Αυτό το ερώτημα, που διατυπώνεται σχεδόν ως αστείο από ορισμένους γιατρούς, θυμίζει ανάλογες συζητήσεις του παρελθόντος: όταν οι στατίνες άρχισαν να αποδεικνύονται ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη μείωση της χοληστερόλης και στην πρόληψη εμφραγμάτων, κάποιοι καρδιολόγοι πρότειναν -με χιούμορ- τον εμπλουτισμό του νερού με αυτές. Τώρα, η ιστορία μοιάζει να επαναλαμβάνεται, αυτή τη φορά με τα φάρμακα τύπου GLP-1.
Το Ozempic και τα υπόλοιπα φάρμακα της ίδιας κατηγορίας πλησιάζουν πλέον τη «μάζα κριτικής σημασίας» στη σύγχρονη ιατρική. Εκτός από τις αναγνωρισμένες ενδείξεις για απώλεια βάρους και αντιμετώπιση του διαβήτη τύπου 2, εμφανίζουν υποσχόμενα αποτελέσματα για ένα συνεχώς διευρυνόμενο φάσμα ασθενειών: καρδιοπάθειες, νεφρική και ηπατική δυσλειτουργία, υπνική άπνοια, αρθρίτιδα, Αλτσχάιμερ, εθισμό στο αλκοόλ - ακόμη και τη διαδικασία της γήρανσης. Πολλά από τα πιθανά αυτά οφέλη τελούν υπό διερεύνηση.
«Φτάνουμε στο σημείο να αναρωτιόμαστε για τι δεν είναι καλά τα φάρμακα τύπου GLP-1», έγραψε ο ερευνητής και blogger Derek Lowe στο επιστημονικό περιοδικό Science το 2023.
Το Ozempic κατά της παχυσαρκίας και του διαβήτη τύπου 2
Αν συνεχιστεί αυτή η πορεία, οι ειδικοί προβλέπουν ότι εκατομμύρια επιπλέον άνθρωποι θα μπορούσαν να ωφεληθούν από τα GLP-1 - ίσως ακόμη και το ένα τρίτο των ενηλίκων.
Τα φάρμακα τύπου GLP-1 (Glucagon-Like Peptide-1) αποτελούν μια σύγχρονη κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται κυρίως για τη διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 και την απώλεια βάρους. Πρόκειται για αγωνιστές των υποδοχέων του GLP-1, μιας ορμόνης που παράγεται φυσιολογικά στο έντερο μετά την κατανάλωση τροφής. Αυτά τα φάρμακα μιμούνται τη δράση της ορμόνης αυτής, προσφέροντας πολλαπλά οφέλη στον οργανισμό. Ορισμένα από τα φάρμακα αυτής της κατηγορίας περιλαμβάνουν σεμαγλουτίδη που διατίθεται ως Ozempic για τον διαβήτη τύπου 2 και ως Wegovy για την απώλεια βάρους, λιραγλουτίδη που διατίθεται ως Victoza για τον διαβήτη τύπου 2 και ως Saxenda για την απώλεια βάρους κά.
Ο κίνδυνος υποσιτισμού από το Ozempic
Ωστόσο, οι γιατροί προειδοποιούν ότι η χρήση τους σε άτομα χωρίς ιατρική ένδειξη ενδέχεται να οδηγήσει σε υποσιτισμό. «Οι γιατροί θα πρέπει να βρουν τρόπους για να προστατεύσουν από την υπερβολική απώλεια βάρους σε άτομα που δεν είναι υπέρβαρα, ίσως θέτοντάς τα σε ειδικές δίαιτες», δήλωσε ο Δρ. Scott Isaacs, ενδοκρινολόγος στην Ατλάντα.
Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και τα Wegovy, Mounjaro και Zepbound, τα οποία μιμούνται εντερικές ορμόνες όπως τα GLP-1. Τα φάρμακα αυτά ενισχύουν την παραγωγή ινσουλίνης και βοηθούν στη ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα στους πάσχοντες από διαβήτη τύπου 2. Ταυτόχρονα, καταστέλλουν την όρεξη και προκαλούν αίσθημα κορεσμού ταχύτερα, διευκολύνοντας έτσι σημαντική απώλεια βάρους σε παχύσαρκα άτομα.
