Παρά τις τεκμηριωμένες και συνεχώς αυξανόμενες ενδείξεις ότι η γυναικεία συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων συμβάλλει θετικά στις πολιτικές, στην πρόοδο και την ανάπτυξη, μόνο έξι χώρες παγκοσμίως έχουν επιτύχει την ισότητα φύλων στα Κοινοβούλιά τους. Η Κύπρος ασφαλώς δεν είναι μία από αυτές. Με μόλις 14% βουλεύτριες, η Βουλή των Αντιπροσώπων βρίσκεται στον πάτο της Ευρώπης. Κι όμως, η πρόεδρος του Σώματος είναι γυναίκα και όχι οποιαδήποτε γυναίκα. Η Αννίτα Δημητρίου, γεννημένη τον Οκτώβριο του 1985, είναι ταυτόχρονα και η ηγέτιδα της αντιπολίτευσης.
Η κ. Δημητρίου επιμένει ότι η άνοδός της στις κορυφαίες αυτές θέσεις της κυπριακής πολιτικής δεν είναι συμβολική. Τονίζει ότι τα ορόσημα έχουν σημασία, αλλά εκείνο που μετράει περισσότερο είναι η επίτευξη μετρήσιμων αποτελεσμάτων. Υποστηρίκτρια των ποσοστώσεων, έχει εισαγάγει μέτρα στη Βουλή για τη στήριξη των γυναικών, τονίζοντας ότι η ευθύνη πρέπει να μεταφράζεται σε πράξη. Οι εκλογές του 2026 θα είναι το πραγματικό τεστ: Αν τα κόμματα, συμπεριλαμβανομένου του δικού της, θα τολμήσουν επιτέλους να εντάξουν περισσότερες γυναίκες στα ψηφοδέλτιά τους.
Όμως, δεν της είναι άγνωστες οι αντιφάσεις του συστήματος που ηγείται. Η πρόσφατη απόσυρση της μοναδικής ανοικτά ΛΟΑΤΚΙ υποψηφιότητας του ΔΗΣΥ, μιας διαφορετικής φωνής, ανέδειξε τη λεπτή ισορροπία που καλείται να διατηρήσει ανάμεσα στον συντηρητισμό στα όργανα και τη βάση του κόμματος και στις απαιτήσεις της σύγχρονης πολιτικής.
Παράλληλα, η ίδια έχει δεχθεί κριτική με σεξιστικά υπονοούμενα: Ότι είναι πολύ ξανθιά, πολύ νέα, πολύ μικροκαμωμένη, ότι το κόμμα υπό την ηγεσία της στερείται «βάθους». Σχόλια επιφανειακά, που συνήθως ακολουθούν τις γυναίκες στην ηγεσία, που ανάμεσα στα σοβαρά θέματα του τόπου πρέπει να τύχουν διαχείρισης και αυτά. Το ερώτημα όμως παραμένει: Πώς μπορεί μια γυναίκα να πετύχει με τα δικά της μέτρα και ποιες θυσίες απαιτούνται ώστε η ορατότητα να μετατραπεί σε ουσία; Στο τέλος της ημέρας, η κ. Δημητρίου παραμένει στο τιμόνι.
Τεστ διαφορετικότητας
Υποστηρίζει ότι η δική της άνοδος αντικατοπτρίζει βαθύτερες ρίζες μέσα στο κόμμα της. «Σε ό,τι αφορά τον Δημοκρατικό Συναγερμό, αισθάνομαι την ανάγκη να τονίσω ότι το κόμμα μας υπήρξε πάντοτε ηγετική δύναμη στην προώθηση της γυναικείας πολιτικής συμμετοχής», λέει στον «Π». Υπενθυμίζει την πρόσφατη κυβερνητική θητεία, όταν γυναίκες υπηρέτησαν ως υπουργοί, υφυπουργοί και επίτροποι, με έργο που ενίσχυσε την οικονομική ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Σήμερα, στον ΔΗΣΥ, γυναίκες καταλαμβάνουν ηγετικές θέσεις σε όλο το κόμμα, ενώ οι βουλευτές του, τονίζει, αναγνωρίζονται για τον προοδευτικό τους τρόπο σκέψης και τις επιτυχίες τους. «Με γυναίκα στην ηγεσία του ΔΗΣΥ, για πρώτη φορά στην ιστορία μας, μπορούμε με αυτοπεποίθηση να πούμε ότι η ευρεία βάση μας ανά την Κύπρο αγκαλιάζει την ισότητα των φύλων και αξιολογεί κάθε πολιτικό με βάση την αξία του», προσθέτει.
