ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΑΝΟΔΟ του Τραμπ στην προεδρία ξεκίνησαν σοβαρές υπαναχωρήσεις από την εφαρμογή των δικαιωμάτων και ελευθεριών. Oι μεταβολές που διαβρώνουν τις ελευθερίες σαν επικίνδυνη υγρασία μέχρι στιγμής δεν κλονίζουν τους θεσμούς της Ε.Ε. που βάζουν σαφείς κόκκινες γραμμές για την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Η Ελλάδα τοποθετείται στην 7η θέση κατοχύρωσης δικαιωμάτων των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων από την οργάνωση ILGA-Europe. Ωστόσο, οι τραμπικές σειρήνες παρασύρουν ορισμένους πολιτικούς μας, ακόμη και σε κορυφαίες θέσεις, κι αυτό είναι εξαιρετικά επικίνδυνο.
Μόνο δύο φύλα
Ένα από τα πρώτα διατάγματα του Τραμπ ήταν η επιβολή του ότι «υπάρχουν μόνο δύο φύλα» και ότι απαγορεύεται η «ιδεολογία της ταυτότητας φύλου». Αυτή η τρανσφοβική πολιτική ενθουσίασε και Έλληνες πολιτικούς που έσπευσαν να συνταχθούν, παραπέμποντας «στη βιολογία». Η Γενετική, βέβαια, έχει διαφορετικά συμπεράσματα, έχοντας αποκαθηλώσει τη μονοκρατορία των ΧΥ - ΧΧ χρωμοσωμάτων εδώ και δεκαετίες. Ο ν.4958/2022 ποινικοποιεί ιατρικές επεμβάσεις σε ίντερσεξ παιδιά για «κανονικοποίηση» του φύλου τους, εκτός εάν συντρέχουν σοβαροί λόγοι επιβίωσης. Η ταυτότητα φύλου δεν είναι «ιδεολογία» αλλά πτυχή της προσωπικότητας που προστατεύεται από τον ν.4491/2017.
Στην Ελλάδα εξακολουθεί να απαγορεύεται η πρόσληψη τρανς ατόμων στις ένοπλες δυνάμεις, καθώς ισχύει το προεδρικό διάταγμα που τα αποκλείει λόγω «διαταραχής ταυτότητας φύλου». Ωστόσο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) από το 2018 έχει διαγράψει την ταυτότητα φύλου από τις «διαταραχές». Ίσως και γι’ αυτό μία από τις πρώτες αποφάσεις Τραμπ ήταν η απόσυρση των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ.
Αποκλεισμοί για τρανς άτομα
Ο Τραμπ απαγόρευσε στα τρανς άτομα να θητεύουν επαγγελματικά στον στρατό. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ απέρριψε προσωρινά μέτρα κατά του διατάγματος. Το κυνήγι μαγισσών για τα τρανς άτομα πέρασε και στην Ευρώπη, με το βρετανικό Ανώτατο Δικαστήριο να κρίνει ότι «γυναίκα είναι μόνο η βιολογική γυναίκα», αποκλείοντας έτσι τρανς γυναίκες από κοινωνικά επιδόματα. Στην Ελλάδα εξακολουθεί να απαγορεύεται η πρόσληψη τρανς ατόμων στις ένοπλες δυνάμεις, καθώς ισχύει το προεδρικό διάταγμα που τα αποκλείει λόγω «διαταραχής ταυτότητας φύλου». Ωστόσο, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) από το 2018 έχει διαγράψει την ταυτότητα φύλου από τις «διαταραχές». Ίσως και γι’ αυτό μία από τις πρώτες αποφάσεις Τραμπ ήταν η απόσυρση των ΗΠΑ από τον ΠΟΥ.
Απαγορευμένες σημαίες και παρελάσεις
Από το 2019 ο Τραμπ είχε απαγορεύσει τις σημαίες ουράνιου τόξου στις πρεσβείες των ΗΠΑ. Το 2025 εφάρμοσε την «πολιτική της μιας σημαίας», ώστε στα δημόσια κτίρια των ΗΠΑ να επιτρέπεται μόνο η αμερικανική σημαία. Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, κάποια ολοκληρωτικά καθεστώτα όπως αυτά του Όρμπαν, του Πούτιν και του Ερντογάν έχουν πάει ακόμη πιο μακριά, απαγορεύοντας τις παρελάσεις υπερηφάνειας, όπως είναι τα Pride με τη δικαιολογία της προστασίας των παιδιών. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έχει ήδη καταδικάσει χώρες για τέτοιες απαγορεύσεις, κρίνοντας ότι τα παιδιά ωφελούνται από τη συμπερίληψη και δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος γι’ αυτά εάν ενημερωθούν για την ποικιλότητα των σεξουαλικών προσανατολισμών και των ταυτοτήτων φύλου.
