Φωτογραφίες: Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας
Σε ένα αλσύλλιο με θεόρατους πεύκους, στη δυτική Λεμεσό και κοντά στη δημοτική χονδρική αγορά, συνηθίζουν να φωλιάζουν τα τελευταία οκτώ χρόνια μαζικά δύο είδη ερωδιών. Τα φτεροκοπήματα και οι φωνές τους δημιουργούν μία ευχάριστη αντίθεση σε μία βιομηχανική περιοχή, την οποία επέλεξαν λόγω της γειτνίασής της με την Αλυκή Ακρωτηρίου και τα ιχθυοτροφία, για εξασφάλιση της τροφής. Επισκέπτονται τη Λεμεσό κάθε χρόνο αυτή την περίοδο, για να αναπαραραχθούν μέχρι το τέλος του καλοκαιριού, σχηματίζοντας τη μοναδική αποικία ερωδιών σε αστικό περιβάλλον της Κύπρου, αποτελώντας συγχρόνως στοιχείο «πράσινης πόλης».
Ωστόσο φέτος η άφιξή τους συναντά σοβαρά υποβαθμισμένο τον βιότοπό τους. Ο Δήμος Λεμεσού, αν και ήταν ενημερωμένος για το πρόβλημα που δημιουργείτο σιγά – σιγά τα προηγούμενα χρόνια στο τεμάχιο το οποίο του ανήκει, άφησε να ξερανθεί και να καταστραφεί ο πυρήνας της συστάδας των δέντρων, σύμφωνα με τον ανώτερο λειτουργό της Υπηρεσίας Θήρας και Πανίδας, Νίκο Κασίνη. Δεν έτυχαν φροντίδας τα δέντρα και αφέθηκαν να καταστραφούν από την ανομβρία, σε συνδυασμό με την ασθένεια των μυκήτων, είπε στον «Π». Η ξήρανση των πεύκων παρατηρήθηκε και τα προηγούμενα χρόνια, όμως φέτος το πρόβλημα είναι πολύ οξυμένο, με αποτέλεσμα οι υπηρεσίες του δήμου να σχεδιάζουν να κόψουν τα κατεστραμμένα δέντρα, ώστε η ασθένεια να μην προχωρήσει και στα υπόλοιπα.
Στις φωτογραφίες που ακολουθούν ( οι πρώτες δύο τραβήχτηκαν με «drone» της Πολιτικής Άμυνας), μπορεί να γίνει σύγκριση της εικόνας που είχε η συστάδα των πεύκων το 2020, όπου η βλάστηση ήταν πυκνή, σχηματίζοντας ένα «κλειστό» δασύλλιο, με τη σημερινή κατάσταση, όπου σύμφωνα με την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας τα πεύκα στη μέση έχουν ξερανθεί και κλαδευτεί με απαράδεκτο τρόπο:
2020
2025
Κίνδυνος να χαθεί η αποικία
«Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, με φύτευση νέων δέντρων, διαχείριση ασθενειών και πότισμα, στο τέλος θα χάσουμε την αποικία και δεν θα υπάρχει βιότοπος για φωλεοποίηση των πουλιών αυτών», προειδοποίησε ο κ. Κασίνης.
Επειδή ακόμη συνεχίζεται η μετανάστευση των ερωδιών προς την Κύπρο και η άφιξή τους στο αλσύλλιο, δεν έχει γίνει ακόμη η καταμέτρησή τους από την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας. Όταν καταγραφούν, θα διαφανεί εάν έχουν μειωθεί φέτος οι αριθμοί τους.
Σύμφωνα με εργαζόμενους στην περιοχή, τα προηγούμενα χρόνια, όταν η κόμη των πεύκων ήταν πλούσια, κυριαρχούσαν οι ήχοι των πουλιών αυτών. Σήμερα σποραδικά ακούγεται κάποια φωνή ερωδιού.
Αίτημα για κήρυξη NATURA
«Δυστυχώς δεν έχει προστατευτεί επαρκώς ο τόπος, πέραν του ότι είναι ένας δημόσιος χώρος πρασίνου, εμείς ελπίζουμε να προστατευτεί με το να γίνει ένας δορυφόρος περιοχής NATURA 2000, που υποστηρίζει έναν σημαντικό αναπαραγόμενο πληθυσμό», σημείωσε ο κ. Κασίνης. Διαβήματα της Υπηρεσίας προς αυτή την κατεύθυνση έγιναν τα προηγούμενα χρόνια, επί δημαρχίας Νίκου Νικολαΐδη, όμως αυτά προσέκρουσαν στην άρνηση του δήμου, είπε.