Γυναίκες στο ψηφοδέλτιο
Στρέφοντας τη συζήτηση στο συγκεκριμένο ζήτημα της εκπροσώπησης, η Αννίτα Δημητρίου αναγνωρίζει την ανεπάρκεια της Κύπρου. «Η εκλογή μου δεν λύνει από μόνη της το πρόβλημα, αλλά δημιουργεί ευθύνη και εντολή να ηγηθώ με το παράδειγμα, να εμπνεύσω περισσότερες γυναίκες να συμμετέχουν και να επιφέρω αλλαγή μέσα από τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις», σημειώνει.
Με τις εκλογές να πλησιάζουν, επισημαίνει ότι ο ΔΗΣΥ βρίσκεται στη διαδικασία κατάρτισης των ψηφοδελτίων του 2026. Η διαδικασία, επιμένει, είναι ανοιχτή και διαφανής, με καταξιωμένες γυναίκες να συμμετέχουν ενεργά σε όλες τις επαρχίες. «Χαιρόμαστε που έχουμε διακεκριμένες γυναίκες από ένα ευρύ επαγγελματικό και κοινωνικό φάσμα και είμαι βέβαιη ότι, πλάι στους άντρες υποψήφιους, θα τιμηθούν από το εκλογικό σώμα».
Είναι επίσης ξεκάθαρη για τη δική της θέση στις ποσοστώσεις: «Προσωπικά, υπήρξα πάντοτε υποστηρίκτρια των ποσοστώσεων για τη συμμετοχή γυναικών και νέων στα ψηφοδέλτια του ΔΗΣΥ για ευρωεκλογές, βουλευτικές και τοπικές εκλογές. Παρόμοιες πρόνοιες ισχύουν και για το Πολιτικό Γραφείο και τις Επαρχιακές Γραμματείες μας. Όπως ανέφερα, η δέσμευσή μας για μια συμμετοχική πολιτική ζωή στην Κύπρο πρέπει να είναι συνεχής προσπάθεια, αν θέλουμε να πετύχουμε τους στόχους μας».
Ευθύνη και μεταρρυθμίσεις
Για την κ. Δημητρίου, ηγεσία σημαίνει ευθύνη που ξεπερνά τα κομματικά όρια. «Είναι πολιτική ευθύνη που αναγνώρισα από τότε που πρωτοεκλέχθηκα βουλευτής», τονίζει. «Και τώρα, ως πρόεδρος της Βουλής, τη θεωρώ ακόμη μεγαλύτερη ευθύνη».
Αναφέρει νομοθετικά και πολιτικά βήματα που έχουν ήδη γίνει: Στήριξη της Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των Φύλων, επικύρωση της Σύμβασης της Κωνσταντινούπολης, κατάθεση πρότασης για τροποποίηση του Συντάγματος ώστε να ενισχυθούν οι πρόνοιες ισότητας. Μέσα από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας προωθήθηκαν μέτρα για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα και την κατάρτιση, ειδικά σε τομείς τεχνολογίας και επικοινωνιών. Η άδεια μητρότητας επεκτάθηκε στις 22 εβδομάδες, με τον ΔΗΣΥ να διεκδικεί 26, ενώ συνεχίζεται το έργο για δομές παιδικής φροντίδας, ισορροπία εργασίας-ζωής, επανένταξη των μητέρων στην αγορά εργασίας και κατάργηση ανισοτήτων στις αμοιβές. «Όταν μιλάμε για ευθύνη, πρέπει και να πράττουμε», λέει με νόημα.
Μέντορινγκ και ορατότητα
Η προσέγγισή της περιλαμβάνει επίσης μέντορινγκ και ορατότητα. Σημειώνει το πρώτο δομημένο πρόγραμμα πρακτικής στη Βουλή, που δίνει σε νέες γυναίκες άμεση επαφή με το κοινοβουλευτικό έργο· τις πρωτοβουλίες «job-shadowing» την Ημέρα της Γυναίκας και τη δημιουργία αίθουσας θηλασμού στη Βουλή για εργαζόμενες μητέρες. Επίσης, την καθιέρωση συντονιστή για θέματα φύλου, καθώς και τη συνεχή συνεργασία με γυναικείες οργανώσεις, επιχειρηματικούς φορείς και συνδικαλιστικά όργανα. «Ο ρόλος τους στην ενίσχυση της γυναικείας ηγεσίας είναι καίριος και τους θεωρούμε αξιόπιστους και αφοσιωμένους εταίρους στην προσπάθειά μας να ετοιμάσουμε, να τροποποιήσουμε, να εγκρίνουμε και να εφαρμόσουμε νομοθεσία».