Ομοτρανσφοβικός λόγος στο διαδίκτυο
Κατευθείαν με την εκλογή Τραμπ άρχισαν σοβαρά πισωγυρίσματα στους κανόνες λειτουργίας που ακολουθούσαν μεγάλες πλατφόρμες όπως το Facebook και το «X» για τον ομοφοβικό λόγο. Τυπικά, μπορεί ακόμη κάποιος να καταγγείλει μια ανάρτηση για παραβίαση όρων λειτουργίας, στην πράξη όμως έχει γίνει αντιληπτό ότι ελάχιστα τηρούνται πλέον αυτοί οι κανόνες. Μεγαλοϊδιοκτήτες τέτοιων εφαρμογών έχουν σπεύσει να εκφράσουν με τον γλοιώδη αυτόν τρόπο την υποταγή τους στο νέο αμερικανικό καθεστώς. Αυτό έχει οδηγήσει, δυστυχώς, σε μια «κανονικοποίηση» του μισαλλόδοξου λόγου, τα απόνερα του οποίου φτάνουν και στην Ελλάδα. Πρόσφατα, πάντως, είχαμε πρωτόδικη καταδίκη ιδιοκτήτριας ιστοσελίδας για δημοσίευμα που παρακινούσε σε βία κατά των ομοφυλόφιλων δικαστών, χάρη σε μηνυτήρια αναφορά που υπέβαλε το Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι.
Κομμένες επιχορηγήσεις
Η διακυβέρνηση Τραμπ ξεκίνησε με σοβαρές περικοπές σε επιχορηγήσεις οργανώσεων για τα δικαιώματα που είχαν σκοπό να συγκρατούν ακόμη και προσφυγικές ροές σε συνθήκες ασφαλείας. Oι περικοπές που αφορούν τα ΛΟΑΤΚΙ+ θέματα υπολογίζονται στα 2,67 δισεκατομμύρια δολάρια. Η χρηματοδότηση από τη USAID αλλά και κατευθείαν από το αμερικανικό κράτος σε υπηρεσίες όπως η Ύπατη Αρμοστεία για τους Πρόσφυγες που η λειτουργίας της βασίζεται σε τέτοια κονδύλια σημαίνει ένα τεράστιο πλήγμα. Αυτές οι περικοπές αποτελούν ευθεία επίθεση των ΗΠΑ στις ζωές των ΛΟΑΤΚΙ+ ανθρώπων, όπως δηλώνουν οι σχετικές οργανώσεις.
Στιγματισμός οργανισμών
Ένα νέο κύμα μακαρθισμού σαρώνει τον «ελεύθερο κόσμο» με δράστη το ρεπουμπλικανικό κόμμα. Η έκθεση που στοχοποιεί οργανισμούς οι οποίοι «προωθούν τη woke ατζέντα αναφέρεται και σε δώδεκα φορείς που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα. Ανάμεσα σε αυτά η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, το Αμερικανικό Κολλέγιο, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και η Dianeosis. Η «αιτιολόγηση» είναι πραγματικά γελοία, του στυλ «κάνουν σταθερές δημοσκοπήσεις ώστε να δικαιολογηθεί η woke ατζέντα».
Λιγότεροι γκέι στην εκπαίδευση!
Στο στόχαστρο Τραμπ βρέθηκε εξαρχής το ομοσπονδιακό υπουργείο Παιδείας των ΗΠΑ. Ο λόγος είναι και πάλι αντι-ΛΟΑΤΚΙ. «Θέλουμε λιγότερους ΛΟΑΤΚΙ+ αποφοίτους από το Χάρβαρντ», δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Λευκού Οίκου, Κάρολαϊν Λέβιτ, στο Fox News. Μετά την άρνηση του πανεπιστημίου να συμμορφωθεί με τις εντολές Τραμπ για κατάργηση των πολιτικών για την ποικιλότητα, ισότητα και συμπερίληψη (DEI), έχουν παγώσει οι ομοσπονδιακές χρηματοδοτήσεις προς το Χάρβαρντ. Σε όλες τις ΗΠΑ υπάρχουν επίσης πολιτειακές νομοθεσίες που αίρουν την προστασία κατά των διακρίσεων στην εκπαίδευση. Τέτοια μηνύματα όμως ενθαρρύνουν τη βία κατά ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων, μια συνθήκη που δυστυχώς έχει καταγραφεί και στην Ελλάδα με δράστες, πολύ συχνά, άτομα εφηβικής ηλικίας. Μια τέτοια περίπτωση ήταν η ομοφοβική επίθεση όχλου στην πλατεία Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη τον Μάρτιο του 2025, κατά την οποία συνελήφθησαν 11 ανήλικοι!