Ο πληθυσμός των ασθενών με ενδείξεις για χρήση είναι τεράστιος: περισσότεροι από 100 εκατομμύρια ενήλικες στις ΗΠΑ (40%) πάσχουν από παχυσαρκία και περίπου 38 εκατομμύρια έχουν διαβήτη.
Τα τεκμηριωμένα και δυνητικά οφέλη των GLP-1 προκύπτουν κατά κύριο λόγο από την απώλεια βάρους. Η μείωση του σωματικού λίπους ελαχιστοποιεί την υπνική άπνοια και ανακουφίζει τις αρθρώσεις, βελτιώνοντας την αρθρίτιδα.
«Εάν αντιμετωπίσετε την παχυσαρκία, όλες οι επιπλοκές της παχυσαρκίας που αφιερώνουμε πολύ χρόνο στην ιατρική θεραπεία θα πρέπει να βελτιωθούν», δηλώνει ο Δρ. Louis Aronne, διευθυντής του Κέντρου Ολοκληρωμένου Ελέγχου Βάρους στο Weill Cornell Medicine.
Το Ozempic και τα οφέλη του, πέραν της απώλειας κιλών
Υπάρχουν όμως και οφέλη που φαίνεται να υπερβαίνουν την απλή απώλεια κιλών. Οι αντιφλεγμονώδεις δράσεις των φαρμάκων ενδέχεται να επιδρούν σε πολλαπλά συστήματα του οργανισμού.
«Η επιστήμη εξελίσσεται πολύ γρήγορα στην κατανόηση του πώς αυτά τα φάρμακα επηρεάζουν τόσα πολλά όργανα και φλεγμονές», εξηγεί ο Δρ. Robert Kushner, ειδικός στην παχυσαρκία από την Ιατρική Σχολή Feinberg του Northwestern.
Σύμφωνα με τους γιατρούς, τα GLP-1 ενδέχεται να είναι αποτελεσματικά και στην ψωριασική αρθρίτιδα, μια αυτοάνοση νόσο με αρθραλγίες και δερματικά εξανθήματα. Εκτός από την απώλεια βάρους, η δράση τους κατά της φλεγμονής φαίνεται να συμβάλλει.
Η 58χρονη Susan Abernethy από την Ουάσινγκτον ξεκίνησε το 2023 θεραπεία με το Mounjaro της Eli Lilly, λόγω ψωριασικής αρθρίτιδας. Οι προηγούμενες θεραπείες δεν είχαν δώσει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Η ίδια, διευθύνουσα σύμβουλος σε μη κερδοσκοπικό οργανισμό, αποδίδει στο Mounjaro την απώλεια βάρους και την αισθητή βελτίωση στους πόνους των αρθρώσεων. Χρησιμοποιεί επίσης το φάρμακο Taltz, εγκεκριμένο για την πάθηση. Η ασφαλιστική της καλύπτει μερικώς τον συνδυασμό, δεδομένου ότι πάσχει και από διαβήτη τύπου 2.
«Μετά από περίπου τέσσερα χρόνια που δεν μπορούσα να τρέξω και να κάνω πράγματα, μπόρεσα να κάνω ξανά μερικά 5 χιλιόμετρα», ανέφερε. «Μπορώ να περπατήσω περισσότερο στην παραλία από πριν».
Η εταιρεία Lilly διεξάγει ήδη μελέτη Φάσης 3 για τον συνδυασμό Taltz και του δραστικού συστατικού του Mounjaro, με στόχο την έγκριση της θεραπείας της ψωριασικής αρθρίτιδας.
Θετικά σημάδια υπάρχουν και στη θεραπεία ηπατικών παθήσεων. Ο Δρ. Isaacs συνταγογραφεί GLP-1 για ασθενείς με MASH - μεταβολική στεατοηπατίτιδα, η οποία πλήττει περίπου 15 εκατομμύρια Αμερικανούς. Μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο στο New England Journal of Medicine διαπίστωσε ότι η σεμαγλουτίδη - η δραστική ουσία του Ozempic και του Wegovy - βελτίωσε τη συγκεκριμένη κατάσταση.
