Ο Οκάν Νταγλί, γεννημένος το 1964 στην Αμμόχωστο, είναι γιατρός και συγγραφέας. Είναι ο πρώτος Τουρκοκύπριος γιατρός που έκανε το βήμα και εγγράφηκε στο Γενικό Σύστημα Υγείας. Κάθε εβδομάδα επισκέπτεται την Πύλα όπου και εξετάζει ασθενείς όντας ο μοναδικός προσωπικός γιατρός στην περιοχή. Ο «Π» τον συνάντησε στο ιατρείο του στο κέντρο της Πύλας και συζήτησε μαζί του για το ΓεΣΥ, την Πύλα, το ποδόσφαιρο, την απαγόρευση εισόδου του στην Τουρκία, το Κυπριακό, αλλά και για τους ανθρώπους της Κύπρου.
Είστε ο πρώτος Τουρκοκύπριος γιατρός στο Γενικό Σύστημα Υγείας. Πείτε μας για αυτήν την εμπειρία.
Το ΓεΣΥ δημιουργήθηκε το 2019. Εγώ εγγράφηκα όταν δημιουργήθηκε το σύστημα και έτσι ουσιαστικά έγινα ο πρώτος Τουρκοκύπριος γιατρός στο ΓεΣΥ. Εγώ είμαι ο μοναδικός προσωπικός γιατρός. Μετά από μένα, δύο Τουρκοκύπριοι ειδικοί γιατροί εγγράφτηκαν στο σύστημα και εργάζονται στις ελεύθερες περιοχές: Η Χούλια Ντέντε που είναι ρευματολόγος και η νευρολόγος Μπαχάρ Καϊμακαμζάτε, η οποία ξεκίνησε να δουλεύει σε ένα νευρολογικό ινστιτούτο. Έχουμε και έναν οφθαλμίατρο, τον Μουσταφά Τάσελι, αλλά νομίζω πλέον δεν δουλεύει ενεργά στο σύστημα. Εγώ εργάζομαι στην Πύλα ως ο μοναδικός προσωπικός γιατρός.
Η Πύλα είναι ένα πολυεθνικό χωριό και για αυτό οι ασθενείς μου δεν είναι μόνο Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι, αλλά και Βούλγαροι, Γερμανοί, Φιλιππινέζοι, Ρουμάνοι. Η Πύλα είναι κοσμοπολίτη περιοχή. Ακόμα έχω Έλληνες ασθενείς, αλλά οι Τουρκοκύπριοι είναι η πλειοψηφία των ασθενών μου. Συνεννοούμαστε καλά και κοινή μας γλώσσα είναι η υγεία.
Οι Ε/Κ ασθενείς
Πως σας αντιμετωπίζουν οι Ελληνοκύπριοι ασθενείς σας;
Αρχικά ήταν δύσκολο για κάποιους Ελληνοκύπριους να κατανοήσουν ότι ένας Τουρκοκύπριος γιατρός εργάζεται εδώ. Όμως, ξέρετε, είμαστε Κύπριοι, γεννηθήκαμε και μεγαλώσαμε στην Κύπρο. Κάποιοι φυσικά χάρηκαν που έχουμε τη δυνατότητα να δουλεύουμε στο σύστημα. Έχω πολλούς Ελληνοκύπριους ασθενείς.
Χρησιμοποιούν οι Τουρκοκύπριοι που εργάζονται ή κατοικούν στις ελεύθερες περιοχές το ΓεΣΥ;
Οι Τουρκοκύπριοι που δουλεύουν στις ελεύθερες περιοχές, στις Βάσεις, και που μένουν στην Πύλα, είναι επίσης ασθενείς μου. Κάποιοι από αυτούς που έχουν το δικαίωμα ασφάλισης δεν είχαν γνώση της ύπαρξης του ΓεΣΥ. Εγώ εδώ και 6 χρόνια από το 2019 δουλεύω σε αυτό το σύστημα και συνέχεια προσπαθώ να τους εξηγήσω ότι υπάρχει το ΓεΣΥ και έχετε δικαιώματα εφόσον πληρώνετε για το σύστημα από την ασφάλειά σας. Τους καλώ να επωφεληθούν από αυτό και να εγγραφούν. Όμως, οι περισσότεροι δεν το γνωρίζουν ή αργούν να γραφτούν ή δεν μπορούν να το κάνουν, άλλα σιγά - σιγά ο αριθμός των εγγεγραμμένων ασθενών αυξάνεται. Είμαι ικανοποιημένος εγώ και οι ασθενείς μου και είμαστε συνέχεια σε επικοινωνία.
