους αυτούς είναι οι εξής:
• Οι υπάλληλοι της αλλαγής του αιώνα και εκείνοι της Γενιάς Ζ είναι πιο ευέλικτοι όσον αφορά το ωράριο εργασίας και πολλοί από αυτούς προτιμούν την τηλεργασία. Όταν αυτές τους οι προτιμήσεις ικανοποιούνται, η παραγωγικότητά τους φτάνει στα ύψη. Αντίθετα, οι μεταπολεμικοί και εκείνοι που ανήκουν στη Γενιά Χ προτιμούν τη δομημένη εργασία και τη φυσική παρουσία στον χώρο εργασίας. Ο καλός διευθυντής συνδυάζει αυτές τις προτιμήσεις προς όφελος, τόσο των υπαλλήλων όσο και του οργανισμού.
• Οι μεταπολεμικοί και οι υπάλληλοι της Γενιάς Χ διαθέτουν τεράστιες γνώσεις τις οποίες απέκτησαν εργαζόμενοι για πολλά χρόνια στον οργανισμό. Αυτό τους κάνει κατάλληλους για να χρησιμοποιούνται ως μέντορες για νεαρότερους υπαλλήλους. Οι τελευταίοι μπορούν να μεταδίδουν κάποιες βασικές γνώσεις τεχνολογίας στους πρώτους, χωρίς όμως να τους πιέζουν ιδιαίτερα.
• Οι παλαιότεροι δυσκολεύονται να προσαρμοστούν στις αλλαγές, ενώ οι νεαρότεροι είναι καινοτόμοι και περισσότερο δημιουργικοί. Συσκέψεις τύπου ιδεοθύελλας (brainstorming) επιτρέπουν και στις δύο ομάδες να συμβάλλουν στην επίλυση προβλημάτων, συνδυάζοντας τις παραδοσιακές μεθόδους με τις μοντέρνες.
Αξίες και προτεραιότητες
Η κάθε ομάδα εργαζομένων έχει διαφορετικές αξίες και προτεραιότητες. Ιδιαίτερα όσον αφορά την ανέλιξη και την εργασιακή κουλτούρα:
• Αυτοί που γεννήθηκαν στην αλλαγή του αιώνα και αυτοί που ανήκουν στη Γενιά Ζ δίνουν μεγάλη σημασία στο ισοζύγιο εργασίας και ιδιωτικής ζωής, προτιμούν το ευέλικτο ωράριο, ενδιαφέρονται για την ευεξία τους και θέλουν να εργάζονται σε ένα περιβάλλον στο οποίο να υπάρχει αλληλοστήριξη και αλληλοβοήθεια. Όσον αφορά εκείνους που γεννήθηκαν μετά τον πόλεμο, αυτοί ενδιαφέρονται περισσότερο για την επαγγελματική τους ασφάλεια και την ανέλιξή τους .
• Οι νεότερες γενιές ενδιαφέρονται η εργασία τους να έχει θετική επίδραση στην κοινωνία. Το ίδιο δεν ισχύει – τουλάχιστον σε τέτοιο βαθμό - για τους υπαλλήλους που γεννήθηκαν μετά τον πόλεμο. Αυτοί επικεντρώνονται περισσότερο στην οικονομική και εργασιακή σταθερότητα.
• Η κάθε γενιά αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο την αναγνώριση. Η γενιά του μεταπολέμου προτιμά τον επίσημο/δημόσιο έπαινο και τα φιλοδωρήματα, σε αντίθεση με τους νεαρότερους υπαλλήλους που προτιμούν την εποικοδομητική ανατροφοδότηση, την ψηφιακή αναγνώριση και τις ευκαιρίες ανέλιξης.
Επίλογος
Ο σωστός χειρισμός των υπαλλήλων όλων των ηλικιών δεν είναι θέμα ανοχής τους, αλλά αξιοποίησης της διαφορετικότητάς τους με στόχο τη δημιουργία ενός δυναμικού και παραγωγικού εργατικού δυναμικού. Αναγνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά κάθε ηλικιακής ομάδας, προσαρμόζοντας ανάλογα την επικοινωνιακή πολιτική, αξιοποιώντας τον διαφορετικό τρόπο εργασίας και σεβόμενοι τις αρχές και αξίες τους, οι οργανισμοί μπορούν να δημιουργούν ένα εργασιακό περιβάλλον στο οποίο να επικρατεί η συνεργασία και η αλληλοβοήθεια. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η συνοχή των ομάδων και προάγεται η καινοτομία. Για να γίνουν όλα αυτά χρειάζονται ηγέτες με όραμα, ανοικτά μυαλά και ενσυναίσθηση, ικανοί να αξιοποιούν τις γνώσεις όλων των υπαλλήλων ανεξαρτήτως ηλικίας και προϋπηρεσίας. Όταν οι διάφορες ηλικιακές ομάδες εργάζονται αποτελεσματικά μαζί, το όφελος που προκύπτει είναι κοινό για όλους.
* Fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου | Ιδρυτικού μέλους του Κυπριακού Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και του Κυπριακού Συνδέσμου Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού
