Οι λειτουργοί των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας βρίσκονται μονίμως στο στόχαστρο για αποφάσεις, ενέργειες, λάθη και παραλείψεις τους. Κατηγορήθηκαν ουκ ολίγες φορές για αδιαφορία, για ελλιπείς ελέγχους, για λανθασμένες αποφάσεις και εκτιμήσεις, για καθυστερήσεις ή και για ερασιτεχνικούς χειρισμούς που στοίχισαν ακόμη και ανθρώπινες ζωές. Αλήθεια, ποιος μπορεί να ξεχάσει την περίπτωση του 15χρονου Στυλιανού, ο οποίος, δεν άντεξε την κακομεταχείριση από τον ίδιο του τον πατέρα και αυτοκτόνησε; Ποιο πρόσφατη η υπόθεση σεξουαλικής κακοποίησης πέντε παιδιών οικογένειας που επίσης τελεί υπό την εποπτεία και φροντίδα των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. Δικαίως, λοιπόν, η κοινωνία αναζητεί ευθύνες και πρώτοι στη λίστα των υπευθύνων βρίσκονται οι κοινωνικοί λειτουργοί που θεωρούν, όμως, τους εαυτούς τους εξιλαστήρια θύματα ενός συστήματος που εδώ και χρόνια αφέθηκε, σκανδαλωδώς, να υπολειτουργεί, στοχοποιώντας και εκθέτοντάς τους στην κριτική και στην αμφισβήτηση.
Τι πάει λάθος;
Υποστελέχωση, υπερφόρτωση εργασιών, ελλιπείς υποδομές είναι μόνο μερικές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν καθημερινά οι κοινωνικοί λειτουργοί. Αρκούντως αποκαλυπτικά είναι τα όσα κατήγγειλε στον «Π» η πρόεδρος του Κλαδικού Συμβουλίου των λειτουργών Κοινωνικών Υπηρεσιών της Παγκύπριας Συντεχνίας Ισότητας, κ. Άντρη Ματθαίου, (βλέπε φωτό), για την καθημερινή πραγματικότητα εντός των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. Συγκεκριμένα, η κ. Ματθαίου μας ανέφερε τα εξής επί λέξει:
1. Στις 18/1/2025 αποστείλαμε επιστολή τόσο στη διευθύντρια Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας όσο και στην υφυπουργό Κοινωνικής Πρόνοιας αναφέροντας τα εξής: «Σκοπός της παρούσας επιστολής είναι να σας επισημανθεί η νομική και ηθική υποχρέωσή σας ως εργοδότες για την επίλυση του μεγαλύτερου προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι λειτουργοί Κοινωνικής Ευημερίας κατά την εκτέλεση της εργασίας τους που δεν είναι άλλο από τον τεράστιο, μη διαχειρίσιμο φόρτο εργασίας. Υποχρέωση που προκύπτει, μεταξύ άλλων, από την ευρωπαϊκή και εθνική νομοθεσία για την ασφάλεια και υγεία στην εργασία.
Η πλειοψηφία των ζητημάτων που απασχολούν τους λειτουργούς Κοινωνικής Ευημερίας είναι καλά γνωστά στο ευρύ κοινό. Χρονολογούνται δεκαετίες τώρα. Αποτελούν δε πάγια προβλήματα που καταγράφονται σε επιστολές και δημοσιεύματα που κάνουν λόγο για απεργιακά μέτρα πριν από το 1995! Γνωστοποιήθηκαν δεκάδες φορές σε όλους τους αρμοδίους είτε προσωπικά, είτε μέσω συντεχνιών, ακόμη και μέσω δικηγόρων χωρίς καμία ουσιαστική ανταπόκριση. Μέχρι σήμερα καμία ουσιαστική αλλαγή δεν υπήρξε, με αποτέλεσμα οι λειτουργοί Κοινωνικής Ευημερίας να βρίσκονται στα όρια της επαγγελματικής εξουθένωσης και όχι μόνο.
Οι εκκλήσεις λειτουργών προς τους εκάστοτε διευθυντές των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας ουδέποτε έτυχαν ανταπόκρισης, ενώ το χειρότερο είναι ότι αφήνεται να διαιωνίζεται η άποψη ότι, οι λειτουργοί Κοινωνικής Ευημερίας είναι ανεπαρκείς και ανίκανοι, πλήττοντας την εικόνα τους στην κοινωνία και τοποθετώντας τους συχνά στο εδώλιο του κατηγορουμένου χωρίς να τους παρέχεται η δυνατότητα υπεράσπισής τους. Ταυτόχρονα, τόσο η διοίκηση του Υφυπουργείου Κοινωνικής Πρόνοιας όσο και των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας παρουσιάζονται ως οι «καλοί» που με ένα τηλεφώνημά τους διορθώνουν τα λάθη και τις παραλήψεις των «κακών» λειτουργών Κοινωνικής Ευημερίας. Είναι πραγματικά πολύ λυπηρό και άδικο, ευσυνείδητοι δημόσιοι λειτουργοί, ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι, που δίνουν την ψυχή τους καθημερινά για να υπηρετήσουν τον πολίτη και να στηρίξουν το κοινωνικό έργο της υπηρεσίας τους, να εκτίθενται διαρκώς στην κριτική και να παραμένουν, παντελώς, απροστάτευτοι από την υπηρεσία τους.
2. Οι αιτίες του μη διαχειρίσιμου φόρτου εργασίας εδράζονται:
* Στο διευρυμένο καθηκοντολόγιο το οποίο έχει ανατεθεί στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας και αυξάνεται όλο και περισσότερο είτε λόγω των συνεχώς αυξανόμενων κοινωνικών αναγκών είτε λόγω της ακατανόητης απροθυμίας της διοίκησης να οριοθετήσει τις σχέσεις και τα καθήκοντα με άλλες συνυπεύθυνες υπηρεσίες.
* Στην απουσία κατάλληλων και ευέλικτων διαδικασιών όπως και στην απουσία εργαλείων αξιολόγησης.
* Στο πεπαλαιωμένο νομοθετικό πλαίσιο και σε κάποιες περιπτώσεις, στην ανυπαρξία νομοθετικού πλαισίου.
* Στη μη επαρκή στελέχωση (υποστελέχωση) με εξειδικευμένο προσωπικό που να απασχολείται στον κατάλληλο τομέα βάσει των προσόντων του.
* Στο αυξημένο ποσοστό παραιτήσεων για το οποίο ευθύνονται, κυρίως, οι απαράδεκτες εργασιακές συνθήκες όπως κακές και επικίνδυνες κτηριακές εγκαταστάσεις, χρήση ιδιωτικών αυτοκινήτων, έλλειψη ασφάλειας κατά τις κατ’ οίκον επισκέψεις κ.ά. όπως αναφέρουν οι πλείστοι συνάδελφοι που παραιτούνται.
* Στις σοβαρές ελλείψεις υλικοτεχνικού εξοπλισμού που συμπεριλαμβάνουν ανεπαρκή αριθμό μηχανημάτων γραφείου (εκτυπωτές/σαρωτές κ.ο.κ.), ανυπαρξία εξοπλισμού τηλεδιασκέψεων, έλλειψη χώρων για διενέργεια συνεντεύξεων, πεπαλαιωμένο μηχανογραφικό σύστημα που δεν καλύπτει τις ανάγκες των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας (πχ. λήψη στατιστικών στοιχείων, δυσλειτουργία του συστήματος κ.λπ.).
* Στην ελλιπή, ανεπαρκή και επιλεκτική εκπαίδευση των λειτουργών Κοινωνικής Ευημερίας.
*Στην έλλειψη ικανοποιητικού αριθμού δομών και προγραμμάτων για αποτελεσματική διαχείριση των περιστατικών.
*Υπάρχουν πάρα πολλοί ακόμη λόγοι που δυσχεραίνουν το έργο των λειτουργών Κοινωνικής Ευημερίας για τους οποίους χρειαζόμαστε τόμους ολόκληρους για να τους καταγράψουμε. Τα προβλήματα που αναδεικνύονται υποσκάπτουν τον προγραμματισμό, τον επαγγελματισμό, την αποτελεσματικότητα και την αποστολή του κλάδου. Ενδεικτικά, αναφέρουμε ότι μετά από έρευνα ανάμεσα στα μέλη μας, τη δεδομένη περίοδο αναλογεί αριθμός 92,67 περιπτώσεων κατά μέσο όρο ανά λειτουργό Κοινωνικής Ευημερίας.
