Στις βουλευτικές του 2011 εννιά στους δέκα πολίτες που πήγαν να ψηφίσουν στήριξαν ένα από τα 4 παραδοσιακά κόμματα της Κύπρου όπως τα γνωρίζουμε τα τελευταία 50 χρόνια. Ψήφισαν ΔΗΣΥ 138.682 πολίτες δίνοντάς του ένα πσοστό 34,28%, ΑΚΕΛ 132.171 (32,67%) ΔΗΚΟ 63.763 (15,76%) και ΕΔΕΚ 36.113 (8,93%). Συνολικά στις εκλογές του 2011 προσήλθαν και ψήφισαν 418.247 πολίτες, εκ των οποίων οι 370.729 έδωσαν στήριξη στα 4 προαναφερθέντα κόμματα. Όλοι κατανοούμε τι σημαίνει αυτό. Ότι μέχρι το 2011 είχαμε δύο ισχυρούς πόλους εξουσίας και δύο μεσαία κόμματα που μπορούσαν ανά πάσα στιγμή να ασκήσουν τον ρυθμιστικό τους ρόλο, καθορίζοντας την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας, τη φιλοσοφία των νομοσχεδίων που ψηφίζονταν στη Βουλή, ακόμα και τον καταμερισμό θέσεων και αξιωμάτων στην κυπριακή Πολιτεία.
Τέλος εποχής
Μετά τις εκλογές του 2011 τα πράγματα άρχισαν σταδιακά ν' αλλάζουν. Αν μείνουμε ακόμα λίγο στην παράθεση αριθμών, θα διαπιστώσουμε ότι στις Βουλευτικές του 2016 τα 4 παραδοσιακά κόμματα από 91% έπεσαν στο 77,03% των ψήφων. Το 2021 το ποσοστό τους έπεσε ακόμα περισσότερο, στο 68,05%. Παρότι η σύγκριση λόγω διαφορετικότητας των εκλογών δεν είναι ακριβής, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η ισχύς των 4 αυτών κομμάτων στις Ευρωεκλογές του 2024 έπεσε ακόμα περισσότερο, στο 61,1%. Με περίπου ίδιο αριθμό προσέλευσης ψηφοφόρων το 2011 (418.247) και το 2024 (402.276), βλέπουμε ότι μέσα σε 13 χρόνια τα 4 παραδοσιακά κόμματα έχασαν 145.754 ψήφους. Πού πήγαν αυτοί οι ψήφοι; Το καμπανάκι κτύπησε δυνατά στις Βουλευτικές του 2021, όταν ποσοστό 16% των Κυπρίων ψηφοφόρων στήριξε κόμματα που δεν μπήκαν στη Βουλή.
Η ρευστότητα
Αυτή η ρευστότητα οδήγησε σε διάρρηξη των κομματικών στεγανών, ανατρέποντας τη συνοχή και κυρίως τη συνέπεια της ψήφου προς τα παραδοσιακά κόμματα. Σταδιακά οι πολιτικοί σχηματισμοί, με βάση όλες τις δημοσκοπήσεις, άρχισαν να εμφανίζονται ως ο πιο προβληματικός θεσμός στο έδαφος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σε αυτό συνέβαλαν και κάποιες τραγικές εξελίξεις. Μετά τις εκλογές του 2011 ακολούθησε ως γνωστό η έκρηξη στο Μαρί, η οικονομική κρίση, τα κουρέματα των καταθέσεων, το μνημόνιο και ακολούθως η απόλυτη επίδειξη νεοπλουτισμού και διαφθοράς μέσα από το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα και την έκδοση διαβατηρίων. Τα θέματα αυτά σε συνδυασμό με την έκρηξη στην ανάπτυξη των ΜΚΔ, μέσω των οποίων οι Κύπριοι άρχισαν να έχουν μεταξύ τους μια άμεση και διαδραστική επαφή, άρχισαν να δημιουργούν ένα νέο πολιτικό ήθος και αντίληψη των πραγμάτων. Από το 2011 έως και το 2022 οι Κύπριοι πολίτες κατανόησαν όσα δεν μπόρεσαν να διακρίνουν από γενέσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας σε σχέση με την ποιότητα των πολιτικών μας. Σε κάποια θέματα