Εργάζεστε ως γιατρός στα κατεχόμενα. Ποια προβλήματα αντιμετωπίζετε στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης αλλά και γενικότερα;
Στα κατεχόμενα δεν έχει υπάρχει σοβαρό σύστημα υγείας. Όμως εκεί υπάρχει ένα ιδιωτικό νοσοκομείο που ιδρύσαμε με κάποιους φίλους. Εγώ εργάζομαι μόνο εκεί. Δεν δουλεύω στα δημόσια νοσοκομεία. Υπάρχουν γιατροί που εργάζονται και σε ιδιωτικά και σε δημόσια νοσοκομεία αλλά δεν υπάρχει ένα σύστημα όπως υπάρχει εδώ. Όταν κάποιοι ασθενείς έρχονται σε μας στο ιδιωτικό νοσοκομείο πληρώνοντας και τους εξηγώ το ΓεΣΥ, φυσικά σαστίζουν. Και αυτό γιατί εδώ οι ασθενείς επωφελούνται μέσω ΓεΣΥ από τις υπηρεσίες ακόμη και ιδιωτικών νοσοκομείων, υπηρεσίες εργαστηρίων, επισκέψεις σε εξειδικευμένους γιατρούς, εγχειρήσεις, φάρμακα, χωρίς να πληρώνουν κάτι ή πληρώνοντας κάποιο ασήμαντο ποσό. Υπάρχουν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στα δύο συστήματα υγείας.
Συμβίωση στην Πύλα
Εργάζεστε στην Πύλα. Πώς θεωρείτε ότι είναι η συμβίωση των ανθρώπων στο χωριό;
Στην Πύλα, όπως τα βλέπω εγώ που έρχομαι εδώ και 6 χρόνια, θεωρώ ότι δεν υπάρχει πρόβλημα μεταξύ των ανθρώπων, δεν υπάρχει διαπληκτισμός λόγω εθνικής καταγωγής. Όλοι μας συμπεριφέρονται πολύ καλά, είτε οι φυσιοθεραπευτές είτε στα φαρμακεία είτε στα μάρκετ. Παντού με γνωρίζουν, μπορεί και επειδή είμαι ο μοναδικός γιατρός του χωριού. Όλοι μας συμπεριφέρονται καλά. Όπως παρατηρώ και οι άνθρωποι του χωριού έχουν καλή επικοινωνία μεταξύ τους. Τις περισσότερες φορές όταν φτάνω στο ιατρείο, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι ασθενείς με περιμένουν στη σειρά και μεταξύ τους τα πάνε επίσης πολύ καλά.
Ποδόσφαιρο
Στο παρελθόν έχετε συγγράψει βιβλίο για το κυπριακό ποδόσφαιρο. Ποια ήτα η αφορμή για αυτό;
Ενδιαφέρομαι για το ποδόσφαιρο και ήθελα να δείξω ότι η Ιστορία της Κύπρου δεν είναι μόνο Ιστορία συγκρούσεων. Στην πραγματικότητα δεν τσακωθήκαν οι Ελληνοκύπριοι και οι Τουρκοκύπριοι μεταξύ τους, ζούσαν μαζί ειρηνικά. Μάλιστα δούλευαν στους ίδιους χώρους δουλειάς και παίζανε ποδόσφαιρο σε κοινές ομάδες. Εγώ βρήκα αυτούς που έπαιζαν μαζί ποδόσφαιρο το 1940 -1950 και ειδικά το 1950 που ξεκίνησαν οι συγκρούσεις και κατέγραψα τις εμπειρίες τους. Αλλά και αυτούς που έπαιξαν μαζί το 1960, 1970 και αφού άνοιξαν τα οδοφράγματα το 2001. Όλοι μου μίλησαν για ευχάριστες αναμνήσεις και ότι ίδρωσαν για την ίδια φανέλα, ότι έπαιζαν για την ίδια ομάδα.
Γενικά οι Τουρκοκύπριοι έπαιζαν στις ελληνοκυπριακές ομάδες. Μίλησα με αυτούς που έπαιζαν στην ΑΕΛ. Υπήρχε μια μεικτή ομάδα Κύπρου που έπαιζαν μαζί μέχρι το 1955 Ε/Κ, Τ/Κ και Αρμένιοι. Τότε αναμετρήθηκαν στο γήπεδο με το Ισραήλ και άλλες χώρες. Φόρεσαν μαζί την ίδια φανέλα.
