Ο αρχικός τίτλος του άρθρου αυτού ήταν «Ηλικιωμένοι υπάλληλοι και τεχνολογία». Ψάχνοντας τον όρο ηλικιωμένοι, ανακάλυψα ότι ηλικιωμένοι είναι αυτοί που βρίσκονται στη γεροντική ηλικία (λεξικό Μπαμπινιώτη), δηλαδή άνω των 65 χρονών. Ασφαλώς δεν είναι αυτούς που έχω υπόψη μου για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου. Γι’ αυτό και θα χρησιμοποιήσω τον όρο «παλιοί υπάλληλοι» και ο καθένας ας κρίνει ποιοι ανήκουν στην κατηγορία αυτή. Σε γενικές γραμμές αναφέρομαι στους υπαλλήλους που βρίσκονται στα πρόθυρα της συνταξιοδότησης.
Εισαγωγή
Στη σημερινή ραγδαία αναπτυσσόμενη ψηφιακή εποχή, οι υπάλληλοι είναι δύο ταχυτήτων όσον αφορά την ικανότητά τους να αφομοιώνουν και να εφαρμόζουν τις τεχνολογικές αλλαγές. Υπάρχουν οι νέοι σε ηλικία υπάλληλοι που μεγάλωσαν με την τεχνολογία, και υπάρχουν και οι παλιοί υπάλληλοι για τους οποίους (ευτυχώς όχι όλους) η τεχνολογία είναι Γόρδιος Δεσμός και προτιμούν να τον κόψουν παρά να τον λύσουν. Έτσι, αποστασιοποιούνται από την τεχνολογία και προτιμούν να ασχολούνται με υποδεέστερα καθήκοντα προκειμένου να αποφύγουν αναβαθμισμένη δουλειά για την οποία απαιτούνται τεχνολογικές γνώσεις, έστω και βασικές. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα ενός άριστου ταμία τράπεζας ο οποίος προτίμησε να εκτελεί καθήκοντα κλητήρα επειδή δεν ήθελε να καταργήσει την ταμιακή φυλλάδα με την οθόνη ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή!
Αντιμετώπιση του προβλήματος
Αυτό το χάσμα γενεών πρέπει να αντιμετωπίζεται από τους οργανισμούς με υπομονή και επιμονή. Διαφορετικά, αν οι οργανισμοί σηκώσουν ψηλά τα χέρια και αποδεχτούν να υπάρχουν υπάλληλοι δύο ταχυτήτων όσον αφορά τις τεχνολογικές εφαρμογές, θα επηρεαστούν η συνεκτικότητα και η παραγωγικότητά τους.
Η γεφύρωση του χάσματος
Έχοντας υπόψη την προκατάληψη ορισμένων παλιών υπαλλήλων για την τεχνολογία και το γεγονός ότι κάθε άνθρωπος αφομοιώνει με διαφορετικό ρυθμό νέα δεδομένα, μπορεί ένας οργανισμός να εφαρμόσει τα εξής για ενθάρρυνση των παλιών υπαλλήλων να αρχίσουν να χρησιμοποιούν τη νέα τεχνολογία:
- Έμφαση στην αξία της τεχνολογίας
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνει ένας οργανισμός είναι να εξηγήσει σε όλους τους υπαλλήλους του την αξία της τεχνολογίας, τονίζοντας τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών, την απλούστευση και επιτάχυνση της εργασίας και την ευκολία πρόσβασης σε απέραντο αριθμό πληροφοριών και δεδομένων. Οι παλαιότεροι υπάλληλοι πρέπει να αντιληφθούν ότι η τεχνολογία δεν θα αντικαταστήσει τις εμπειρίες τους αλλά θα τις συμπληρώσει. Παρουσιάζοντάς τους παραδείγματα πώς η τεχνολογία βελτιώνει τις δυνατότητές τους, οι περισσότεροι παλιοί υπάλληλοι, αν μη τι άλλο, θα δεχτούν να τη δοκιμάσουν.
- Εκπαίδευση
Όταν εισάγεται μια νέα τεχνολογία ή επικαιροποιείται μια υφιστάμενη, ο τρόπος εκπαίδευσης του προσωπικού πρέπει να διαφέρει από ηλικία σε ηλικία. Οι παλιοί υπάλληλοι χρειάζονται περισσότερη πρακτική εξάσκηση. Στην ανάγκη η εκπαίδευσή τους θα πρέπει να επιμηκύνεται και, μετά το τέλος της εκπαίδευσης, να διορίζονται μέντορες οι οποίοι να βοηθούν τους εκπαιδευθέντες όποτε χρειαστεί. Η θεωρητική και πρακτική τους εκπαίδευση τότε μόνο πρέπει να θεωρείται ολοκληρωμένη, όταν οι ίδιοι αισθάνονται άνετα να εφαρμόσουν όσα έμαθαν.