3. Ο μη διαχειρίσιμος φόρτος εργασίας εκ των πραγμάτων οδηγεί σε λάθη και παραλείψεις, παρατηρείται μη έγκαιρη παρέμβαση σε οικογένειες που αντιμετωπίζουν προβλήματα και μη έγκαιρη αντιμετώπιση ή ορθός χειρισμός περιστατικών. Το γεγονός αυτό, εκθέτει τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας και τους ίδιους τους λειτουργούς που δεσμεύτηκαν να υπηρετούν τις αρχές και αξίες του λειτουργήματός τους. Εν τέλει, είναι επιζήμιο για την ίδια την κοινωνία.
Στα πιο πάνω, θα πρέπει να προστεθεί και ο δημόσιος διασυρμός και απαξίωση που τυγχάνουν οι κοινωνικοί λειτουργοί ως σύνολο αλλά και οι συγκεκριμένοι «άτυχοι» λειτουργοί που έτυχε να έχουν ασχοληθεί, λίγο ή πολύ, με περιστατικό που κατέληξε σε μη επιθυμητό αποτέλεσμα. Τούτο, δεν είναι μόνο άδικο αλλά και ηθικά ανεπίτρεπτο, καθώς ακυρώνει την όλη προσπάθεια και το έργο αυτών των δημόσιων λειτουργών.
Όλα όσα αναφέρθηκαν ανωτέρω, αναπόφευκτα, δημιουργούν τεράστια προβλήματα πέρα από τον ίδιο τον θεσμό και προσωπικά στους κοινωνικούς λειτουργούς, οι οποίοι βρίσκονται στα όρια ή/και έχουν ξεπεράσει τις φυσικές και ψυχικές τους αντοχές. To εργασιακό στρες σε συνδυασμό με τον εργασιακό εκφοβισμό με μαθηματική ακρίβεια οδηγούν σε κατάρρευση των εργαζομένων που είναι το πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο και η ραχοκοκαλιά των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας.
4. Όλα τα πιο πάνω είναι θέματα για τα οποία η διοίκηση του υφυπουργείου και των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας οφείλουν να εξεύρουν άμεσες λύσεις. Με πράξεις και όχι λόγια. Οι λειτουργοί Κοινωνικής Ευημερίας για χρόνια ακούνε υποσχέσεις για εκσυγχρονισμό των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας και βελτίωση των συνθηκών εργασίας. Παρ' όλα αυτά δεν έχουν δει καμία ουσιαστική βελτίωση. Αντιθέτως, με κάθε συστημική αστοχία, οι λειτουργοί Κοινωνικής Ευημερίας βρίσκονται αντιμέτωποι με την κοινωνία και τον νόμο, γεγονός το οποίο είναι απαράδεκτο.
Ως Κλαδικό Συμβούλιο των λειτουργών Κοινωνικών Υπηρεσιών της Παγκύπριας Συντεχνίας Ισότητας προειδοποιούμε ότι, οι λειτουργοί Κοινωνικών Υπηρεσιών έχουν ξεπεράσει τα όρια της υπομονής και της καλής θέλησης που έχουν επιδείξει μέχρι στιγμής. Από τούδε και στο εξής καθιστούμε τη διοίκηση τόσο του υφυπουργείου όσο και των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας νομικά και ηθικά υπεύθυνες για οποιαδήποτε αστοχία. Αρνούμαστε να αποδεχθούμε οποιαδήποτε ευθύνη εκ μέρους των λειτουργών Κοινωνικής Ευημερίας σε οποιαδήποτε αστοχία στο μέλλον από τη στιγμή που τα προβλήματα εξακολουθούν να κρύβονται κάτω από το χαλί.
Παρακολουθήσεις υπαλλήλων
Στις 24/6/2025 η επίτροπος Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, Ειρήνη Λοϊζίδου Νικολαϊδου, ανακοίνωσε την απόφασή της να επιβάλει στο Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας τη χρηματική ποινή των €5.000 μετά την επιβεβαίωση καταγγελίας ότι, κλειστό κύκλωμα παρακολούθησης στο υφυπουργείο κατέγραφε παράνομα τις συνομιλίες του προσωπικού.