Μίλησα και με τους Τ/Κ που έπαιξαν στο Παραλίμνι και στη Νέα Σαλαμίνα. Υπήρξαν και κάποιοι που αγωνίστηκαν στα τέλη της δεκαετίας του '60 και '70 αλλά κρυφά.
Παρά τις προβληματικές μέρες που έζησαν αυτοί οι άνθρωποι έπαιζαν μαζί. Μοιράστηκαν την ίδια φανέλα. Εγώ αποφάσισα να εκδώσω ένα βιβλίο για όλα αυτά (Μαζί στη μάππα: Τουρκοκύπριοι Ποδοσφαιριστές σε ελληνοκυπριακές ομάδες) στα ελληνικά και στα τουρκικά.
Είναι ρεαλιστικό σήμερα Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι να αγωνιστούν με την ίδια φανέλα;
Το 2010, οι δύο ομοσπονδίες (η τουρκοκυπριακή και η ΚΟΠ επί Κουτσοκούμνη) είχαν επικοινωνία, συναντήθηκαν με τη FIFA για να πάρουν πρωτοβουλίες από κοινού. Μαζί πάλεψαν τις αντιδράσεις των εθνικιστών των δύο πλευρών, αλλά το τελευταίο βήμα δεν έγινε. Αν και υπογράφηκε συμφωνία, αυτή η διαδικασία δεν προχώρησε για κάποιους λόγους. Και το πολιτικό πρόβλημα εμπόδισε αυτή τη διαδικασία. Και εμείς προσπαθήσαμε να κάνουμε κάτι το 2019 στην Πύλα διοργανώνοντας έναν φιλικό αγώνα. Στο κοινοτικό στάδιο Πύλας, διεξήχθη αγώνας ανάμεσα σε Νέα Σαλαμίνα – Magusa, τον οποίο διοργάνωσαν ο διεθνής οργανισμός «Peace and Sport» (Ειρήνη και Άθλημα) και το «Stelios Philanthropic Foundation» με τη στήριξη της ΟΥΝΦΙΚΥΠ. Υπήρξε μεγάλη συμμετοχή, ήρθαν πρέσβεις, Ε/Κ, Τ/Κ, ήρθαν ακόμα και υπήρχαν ποδοσφαιριστές από την Τουρκία και οι οικογένειάς τους που δεν μπόρεσαν να περάσουν στις ελεύθερες περιοχές και πρώτη φορά με ειδική άδεια πέρασαν στην Πύλα. Ήταν μια πολύ ωραία πρωτοβουλία.
Μακάρι αυτές οι διοργανώσεις, φιλικοί αγώνες και άλλοι αγώνες μεταξύ Τ/Κ και Ε/Κ να συνέχιζαν. Αλλά στεναχωριέμαι καθότι το πολιτικό πρόβλημα εμποδίζει τιςς τ/κ και ε/κ ομάδες από το να μπορούν να αγωνιστούν μεταξύ τους. Μέχρι το 1955 οι τ/κ ομάδες ήταν μέλη της Κυπριακής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας. Η Τσετίνκαγια κέρδισε πρωταθλήματα στην Α' κατηγορία στην Κύπρο. Οι ομάδες της Αμμόχωστου, Türk gücü και Gençlik gücü, έπαιξαν στη Β κατηγορία. Τουλάχιστον αν γίνονταν έστω και φιλικοί αγώνες θα ήμασταν ικανοποιημένοι. Δυστυχώς, δεν μπορούν να διεξαχθούν ποδοσφαιρικοί αγώνες που θα έφερναν τους ανθρώπους πιο κοντά. Προσπαθήσαμε πολύ ώστε τέτοιες πρωτοβουλίες να συνεχιστούν.