σίγουρα είχαν δίκαιο, σε άλλα παρασύρθηκαν σε υπεραπλουστεύσεις με αποτέλεσμα η πολιτική ζωή στην Κύπρο να οδηγηθεί σταδιακά σε εξαχρείωση. Υπάρχει ένας σοβαρός λόγος για αυτό: Τις προηγούμενες δεκαετίες οι πολιτικοί και τα κόμματα κρίνονταν κυρίως με βάση τις εξελίξεις στα εθνικά μας θέματα. Αυτό δεν επέτρεπε στους φοβικούς και κολλημένους στο παρελθόν συντηρητικούς πολίτες της Κύπρου να δουν τα υπόλοιπα. Η εκκρεμότητα στο Κυπριακό σε συνδυασμό με την καλλιέργεια ενός αδιέξοδου εθνικισμού δεν επέτρεψαν σε μεγάλα ποσοστά πολιτών να αντιληφθούν πού οδηγείτο η χώρα μας οικονομικά και κοινωνικά. Όλοι έδιναν άφεση αμαρτιών λόγω Κυπριακού το οποίο στην πορεία αποδείχθηκε ότι αποτελούσε τη μεγαλύτερη πηγή διαφθοράς στη χώρα μας. Όταν η κρίση από εθνική έγινε οικονομική, ιδιαίτερα μετά το παγκόσμιο κραχ του 2008 σε συνδυασμό με την κυπριακή κρίση του 2011 που οδήγησε στη φτωχοποίηση χιλιάδων Κυπρίων που ακόμα και σήμερα ζουν με μισθούς πείνας έχοντας ήδη χάσει σπίτια και περιουσίες, η συμπεριφορά των Κυπρίων ψηφοφόρων άλλαξε άρδην. Η στάση τους οδήγησε σε απαξίωση των πολιτικών, των κομμάτων, των υπόλοιπων θεσμών και βεβαίως των ΜΜΕ. Η αλλαγή αυτή προοιωνιζόταν μια καλύτερη Κύπρο με οδηγούς πλέον ώριμους και υπεύθυνους πολίτες;
Ιδεολογική κρίση
Αυτή η ιδεολογική ρευστότητα του 2021 μετουσιώθηκε σε στοχευμένη ψήφο το 2023 μέσα από την επιλογή των Κυπρίων ψηφοφόρων να εκλέξουν τον Νίκο Χριστοδουλίδη. Ο σημερινός Πρόεδρος κατάφερε να περάσει το μήνυμα ότι είναι διαφορετικός, ότι είναι αντισυστημικός, ότι είναι υπεράνω διαπλοκής και διαφθοράς. Εξελέγη Πρόεδρος, για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, χωρίς τη στήριξη ενός εκ των δύο μεγάλων κομμάτων.
Η εκλογή Χριστοδουλίδη δημιούργησε στη συνέχεια ένα ιδιότυπο κυπριακό κεκτημένο. Ένα χρόνο μετά, κατά τη διάρκεια των Ευρωεκλογών του 2024, οι ίδιοι ψηφοφόροι που έκαναν τη διαφορά στις Προεδρικές έδωσαν 19,5% όχι σε ένα νέο κόμμα, αλλά σε έναν νεαρό TikToker, τον Φειδία, αναδεικνύοντας ταυτόχρονα το ΕΛΑΜ σε τρίτο κόμμα με 11,2%. Να υπενθυμίσουμε ότι το ΕΛΑΜ στις Βουλευτικές του 2011 πήρε ποσοστό 1,08% και 4.354 ψήφους. Στις Ευρωεκλογές του 2024 η ψήφος διαμαρτυρίας στο κόμμα αυτό του έδωσε ποσοστό 11,25% και 41.214 ψήφους.
Ο Φειδίας πήρε ποσοστά που με εξαίρεση τις Βουλευτικές του 1985 δεν πήρε ποτέ κόμμα το οποίο κατέλαβε την τρίτη θέση. Τα πράγματα θα ήταν τραγικά για τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ αν ο Φειδίας ήταν το ίδιο αναγνωρίσιμος στις ηλικίες άνω των 65 ετών όπου τα ποσοστά του κυμάνθηκαν από 3-8%. Στις νεαρότερες ηλικίες είχε ποσοστά πάνω από 30%, δηλαδή ξεπερνούσε κατά πολύ και τον ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ. Εν ολίγοις ο Φειδίας θα ήταν πρώτος στις εκλογές ως το πρώτο μονομελές κόμμα στην παγκόσμια Ιστορία.