Ένας ακόμη τομέας ερευνών είναι η νόσος Αλτσχάιμερ. Επιστήμονες μελετούν τις πιθανές νευροπροστατευτικές ιδιότητες των GLP-1, οι οποίες φαίνεται να επιβραδύνουν την εγκεφαλική ατροφία. Μια μικρής κλίμακας μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο έδειξε ότι η λιραγλουτίδη της Novo Nordisk επιβράδυνε τη γνωστική έκπτωση σε σύγκριση με placebo. Η εταιρεία διεξάγει δοκιμή Φάσης 3 με σεμαγλουτίδη για ασθενείς με πρώιμη νόσο Αλτσχάιμερ.
«Να μπει» το Ozempic στο νερό;
Περίπου 137 εκατομμύρια ενήλικοι στις ΗΠΑ - περισσότεροι από τους μισούς - πληρούν τα κριτήρια για θεραπεία με GLP-1 σύμφωνα με δεδομένα του JAMA Cardiology. Πρόκειται για άτομα με διαβήτη τύπου 2, παχυσαρκία ή καρδιοπάθειες.
Συγκριτικά, οι επιλέξιμοι για στατίνες είναι περίπου 82 εκατομμύρια. Ωστόσο, μόνο ένα μικρό μέρος των επιλέξιμων λαμβάνει σήμερα θεραπεία GLP-1, περίπου 8,3 εκατομμύρια άτομα στις ΗΠΑ το 2024, σύμφωνα με την TD Cowen. Εκτός ΗΠΑ, το ποσοστό είναι ακόμη χαμηλότερο.
«Η παγκόσμια υιοθέτηση φαρμάκων για την απώλεια βάρους είναι ελάχιστη σε σχέση με την αγορά που απευθύνεται», έγραψαν οι αναλυτές της Cowen.
Πάντως, τα φάρμακα δεν είναι κατάλληλα για όλους. «Πιστεύω ότι ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, αλλά όχι όλοι, θα μπορέσουν να ωφεληθούν», δηλώνει ο Aronne.
Αντενδείξεις υπάρχουν για όσους έχουν ιστορικό συγκεκριμένων μορφών καρκίνου του θυρεοειδούς ή νεοπλασιών στην περιοχή κεφαλής-τραχήλου, καθώς προκλινικές μελέτες σε πειραματόζωα έδειξαν συσχετισμό. Ορισμένοι γιατροί είναι επίσης επιφυλακτικοί με ασθενείς που έχουν ιστορικό παγκρεατίτιδας, λόγω περιστατικών σοβαρών υποτροπών σε χρήστες GLP-1.
Επίσης, δεν συνιστάται η χορήγηση για καθαρά αισθητικούς λόγους χωρίς υποκείμενα ιατρικά προβλήματα.
Η χρήση των συγκεκριμένων φαρμάκων αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά. Σύμφωνα με προβλέψεις της Morgan Stanley, έως το 2035 περίπου 29 εκατομμύρια Αμερικανοί θα λαμβάνουν GLP-1 για παχυσαρκία - ωστόσο, αυτό αντιστοιχεί μόλις στο 20% των επιλέξιμων.
Το βασικό εμπόδιο
Το βασικό εμπόδιο παραμένει το κόστος. Η τιμή καταλόγου υπερβαίνει τα 1.000 δολάρια τον μήνα, τα περισσότερα ασφαλιστικά ταμεία δεν καλύπτουν τα σκευάσματα, ενώ ακόμη και οι εκπτώσεις από τους κατασκευαστές παραμένουν στα επίπεδα αρκετών εκατοντάδων δολαρίων.
Περιορισμοί υπάρχουν και στη διαθεσιμότητα. Αρκετοί ασθενείς σταματούν τη θεραπεία λόγω δυσάρεστων γαστρεντερικών παρενεργειών. Επιπλέον, οι εταιρείες Lilly και Novo μόλις πρόσφατα άρχισαν να καλύπτουν τις ελλείψεις στην αγορά, αυξάνοντας την παραγωγή. Ωστόσο, παραμένουν μακριά από την κάλυψη των συνολικών αναγκών.
Περισσότερες κλινικές μελέτες και νεότερες, πιο εξελιγμένες φόρμουλες (όπως χάπια αντί για ενέσεις) θα μπορούσαν να βελτιώσουν τα ποσοστά πρόσβασης και συμμόρφωσης, ανοίγοντας το δρόμο για ένα μέλλον όπου τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας θα παίζουν κεντρικό ρόλο στη δημόσια υγεία.
Πηγή: lifo.gr
