Στο σημερινό κείμενό μου επαναλαμβάνω με τον πιο έντονο τρόπο τη ζωτικής σημασίας ανάγκη ώστε η Γλώσσα και η Ιστορία (Ιστορική Μνήμη), που είναι βασικοί συντελεστές της κριτικής σκέψης, να καταστούν, μεταξύ άλλων, βασικοί πυλώνες της Παιδείας στον τόπο μας. Μέσω της Παιδείας και του εκπαιδευτικού συστήματος, αναμένεται τα παιδιά και οι νέοι να μορφώνονται ώστε να αγαπούν τη γλώσσα τους, να θέλουν να τη μάθουν καλύτερα, να μιλούν και να γράφουν εύγλωττα και παραστατικά. Είναι διαχρονικά και πιο πολύ σήμερα σημαντικό, σε μια εποχή λεξιπενίας και συνθηματολαγνείας, τα παιδιά και οι νέοι μας να εκφράζονται και να επαναβεβαιώνουν την αξία της λέξης για το νόημα, την αξία του λόγου για τη ζωή μας, για μια ζωή με νόημα.
Ο νέος σήμερα, δυστυχώς, δεν έχει πρόσφορες αφορμές να σκεφτεί τόσα και τόσο σημαντικά όσα μπορεί να του προσφέρει η ανάγνωση βιβλίων, μελετών και συγγραμμάτων. Γιατί η επαφή των μαθητών με την κλασική, τη νεοελληνική αλλά και την παγκόσμια γραμματεία είναι αποσπασματική και εξαιρετικά περιορισμένη μέχρι ανύπαρκτη. Ολοκληρωμένες εντυπώσεις έχουν οι νέοι μας, γενικά, από ρηχά ηλεκτρονικά, στην πλειονότητά τους, ιδιοσκευάσματα, που προορίζονται να καλύψουν τον χρόνο αλλά όχι τις ανάγκες τους για σκέψη, έκφραση και μάθηση πώς να μαθαίνουν.
Όσον αφορά τον άλλο βασικό πυλώνα της Παιδείας που ανέφερα, την Ιστορία (Ιστορική Μνήμη), πέραν της γλωσσικής επάρκειας, η ιστορική γνώση και μνήμη έχουν τεράστια σημασία. Σε μια περίοδο που ευρύτερα παραβλέπεται έντονα η παιδαγωγική της αξία, και αισθανόμαστε κι εμείς, οι ανεπίστρεπτα σημαδεμένοι από την Ιστορία, ότι ξεθωριάζουν οι μνήμες του παρελθόντος που μας ανέθρεψε, η ιστορική μνήμη προκαλεί αν όχι τη συγκίνηση, την ανησυχία μας τουλάχιστον, μήπως κάτι μας διαφεύγει, μήπως κάτι εκκρεμεί αδικαίωτο, μήπως κάτι αιωρείται, για λίγο ακόμα, από το παρελθόν προς το παρόν μας. Και μόλις που προλαβαίνουμε να το δούμε, για να μάθουμε τώρα ό,τι αργότερα θα έχει χαθεί διά παντός. Η συστηματική διδασκαλία και μελέτη της Ιστορίας εμπεριέχει σελίδες της Ιστορίας που άλλοτε μας κάνουν περήφανους και άλλοτε μας «ντροπιάζουν» και που θα θέλαμε να ξεχάσουμε αλλά που είναι τυπωμένες με στοιχεία έντονα, που πληγώνουν την όραση και την περηφάνια μας. Και που δεν θέλουμε, είμαι σίγουρος, τα παιδιά μας να κάνουν τέτοια σφάλματα που φαίνεται να είναι ενδημικά διαχρονικά, δυστυχώς, στη φυλή μας.
*Καθηγητή-ανθρωπολόγου στο Philips University, πρώην πρύτανη
