Ξεκάθαρες ευθύνες στο Τμήμα Οδικών Μεταφορών επέρριψε χθες καταθέτοντας ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής ο υπουργός Μεταφορών, Αλέξης Βαφεάδης, για το χάος που προκλήθηκε με τους φονικούς αερόσακους takata που είχε ως αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους τόσο άδικα δυο νέοι άνθρωποι. Πρόκειται για τον 24χρονο Κυριάκο Όξινο που ενεπλάκη σε τροχαίο στις 24/1/2023 και την 19χρονη Στυλιανή Γιωργαλλή που έχασε τη ζωή της σε τροχαίο τον Οκτώβριο του 2024. Και στις δυο περιπτώσεις τέθηκαν σε λειτουργία οι προβληματικοί αερόσακοι προκαλώντας τον θάνατό τους απο την εκτόξευση μεταλλικών αντικειμένων. Προηγήθηκε ο σοβαρός τραυματισμός του Αλέξανδρου Λούγκου στο πρόσωπο, στις 30 Ιουλίου 2017 από αερόσακο takata αλλά ουδείς ασχολήθηκε.
Απαντώντας στις ερωτήσεις της Ερευνητικής Επιτροπής, ο Αλέξης Βαφεάδης δήλωσε για πρώτη φορά, δημόσια, ότι η αρχή του κακού έγινε το 2017 με την εγκύκλιο που εξέδωσε το ΤΟΜ. Συγκεκριμένα, στην εν λόγω εγκύκλιο, ημερ. 21/3/2017 προς τον Σύνδεσμο Εισαγωγέων Μηχανοκίνητων Οχημάτων (αντιπροσωπείες καινούργιων οχημάτων), ενώ παρατίθεται με πάσα λεπτομέρεια η διαδικασία που θα ακολουθείται για τις ανακλήσεις οχημάτων, αφήνεται ένα κενό που προκάλεσε το μπάχαλο. Ποιο είναι το κενό; Η εγκύκλιος ενώ εξαιρεί τους αντιπροσώπους των καινούργιων οχημάτων ή πιο σωστά τους διανομείς των κατασκευαστών οχημάτων από την υποχρέωση να ενημερώνουν για τυχόν ανακλήσεις τους ιδιοκτήτες των οχημάτων που αγοράστηκαν μεταχειρισμένα κατόπιν εισαγωγής τους από τρίτες χώρες, κυρίως από Ιαπωνία και Σιγκαπούρη, δεν καθορίζει ποιος είναι ο αρμόδιος να το πράξει και ποιος έχει την ευθύνη της ενημέρωσης γι' αυτά τα οχήματα. Εξαιτίας αυτού του κενού εξακολουθούν, μέχρι και σήμερα, να κυκλοφορούν στους κυπριακούς δρόμους χιλιάδες εισαγόμενα μεταχειρισμένα οχήματα τα οποία φέρουν τους επικίνδυνους αερόσακους.
Όπως κατήγγειλε ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής ο κ. Βαφεάδης, το ΤΟΜ δεν είχε καμία εξουσία να εκδώσει μια τέτοια εγκύκλιο που αποτέλεσε, κατά τα λεγόμενά του, την αρχή του κακού.
Το αθωωτικό πόρισμα
Αξίζει να αναφερθεί, ότι η διοικητική έρευνα που διενεργήθηκε με οδηγίες Βαφεάδη και παραδόθηκε τον περασμένο Ιανουάριο κατέδειξε ότι, από το 2010 και εντεύθεν δεν υπήρχε καμία κρατική εποπτεία και έλεγχος όσον αφορά τις ανακλήσεις των οχημάτων που εισάγονταν στην Κύπρο ως μεταχειρισμένα από τρίτες χώρες και κυρίως, από Ιαπωνία και Σιγκαπούρη. Ωστόσο, η διοικητική έρευνα δεν επέρριψε ευθύνες στο ΤΟΜ για την έκδοση της εγκυκλίου του 2017, γεγονός που προκάλεσε τα εύλογα ερωτήματα της Ερευνητικής Επιτροπής.