- Μετά την εκπαίδευση
Εκτός από τον διορισμό μέντορα, ο οργανισμός πρέπει να ζητά από τους νεότερους υπαλλήλους να δείχνουν απεριόριστη προθυμία να βοηθούν τους παλιούς συναδέλφους τους όταν τους το ζητούν. Όταν ένας παλιός υπάλληλος αισθάνεται ότι στη δύσκολη στιγμή υπάρχει κάποιος συνάδελφός του που είναι πρόθυμος να διακόψει τη δουλειά του για να τον βοηθήσει, αισθάνεται περισσότερη αυτοπεποίθηση και διάθεση να εξοικειωθεί με τη νέα τεχνολογία.
- Σταδιακή εφαρμογή
Η μαζική εφαρμογή τεχνολογικών αλλαγών μπορεί να προκαλέσει αναστάτωση στους παλιούς υπαλλήλους. Είναι καλύτερα οι αλλαγές να γίνονται σταδιακά, αρχίζοντας από απλές αλλαγές φιλικές προς τους χρήστες και σχετικές με τη δουλειά που κάνουν σήμερα οι υπάλληλοι. Όταν αυτοί αφομοιώσουν τις μικρές αλλαγές, ο οργανισμός μπορεί να προχωρήσει με πιο πολύπλοκες εφαρμογές. Αυτή η, βήμα προς βήμα, υλοποίηση των αλλαγών βοηθά τους παλιούς υπαλλήλους να αποκτούν αυτοπεποίθηση και να συνηθίζουν τον νέο τρόπο εργασίας.
- Υποστήριξη από το τμήμα τεχνολογίας
Πέραν της βοήθειας που θα προσφέρουν στους παλιούς υπαλλήλους οι συνάδελφοί τους, θα πρέπει να υπάρχει στο Τμήμα Τεχνολογίας ειδική ομάδα η οποία να είναι στη διάθεση των παλιών υπαλλήλων όταν αυτοί χρειαστούν βοήθεια. Η ομάδα αυτή πρέπει, σε τακτά χρονικά διαστήματα, να διοργανώνει εργαστήρια και σεμινάρια με τα οποία οι παλιοί υπάλληλοι να ανανεώνουν τις γνώσεις τους και να πληροφορούνται για τις τελευταίες εξελίξεις σχετικά με την τεχνολογία που τους αφορά.
- Κίνητρα για διά βίου τεχνολογική μάθηση
Η προσφορά κινήτρων σε όσους παλιούς υπαλλήλους επιθυμούν να βελτιώσουν τις γνώσεις τους στην τεχνολογία αποδείχθηκε αποτελεσματική σε όσους οργανισμούς εφάρμοσαν τον θεσμό αυτόν.
- Ανατροφοδότηση
Η τακτική ανατροφοδότησή τους επιτρέπει στη διεύθυνση να πληροφορείται για τα προβλήματά τους και να τείνει ευήκοον ους στις εισηγήσεις τους.
- Εκλαΐκευση
Εκείνοι που θα αναλάβουν την εκπαίδευση και εκείνοι που θα βοηθούν τους παλιούς υπαλλήλους μετά την εκπαίδευσή τους πρέπει να χρησιμοποιούν απλή γλώσσα, κατανοητή στους υπαλλήλους αυτούς. Τεχνικοί όροι και ακρωνύμια άγνωστα στους παλιούς υπαλλήλους τους προκαλούν άγχος και σύγχυση. Η επεξήγηση των όρων και των ακρωνυμίων αυτών πρέπει να γίνεται σε συσχετισμό με τη σημερινή τους δουλειά για να μπορούν έτσι να αφομοιώνουν ευκολότερα τις νέες τεχνολογίες.
Επίλογος
Ο χειρισμός των παλιών υπαλλήλων όσον αφορά την τεχνολογία χρειάζεται πολλή επιμονή και ακόμα πιο πολλή υπομονή. Επεξηγώντας τους την αξία της τεχνολογίας, προσφέροντάς τους ειδική εκπαίδευση, βοηθώντας τους μετά την εκπαίδευση και προσφέροντάς τους κίνητρα για να βελτιώσουν τις γνώσεις τους σύντομα θα γεφυρωθεί το χάσμα μεταξύ των τεχνολογικών γνώσεων των παλιών και των νέων υπαλλήλων. Ακούγοντας τα προβλήματά τους και εφαρμόζοντας τις εισηγήσεις τους θα δημιουργηθεί ένα αρμονικό εργασιακό περιβάλλον στο οποίο θα συνυπάρχουν και θα συνεργάζονται όλοι οι υπάλληλοι, ανεξαρτήτως ηλικίας.
* Fellow του Ινστιτούτου Τραπεζιτών Λονδίνου | Ιδρυτικού μέλους του Κυπριακού Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών και του Κυπριακού Συνδέσμου Διεύθυνσης Ανθρώπινου Δυναμικού