Έχουμε ηγεσίες;
Μετά από όλα αυτά τα χρόνια διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, εμπιστεύεστε τις ηγεσίες ή θεωρείτε ότι οι πολίτες έχουν κάποιο ρόλο;
Οι ηγεσίες και των δύο πλευρών απέχουν ακόμα πολύ από την κατανόηση της ανάγκης για λύση. Είναι αναγκαίο να ασκηθεί πίεση, τόσο από πλευράς Ελληνοκύπριων όσο και Τουρκοκύπριων προς τις ηγεσίες, ώστε να επαναρχίσει ουσιαστική διαπραγμάτευση. Δυστυχώς δεν υπάρχουν σοβαρές πρωτοβουλίες. Πολλές φορές φτάσαμε κοντά στη λύση αλλά η συμφωνία δεν επικυρώθηκε, οπότε οι δύο κοινότητες βρίσκονται σε κακή διάθεση, με αποτέλεσμα και οι άνθρωποι που θέλουν λύση να μην βρίσκουν τη δύναμη μέσα τους για να ασκήσουν περισσότερη πίεση στις ηγεσίες τους. Κάποιο ρόλο παίζουν και οι μεγάλες δυνάμεις. Δεν είναι μόνο ο ΟΗΕ, επειδή στην Κύπρο όπως είναι γνωστό σημαντικό ρόλο παίζουν η Ελλάδα, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Πρέπει όμως να είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε αυτή τη διαδικασία επίλυσης. Τελευταία φορά που όλοι έδειξαν προθυμία ήταν το 2017 στο Κραν Μοντάνα. Η αποτυχία ολοκλήρωσης της συμφωνίας την τελευταία στιγμή προκάλεσε σοβαρή απογοήτευση και έκοψε τη διάθεση των ανθρώπων της Κύπρου να εμπλακούν ξανά σε μια τέτοια διαδικασία. Όλοι γνωρίζουμε ότι όλα συζητήθηκαν, οι διαπραγματεύσεις ολοκληρώθηκαν, ότι δεν έμεινε τίποτα πίσω. Τώρα χρειάζεται θέληση. Χρειαζόμαστε κοινή βούληση με τις εγγυήτριες δυνάμεις, δηλαδή τη Βρετανία, την Ελλάδα και την Τουρκία, για να κάνουμε αυτό το βήμα. Αυτή η βούληση απουσιάζει αυτή τη στιγμή. Οι άνθρωποι και από τις δύο πλευρές, Ε/Κ και Τ/Κ, πρέπει να είναι πιο ενθουσιώδεις. Φυσικά, υπάρχει μια αποθάρρυνση που έχει ριζώσει όλα αυτά τα χρόνια, με αποτέλεσμα να υπάρχει κάποια αδιαφορία και από τις δύο πλευρές. Δεν νομίζω ότι υπάρχει κάποια πρόοδος. Σύντομα θα υπάρξει μια συνάντηση, αλλά δεν φαίνεται ότι θα οδηγήσει σε μια συνολική λύση. Ίσως εφαρμόσουν κάποια ακόμη μέτρα για να φέρουν τις δύο κοινότητες πιο κοντά, αλλά εκτός από αυτό δεν νομίζω ότι θα δούμε κάτι σοβαρό.
Στο «Blacklist» της Τουρκίας
Γνωρίζουμε ότι σας είχε απαγορευτεί η είσοδος στην Τουρκία στο παρελθόν. Ποιος ήταν ο λόγος αυτής της απαγόρευσης και εξακολουθεί να ισχύει μέχρι σήμερα;
Ακόμα και σήμερα απαγορεύεται να εισέλθω στην Τουρκία. Τον Φλεβάρη του 2021, όταν προσπάθησα να μεταβώ εκεί, με ανάγκασαν να υπογράψω ένα έγγραφο το οποίο ανέγραφε ότι απείλησα την εθνική ασφάλεια της Τουρκίας. Έτσι, δεν μπόρεσα να μπω στη χώρα και αναγκάστηκα να επιστρέψω πίσω. Μετά από αυτό δεν μπορώ να ξαναμπώ στη χώρα. Μετά από μένα αυτή η απαγόρευση ίσχυσε και για κάποιους άλλους φίλους. Αυτοί προσπάθησαν με ένδικα μέσα να ανατρέψουν την απαγόρευση, αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει αρθεί η απαγόρευση κανενός. Συνολικά για περίπου 15 άτομα, συμπεριλαμβανομένων δημοσιογράφων, παλιών πολιτικών, συγγραφέων, εκπαιδευτικών από διάφορα κοινωνικά στρώματα, έχει απαγορευτεί η είσοδος στην Τουρκία. Ίσως υπάρχουν και άλλοι, αλλά κάποιοι φοβούνται ότι δεν θα τους επιτραπεί η είσοδος. Υπήρξαν όμως και κάποιοι που προσπάθησαν να ξαναπάνε, αλλά κανένας από αυτούς δεν έλαβε σοβαρή ανταπόκριση, ούτε νομικά ούτε πολιτικά από τις Αρχές της Τουρκίας.