Πότε άκουσε τη λέξη «takata»
Όπως κατέθεσε στην Ερευνητική Επιτροπή ο Αλέξης Βαφεάδης, η πρώτη φορά που άκουσε τη λέξη «takata» ήταν στις 25/4/2023 όταν συναντήθηκε στο υπουργείο με τον Γιάννο Όξινο, πατέρα του Κυριάκου Όξινου. Μεταξύ άλλων, ο κ. Βαφεάδης κατέθεσε ενόρκως τα εξής ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής:
- Την ημέρα ανάληψης των καθηκόντων μου συναντήθηκα ολιγόλεπτα με τον κ. Γιάννη Καρούσο στο υπουργικό γραφείο όπου και μου παρέδωσε μια επιστολή. Στη συνέχεια συναντήσαμε τους δημοσιογράφους, σε μια διαδικασία παράδοσης και παραλαβής. Στην επιστολή, παρόλο που γίνεται αναφορά σε εκκρεμότητες για θέματα οδικής ασφάλειας, ο κ. Καρούσος δεν με ενημέρωσε για τις ανακλήσεις που αφορούσαν τους αερόσακους takata ή γενικά για το θέμα των ανακλήσεων. Δεν έγινε ενημέρωση για οποιαδήποτε προβλήματα αντιμετώπιζε το ΤΟΜ ή και το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών και ούτε επικοινώνησε στη συνέχεια μαζί μου για να με ενημερώσει για οποιονδήποτε άλλο θέμα.
- Με την ανάληψη των καθηκόντων μου δεν έγινε ειδική ενημέρωση αλλά μια σταδιακή εισαγωγή στα θέματα και δράσεις για τις οποίες ζητούσα πληροφόρηση. Πρακτικά, η σταδιακή ενημέρωση ήταν η μόνη εφικτή προσέγγιση λόγω του μεγάλου φάσματος αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων που είχε το υπουργείο. Για τα θέματα αρμοδιότητας του ΤΟΜ γίνονταν τακτικές συναντήσεις συντονισμού με τη συμμετοχή του αναπληρωτή γενικού διευθυντή του υπουργείου, της αναπληρώτριας διευθύντριας του ΤΟΜ και στελεχών του ΤΟΜ. Εξ ορισμού, με την ανασκόπηση της προόδου των δράσεων γινόταν και ενημέρωση για τις προκλήσεις που αντιμετώπιζε το Τμήμα για την κάθε δράση. Η υποστελέχωση του ΤΟΜ περιόριζε τη δυνατότητα διεύρυνσης των δράσεών του.
- Γενική ενημέρωση για τον τρόπο διαχείρισης των ανακλήσεων από το ΤΟΜ έλαβα μετά την 25/4/2023 όταν συναντήθηκα στο υπουργείο με τον Γιάννο Όξινο, πατέρα του τραγικώς αποθανόντα Κυριάκου Όξινου, ο οποίος ζήτησε να με δει για ένα προσωπικό του θέμα. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης με ενημέρωσε για το τραγικό θανατηφόρο δυστύχημα του γιου του και την πεποίθησή του ότι το μοιραίο πιθανώς να επήλθε από ελαττωματικό αερόσακο. Στη συνάντηση με τον Γιάννο Όξινο πληροφορήθηκα για πρώτη φορά για τους ελαττωματικούς αερόσακους takata και συνεπώς για τη σύνδεση του θέματος αυτού με τις ανακλήσεις οχημάτων.