Για τη συγκεκριμένη υπόθεση, η κ. Ματθαίου δήλωσε στον «Π» τα εξής: «Στις αρχές του 2024 εγκαταστάθηκαν κάμερες στο κτήριο όπου στεγάζεται το Υφυπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας και τα κεντρικά γραφεία των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας. Έκτοτε, λειτουργοί Κοινωνικών Υπηρεσιών άρχισαν να παραπονιούνται ότι διέρρεαν προσωπικές τους συζητήσεις στο υπόλοιπο προσωπικό. Περί τα τέλη του 2024 και συγκεκριμένα στις 18/12/2024, μετά από διάρρηξη στο συγκεκριμένο κτήριο και κατά τη διερεύνηση του περιστατικού από την Αστυνομία διαφάνηκε ότι, κάποιες από τις κάμερες κατέγραφαν παράνομα και ήχο. Στις 30/12/2024 έγινε ανώνυμη καταγγελία στην επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα. Στο διάστημα των 12 ημερών (18/12-30/12), το υφυπουργείο δεν έκανε καμία ενέργεια για να διακοπεί η καταγραφή του ήχου, δεν ενημέρωσε ως όφειλε διά νόμου την επίτροπο αλλά ούτε το προσωπικό. Παρόλο που μέχρι σήμερα ισχυρίζονται το αντίθετο. Το προσωπικό που εργάζεται στο κτήριο ενημερώθηκε τρεις μήνες μετά την παρέμβαση της επιτρόπου. Οι υπόλοιποι εργαζόμενοι δεν ενημερώθηκαν ποτέ.
Στις 21 Ιουνίου 2025, δόθηκε στη δημοσιότητα το επίσημο πόρισμα της επιτρόπου, στο οποίο τεκμηριώνεται ξεκάθαρα ότι:
*Υπήρχαν 19 κάμερες σε λειτουργία εκ των οποίων τρεις κατέγραφαν και ήχο.
*Η καταγραφή ήχου εντοπίστηκε κατά την αναπαραγωγή υλικού στο πλαίσιο διερεύνησης διάρρηξης του κτηρίου.
*Η καταγραφή απενεργοποιήθηκε στις 30 Δεκεμβρίου 2024, έπειτα από παρέμβαση του Γραφείου της Επιτρόπου.
Το πόρισμα επιβεβαίωσε τις καταγγελίες μας (19/01/2025) και τους φόβους των συναδέλφων ότι ακούγονταν οι προσωπικές τους συζητήσεις. Κάποιοι από τους συναδέλφους είναι πεπεισμένοι ότι τα δεδομένα που συλλέγηκαν χρησιμοποιήθηκαν εκδικητικά εναντίον τους και γι’ αυτό προτίθενται να κινηθούν δικαστικά».
Διάκριση: Επαφή μόνο με την ΠΑΣΥΔΥ
Όπως κατήγγειλε η πρόεδρος του Κλαδικού Συμβουλίου των λειτουργών Κοινωνικών Υπηρεσιών της Παγκύπριας Συντεχνίας Ισότητας, κ. Άντρη Ματθαίου, η διοίκηση του υφυπουργείου επιλέγει να συναντά μόνο τη συντεχνία των δημοσίων υπαλλήλων της ΠΑΣΥΔΥ. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση του «Π» δήλωσε τα εξής η κ. Ματθαίου: «Από τον Μάιο του 2024 που ιδρύθηκε το Κλαδικό Συμβούλιο μέχρι και σήμερα, η υφυπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας ουδέποτε απάντησε σε οποιαδήποτε επιστολή μας ή δέχθηκε να μας συναντήσει. Η διευθύντρια Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας έπειτα από αφόρητες πιέσεις εκ μέρους μας δέχθηκε να μας συναντήσει για πρώτη φορά πολύ πρόσφατα με σκοπό τη… γνωριμία. Αντίθετα, τόσο η υφυπουργός όσο και η διευθύντρια Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας διατηρούν, τουλάχιστον, μηνιαία επικοινωνία με το αντίστοιχο Κλαδικό Συμβούλιο της ΠΑΣΥΔΥ, κάτι το οποίο συνιστά διάκριση ανάμεσα στους εργαζομένους και άνιση μεταχείριση».