Μια πρόβλεψη
Το κεκτημένο του Φειδία μάλλον θα έχει συνέχεια τουλάχιστον έως και τις Βουλευτικές Εκλογές του 2026. Ήδη διάφοροι TikTokters και YouTubers ετοιμάζονται είτε κατά μόνας είτε μέσα από συνδυασμούς να κατέλθουν στις εκλογές θεωρώντας ότι θα σαρώσουν. Πολλά προς αυτή την κατεύθυνση θα κριθούν από τις επιδόσεις του Φειδία ο οποίος μέχρι στιγμής αποτελεί την πηγή της πολιτικής έμπνευσής τους, παρότι οι κομματικοί τον χαρακτηρίζουν απολιτίκ. Τέτοια φαινόμενα τύπου Φειδίας, χωρίς βέβαια να υπάρχει απόλυτη ταύτιση, θα μπορούσε κάποιος να αναζητήσει και σε άλλες χώρες. Το 2009 ο Ιταλός κωμικός και ηθοποιός του κινηματογράφου και της τηλεόρασης καθώς επίσης blogger και σχολιαστής Πέπε Γκρίλο ίδρυσε το λαϊκίστικο πολιτικό κόμμα Κίνημα Πέντε Αστέρων. Στις ιταλικές εκλογές της 4ης Μαρτίου 2018 το κόμμα κατέκτησε την πρώτη θέση με το 31% των ψήφων. Ακολούθησε στη συνέχεια πτωτική πορεία. Από το 15,4% των εθνικών εκλογών του 2022 «καταποντίστηκε» στο 9,9% στις Ευρωεκλογές του 2024.
Το 2019 ο Ουκρανός πολιτικός, κωμικός, σεναριογράφος, ηθοποιός και διευθυντής της εταιρείας παραγωγών Κβαρτάλ 95, Βολοντίμιρ Ολεξάντροβιτς Ζελένσκι, εξελέγη Πρόεδρος της Ουκρανίας. Αν κρίνουμε από τη κατάσταση στην Ουκρανία δεν θα μείνει στην Ιστορία ως ένας επιτυχημένος Πρόεδρος.
Η πολυπλοκότητα
Τέτοιου είδους εκλογικές επιτυχίες από μεμονωμένες προσωπικότητες δεν είναι δυνατό να δώσουν λύσεις στα προβλήματα. Η επίλυσή τους απαιτεί πολιτική, οικονομική, κοινωνική και εν γένει επιστημονική ανάλυση από ομάδες ειδικών. Στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχει τέτοιου είδους ανάλυση, αφού ακόμα τα κόμματα και οι πολιτικές ηγεσίες σκέφτονται και λειτουργούν, ως απόλυτοι ξερόλες, χωρίς την απαιτούμενη κατάρτιση και ενημέρωση. Στην Κύπρο τα πράγματα είναι τραγικά, γι' αυτό και τα κόμματα καταρρέουν. Οι δήθεν σοβαροί άνθρωποι αποστασιοποιούνται αφήνοντας τους μέτριους να κυβερνούν. Στην πραγματικότητα κανείς δεν μπορεί να αρθεί στο ύψος της πολυπλοκότητας των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε ως χώρα. Η εξουσία έχει εν ολίγοις μετατραπεί σε λάφυρο και όχι σε μέσο επίλυσης προβλημάτων.
Από την άλλη, περισσότερο ενστικτωδώς οι ψηφοφόροι έστειλαν ένα μήνυμα στα κόμματα αλλά κανείς δεν είναι σίγουρος ότι ξέρουν τι ακριβώς θέλουν και κυρίως πώς θα το πετύχουν. Χρειαζόμαστε σοβαρούς πολιτικούς για να προσεγγίσουν και να λύσουν τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουμε. Εν πρώτοις αυτά δεν αφορούν την τσέπη και το βόλεμα μιας μεγάλης μερίδας ψηφοφόρων που νομίζουν ότι κάνουν επανάσταση. Αυτό που έχει ανάγκη η χώρα μας είναι μια συνεχής και συγκροτημένη μεταρρύθμιση. Αν κάτι πρέπει να αλλάξει στο πολιτικό στερέωμα είναι η δημιουργία σταθερών πολιτικών σχηματισμών που μπορούν να υπηρετήσουν αυτόν τον στόχο. Οι κομήτες και τα πεφταστέρια αποτελούν ένα ωραίο θέαμα, προσφέρουν όντως μια φαντασμαγορία. Ο πολικός αστέρας και η μεγάλη άρκτος μάς προσφέρουν λιγότερο θέαμα, μεγάλη σταθερότητα και, κυρίως, σταθερό προσανατολισμό.