Δεν γνώριζαν ούτε ο Καρούσος, ούτε η Αναστασιάδου
Στη δική του κατάθεση ενώπιον της Ερευνητικής Επιτροπής, ο τέως Υπουργός Μεταφορών Γιάννης Καρούσος δήλωσε ότι, όταν ανέλαβε καθήκοντα δεν έτυχε καμίας ενημέρωσης για τους αερόσακους takata από την προκάτοχό του, Βασιλική Αναστασιάδου. Ανέφερε, επίσης, ότι κάθε μήνα πραγματοποιούσε συναντήσεις στο γραφείο του με όλους τους διευθυντές των τμημάτων που υπάγονταν στο Υπουργείο Μεταφορών, μεταξύ αυτών και του ΤΟΜ, αλλά ουδέποτε του λέχθηκε οτιδήποτε για τους αερόσακους takata. Σύμφωνα με τον κ. Καρούσο, συναντήσεις πραγματοποιούσε κατά διαστήματα και με οργανωμένα σύνολα, όπως για παράδειγμα με τους εισαγωγείς καινούργιων και μεταχειρισμένων οχημάτων, αλλά και πάλι ουδείς τον ενημέρωσε για τους αερόσακους takata. Αποκάλυψε, επίσης, ότι στο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας όπου προήδρευε, η Αστυνομία, ενώ παρουσίαζε στοιχεία για τα αίτια των θανατηφόρων δυστυχημάτων, δεν ενημέρωσε ποτέ ότι ο θάνατος του Κυριάκου Όξινου και ο σοβαρός τραυματισμός του Αλέξανδρου Λούγκου οφείλονταν στους αερόσακους takata. Σύμφωνα με τον κ. Καρούσο, δεν υπήρξε ενημέρωση στο Συμβούλιο Οδικής Ασφάλειας ούτε από το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών, παρόλο που είχε εμπλοκή στη διερεύνηση των δυο υποθέσεων.
Ερωτηθείς από τον πρόεδρο της Ερευνητικής Επιτροπής, Μιχαλάκη Χριστοδούλου, τι έφταιξε και δεν ενημερωνόταν από το ΤΟΜ και το Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών, είπε ότι «ήταν υποχρέωσή τους να ενημερώνουν». Σε υπόδειξη του κ. Χριστοδούλου ότι το κράτος οφείλει μια συγγνώμη στους συγγενείς των θυμάτων, ο τέως υπουργός Μεταφορών απάντησε με τα εξής: «Το κράτος δεν προστάτευσε. Εάν ερχόταν ενημέρωση θα παίρναμε μέτρα και θα προλαβαίναμε πολλά. Οι διαδικασίες, οι υπηρεσίες, ολόκληρο το υπουργείο δεν έκρινε ότι έπρεπε να ενημερώσει τον πολιτικό προϊστάμενο και ναι, το κράτος οφείλει μια συγγνώμη».
Στη δική της κατάθεση, η πρώην υπουργός Μεταφορών Βασιλική Αναστασιάδου ανέφερε πως ούτε η ίδια ενημερώθηκε για το θέμα από τον προκάτοχό της, Μάριο Δημητριάδη, και δεν ενημέρωσε με τη σειρά της τον Γιάννη Καρούσο, ενώ ούτε από τους γενικούς διευθυντές του υπουργείου, ούτε από τους διευθυντές του ΤΟΜ είχε ενημέρωση.
Σήμερα καταθέτουν έξι πρώην υπουργοί
Οι ακροάσεις της Ερευνητικής Επιτροπής θα συνεχιστούν σήμερα με την κατάθεση έξι πρώην υπουργών που διετέλεσαν στο Υπουργείο Μεταφορών τις προηγούμενες δεκαετίες. Πρόκειται για τους Μάριο Δημητριάδη (2014–2018), Ευθύμιο Φλουρέντζου (2011–2013), Νίκο Νικολαΐδη (2008–2010), Ερατώ Κοζάκου-Μαρκουλλή (2010–2011), Μαρία Μαλαχτού-Παμπαλλή (2007–2008) και Χάρη Θράσου (2004–2007).