Πολιτική στη σκιά του σεξισμού
Αναπόφευκτα η συζήτηση φτάνει στα εμπόδια που παραμένουν. Η Αννίτα Δημητρίου δεν αρνείται ότι ο σεξισμός εξακολουθεί να βαραίνει την πολιτική ζωή. Ορισμένα περιστατικά που την αφορούσαν είναι γνωστά, κάποια πιο πρόσφατα. «Τέτοιες συμπεριφορές προέρχονται τόσο από πολιτικούς αντιπάλους όσο και από ανώνυμους λογαριασμούς στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης», εξηγεί. «Πάνω απ’ όλα, αυτές οι επιθέσεις αποκαλύπτουν μια βαθιά αδυναμία διατύπωσης ειλικρινούς πολιτικού λόγου. Δυστυχώς, υπάρχουν ακόμη εκείνοι που δεν αντέχουν να βλέπουν γυναίκες σε ανώτατες πολιτικές θέσεις. Παρ’ όλα αυτά, η απάντησή μας πρέπει να παραμένει ριζωμένη στις αρχές, στις ιδέες και στις πεποιθήσεις μας. Ο πολιτικός μας λόγος οφείλει να είναι συγκροτημένος και συνεπής, και να επιμένουμε στον δημοκρατικό διάλογο χωρίς φόβο».
Υπογραμμίζει επίσης τη σημασία αναγνώρισης των επιτευγμάτων των γυναικών βουλευτών σε όλο το πολιτικό φάσμα. Κατά την τρέχουσα θητεία, λέει, έχουν διαπρέψει στο κοινοβουλευτικό έργο και έχουν εκπροσωπήσει τη Βουλή με διακριτό ρόλο σε διεθνή φόρα, από το Συμβούλιο της Ευρώπης και τον ΟΑΣΕ μέχρι τη Διακοινοβουλευτική Ένωση. Κάποιες υπηρετούν ως πρόεδροι επιτροπών με ιδιαίτερα παραγωγικό έργο. «Η δουλειά τους δείχνει ότι όταν οι γυναίκες έχουν τον χώρο, αποδίδουν», τονίζει.
Εκλογές 2026
Καθώς η προεκλογική μάχη εντείνεται, η Αννίτα Δημητρίου γνωρίζει ότι το βάρος των προσδοκιών πέφτει στους ώμους της. Η άνοδός της μπορεί να είναι ιστορική, αλλά επιμένει ότι ο συμβολισμός πρέπει να δώσει τη θέση του στη δομική αλλαγή. Στήριξε ποσοστώσεις, προώθησε θεσμικά μέτρα για την ενδυνάμωση των γυναικών και μίλησε ανοιχτά για την ευθύνη της ηγεσίας. Ωστόσο, όπως και η ίδια αναγνωρίζει, το καθοριστικό τεστ θα είναι τα ψηφοδέλτια του 2026: Αν θα αποδείξουν ότι η ρητορική της ισότητας συνοδεύεται επιτέλους από την πραγματικότητα της γυναικείας εκπροσώπησης.
Για την κ. Δημητρίου, το ζητούμενο δεν είναι απλώς να ενσαρκώσει μια τομή, αλλά να εξασφαλίσει ότι η Κύπρος θα αρχίσει να κλείνει το έμφυλο χάσμα και να πορεύεται προς τη δημοκρατική κοινωνία που «μας αξίζει».
Ο λόγος στις γυναίκες
Καθώς η Κύπρος οδεύει προς βουλευτικές εκλογές σε μόλις οκτώ μήνες, και ενώ το νησί κατατάσσεται τελευταίο στην ΕΕ ως προς την εκπροσώπηση των γυναικών, o «Πολίτης» μέσα από μια σειρά συνεντεύξεων και ρεπορτάζ, δίνει τον λόγο στις γυναίκες, καλώντας τα πολιτικά κόμματα να ξεφύγουν από τις «δεσμεύσεις» και τις συμβολικές κινήσεις και να προχωρήσουν σε ουσιαστικές δομικές αλλαγές προς την ισότητα.