Τερματισμός έρευνας για εμβόλιο HIV/AIDS
Ακολουθώντας τη θλιβερή ρεπουμπλικανική παράδοση απανθρωπισμού που χάραξε ο Ρόναλντ Ρίγκαν με τη λυσσαλέα άρνησή του τη δεκαετία του 1980, ο Τραμπ κατάργησε πρόγραμμα για την έρευνα εμβολίου κατά του AIDS – επρόκειτο για πρόγραμμα 258 εκατ. δολαρίων που ήταν καθοριστικό για το εμβόλιο κατά του HIV. Είναι μέρος των γενικότερων περικοπών που έχουν στο στόχαστρο τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Οι επιπτώσεις, ωστόσο, έχουν φτάσει μέχρι την Αφρική, όπου αναφέρονται σοβαρές διακοπές στην αντιμετώπιση της πανδημίας. Το εμβόλιο είναι απαραίτητο για να τερματιστεί η εξάπλωση του ιού.
Το ανεπιθύμητο αίμα
To 2020, κατά την προηγούμενη κυβέρνηση Τραμπ, οι ΗΠΑ ήραν τις απαγορεύσεις που ίσχυαν από τη δεκαετία του 1980 για την αιμοδοσία από ΛΟΑΤΚΙ+ δότες. Όταν ρωτήθηκε ο Τραμπ, έσπευσε να δηλώσει ότι ο ίδιος δεν είχε καμία σχέση με αυτό, το οποίο ήταν απόφαση της ανεξάρτητης αρχής. Μέχρι στιγμής στις ΗΠΑ δεν έχει αλλάξει κάτι. Στην Ελλάδα, όμως, με την απόφαση 540/2025 του Συμβουλίου της Επικρατείας ακυρώθηκαν υπουργικές αποφάσεις που επέτρεπαν την αιμοδοσία σε άτομα που είχαν ομόφυλη σεξουαλική συμπεριφορά. Η ακύρωση έγινε λόγω ελλιπούς αιτιολογίας, πράγμα που σημαίνει ότι αναμένεται επανεξέταση της υπόθεσης από το υπουργείο Υγείας.
Όχι στην παρένθετη κύηση
Tην πρώτη μέρα της προεδρίας του ο Τραμπ υπέγραψε ένα διάταγμα ώστε όποιος γεννιέται στις ΗΠΑ να μη λαμβάνει την αμερικανική ιθαγένεια, εάν οι γονείς του δεν είναι Αμερικανοί πολίτες. Η πράξη αυτή θεωρήθηκε μια επίθεση στα ζευγάρια που επισκέπτονται τις ΗΠΑ για να αποκτήσουν τέκνα μέσω παρένθετης κύησης. Ωστόσο, ακόμη και στις πιο συντηρητικές Πολιτείες, όπως το Τέξας, η παρένθετη κύηση αποτελεί κοινωνικά αποδεκτή μέθοδο απόκτησης παιδιών. Στην Ελλάδα, πάλι, όχι για τα ομόφυλα ζευγάρια. Ο νόμος για την «ισότητα στον γάμο» περιλαμβάνει διάταξη που αναγνωρίζει ως γονείς τα άτομα που έχουν αποκτήσει παιδιά με οποιονδήποτε τρόπο στο εξωτερικό. Άρα, η Ελλάδα αναγνωρίζει την παρένθετη κύηση που οδηγεί σε τεκνογονία στο εξωτερικό. Όχι όμως για ΛΟΑΤΚΙ+ ζευγάρια στο εσωτερικό! Ο ν.5197/2025 ορίζει ρητά ότι «δεν συνιστά ιατρική αδυναμία κυοφορίας κατά την έννοια του παρόντος η αδυναμία κυοφορίας λόγω φύλου», ώστε να «περιχαρακωθεί» η δυνατότητα παρένθετης κύησης μόνο σε ετερόφυλα ζευγάρια.
Μέσα σε αυτήν τη μαυρίλα είχαμε ένα θετικό μήνυμα:
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας επιβεβαίωσε ότι ο γάμος ομόφυλων ζευγαριών δεν αντίκειται στο Σύνταγμα. Αυτό όμως είναι απλώς μια επιβεβαίωση, την οποία μάλιστα θα ήταν πολύ πιο χρήσιμο τα ανώτατα δικαστήρια να την είχαν διατυπώσει όταν δίκασαν τους «γάμους της Τήλου» το έτος 2017. Ένα μικρό, αλλά πραγματικά θετικό βήμα για τα δικαιώματα (και όχι μόνο των ΛΟΑΤΚΙ+) είναι ότι τον Μάιο του 2025 ξεκίνησε να υλοποιείται στην Ελλάδα, σε 24 νοσοκομεία του ΕΣΥ, το πρόγραμμα δωρεάν διάθεσης προληπτικής αγωγής PreP για την προφύλαξη από τον HIV/AIDS, μια εξαγγελία που περιμέναμε τρία χρόνια να υλοποιηθεί, καθώς είχε θεσμοθετηθεί με τον ν.4975/2022.