«Πρέπει τουλάχιστον η φετινή αναπαραγωγική περίοδος να καταστεί σε κάποιον βαθμό επιτυχημένη και σιγά – σιγά να αποκατασταθούν τα δέντρα. Να βρεθεί η αιτία που ξεραίνονται τα πεύκα, πέραν της ανομβρίας και να αντικατασταθούν όσα έχουν ξερανθεί. Και ασφαλώς να αρχίσουν να ποτίζονται», ανέφερε ο κ. Κασίνης.
Η Αλυκή Ακρωτηρίου και η παραλία Lady's Mile, όπως φαίνονται από την αποικία των ερωδιών στο αλσύλλιο.
Τι απαντά ο δήμαρχος Λεμεσού, Γιάννης Αρμεύτης
Απευθυνθήκαμε στον δήμαρχο Λεμεσού, Γιάννη Αρμεύτη, ο οποίος ανέφερε ότι τους ενδιαφέρει το ζήτημα και δεν αδιαφορούν. Συγχρόνως χαρακτήρισε μοναδικό το φαινόμενο με τους ερωδιούς στα πεύκα. «Σύμφωνα με ενημέρωση που είχα από την υπηρεσία πρασίνου του Δήμου, υπάρχουν 15 πεύκα, τα οποία έχουν ξερανθεί λόγω προβλήματος από μύκητες. Αυτά θα κοπούν, όμως επειδή τώρα είναι περίοδος αναπαραγωγής των ερωδιών, αποφασίσαμε να μην αναστατώσουμε τα πουλιά και στο επόμενο διάστημα, μετά από έναν – ενάμιση μήνα να κοπούν. Αυτό πρέπει να γίνει για να μην μεταδοθούν οι μύκητες και στα υπόλοιπα δέντρα», ανέφερε στον «Π».
«Ο στόχος είναι τουλάχιστον εκείνος ο χώρος να προστατευτεί. Έχει ήδη περιφραχθεί, διότι πέφτουν οι νεοσσοί στο έδαφος. Οι υπάλληλοι του δήμου έχουν οδηγίες να τους μαζεύουν και να ενημερώνουν την Υπηρεσία Θήρας και Πανίδας, για να αναλαμβάνει τη φροντίδα τους. Δεν θεωρώ ότι μπορεί να γίνει κάτι άλλο, εκτός από την αντικατάσταση των ξεραμένων πεύκων με άλλους. Συνεπώς μάς ενδιαφέρει το ζήτημα και δεν αδιαφορούμε», πρόσθεσε ο κ. Αρμεύτης.
Αυτή τη στιγμή οι υπηρεσίες του Δήμου Λεμεσού ετοιμάζουν ένα σχέδιο ανάπτυξης του τεμαχίου, όπου βρίσκεται η συστάδα των πεύκων. Με στόχο να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες του δήμου, έχουν προκηρυχθεί προσφορές για δημοτικά γκαράζ, στέγαστρα και φωτοβολταϊκά. Ο κ. Αρμεύτης εκτιμά ότι όλα αυτά μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά με την άγρια πανίδα.
«Στην κατασκευή της φωλιάς συμβάλλουν και οι δύο γονείς»
Δύο είδη ερωδιών φωλιάζουν μαζί σε αυτά τα δέντρα, ο Λευκοτσικνιάς ή Χιονάτη (Egretta garzetta) και ο Νυχτοκόρακας (Nycticorax nycticorax). Σύμφωνα με το βιβλίο του φυσιοδίφη Γιώργου Κωνσταντίνου, «Τα πουλιά της Κύπρου», η Χιονάτη είναι ένας μεσαίου μεγέθους ερωδιός με χαρακτηριστικό μαύρο ράμφος και κατάλευκο φτέρωμα, από το οποίο πήρε και το όνομά του. Είναι σαρκοφάγο πουλί και τρέφεται κυρίως με βατράχους, έντομα, ψάρια και οστρακόδερμα, τα οποία εντοπίζει καθώς περπατάει αργά στα ρηχά νερά. Χρησιμοποιεί το μακρύ της ράμφος για να χτυπήσει τη λεία της με γρήγορες και ακριβείς κινήσεις. Τρέφεται συνήθως σε έλη, αλυκές, λίμνες και άλλες υδάτινες περιοχές, όπου υπάρχει άφθονη τροφή.
Η Χιονάτη φτιάχνει τη φωλιά της με κλαδιά πάνω σε δέντρα και θάμνους που βρίσκονται κοντά ή μέσα σε νερό, όπως λίμνες ή έλη. Στην κατασκευή της φωλιάς συμβάλλουν και οι δύο γονείς, ενώ συνεργάζονται επίσης για την επώαση των αυγών. Η θηλυκή γεννά 3 έως 5 γαλαζωπά αυγά, τα οποία επωάζονται για περίπου 25 μέρες. Μετά την εκκόλαψη, τη σίτιση των νεοσσών αναλαμβάνουν από κοινού και οι δύο γονείς, εξασφαλίζοντας τροφή, όπως ψάρια, έντομα και μικρά αμφίβια.
Κατά τις χρονιές 2013, 2014 και 2017, τρία ζευγάρια Χιονάτες φώλιασαν με επιτυχία πάνω σε ευκαλύπτους που βρίσκονταν δίπλα από το νερό στη Δεσποτική Λίμνη στο Ακρωτήρι. Τα τελευταία χρόνια, μερικά ζευγάρια Χιονάτης φωλιάζουν επίσης με επιτυχία στις λίμνες του Αγίου Λουκά στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, φτιάχνοντας τις φωλιές τους πάνω σε αλμυρίκια μέσα στο νερό. Οι φωλιές τους βρίσκονται σε πολύ χαμηλό ύψος, περίπου 50-60 πόντους πάνω από την επιφάνεια του νερού. Είναι ενδιαφέρον ότι πάνω στα ίδια δέντρα φωλιάζουν και άλλα είδη ερωδιών, όπως οι Γελαδάρηδες και οι Κρυπτοτσικνιάδες, χωρίς να υπάρχει πρόβλημα ανάμεσα στα διαφορετικά είδη. Πολλά ζευγάρια φωλιάζουν τα τελευταία χρόνια σε λίμνη λατομείου στο χωριό Μαρί.
«Την ημέρα παραμένει κρυμμένος»
Ο Νυχτοκόρακας (Nycticorax nycticorax) είναι κυρίως νυκτόβιο πουλί, εξ ου και το όνομά του. Την ημέρα συνήθως παραμένει κρυμμένος μέσα σε πυκνή βλάστηση κοντά στο νερό, αλλά μπορεί να εμφανιστεί και αργά το απόγευμα. Έχει χαρακτηριστικά γκρίζου, μαύρου και άσπρου χρώματος, καθιστώντας τον εύκολα αναγνωρίσιμο. Στο είδος αυτό δεν παρατηρείται φυλετικός διμορφισμός, δηλαδή τόσο τα αρσενικά όσο και τα θηλυκά έχουν την ίδια εμφάνιση. Οι νεαροί Νυχτοκόρακες έχουν διαφορετική εμφάνιση, με γκρίζο φτέρωμα που είναι διακοσμημένο με άσπρες βούλες. Είναι ένα κοινό είδος για την Κύπρο και συναντάται συχνά σε υγροτόπους και παραποτάμιες περιοχές.
Ο Νυχτοκόρακας (Nycticorax nycticorax) τρέφεται κυρίως με ψάρια, αμφίβια, έντομα, σκουλήκια, μικρά ερπετά και, περιστασιακά, με μικρά τρωκτικά ή πουλιά, εφόσον καταφέρει να τα συλλάβει. Το είδος αυτό αναπαράγεται στον τόπο μας, κυρίως σε πυκνή βλάστηση κοντά σε υγροτόπους. Αναφορές πολύ νεαρών πουλιών, τα οποία μόλις έχουν αρχίσει να πετούν, έχουν παρατηρηθεί αρκετές φορές στις λίμνες του Αγίου Λουκά στην κατεχόμενη Αμμόχωστο, γεγονός που ενισχύει την υπόθεση ότι το είδος φωλιάζει στην περιοχή. Πολλά ζευγάρια φωλιάζουν τα τελευταία χρόνια και σε λίμνη λατομείου στο χωριό Μαρί.
Ο Νυχτοκόρακας χτίζει τη φωλιά του με κλαδιά, συνήθως μέσα και πάνω σε πυκνή βλάστηση, κοντά ή μέσα σε υδροβιότοπους. Γεννά 3 έως 4 γαλαζωπά αυγά, τα οποία επωάζονται και από τους δύο γονείς. Η περίοδος επώασης διαρκεί περίπου 23 μέρες και μετά την εκκόλαψη, την φροντίδα των νεοσσών αναλαμβάνουν επίσης και οι δύο γονείς, φροντίζοντας να ταΐζουν τους νεοσσούς και να τους προστατεύουν μέχρι να ανεξαρτητοποιηθούν.
