Αίτηση στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας με ημερομηνία 11 Σεπτεμβρίου 2020 καταχώρισαν οι δικηγόροι Χάρης Σταυράκης και Μιχάλης Μιχαήλ εκ μέρους της Charitin (Charo) Baez Nunez από τη Δομινικανή Δημοκρατία, αναγνωρισμένου από την κυπριακή Αστυνομία, θύματος εμπορίας και σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Η αίτηση αφορά την απόρριψη από το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας (τον Ιανουάριο 2018) της αστικής αγωγής της Charo κατά του ιδιοκτήτη και τριών εργαζομένων του καμπαρέ Roxy στη Λευκωσία (που βρισκόταν σε πάροδο της οδού Ρηγαίνης και που έχει κλείσει εδώ και δέκα χρόνια περίπου λόγω της υπόθεσης αυτής) με την οποία απαιτούσε αποζημιώσεις για εξαπάτηση και σεξουαλική εκμετάλλευση που ισχυρίζεται ότι υπέστη από τους εναγόμενους στη διάρκεια της εργασίας της στο καμπαρέ τον Απρίλη 2008, μαζί με άλλες τέσσερις συμπατριώτισσες της. Η αίτηση στο ΕΔΑΔ αφορά επίσης την «άδικη και αντινομική», όπως τη χαρακτηρίζουν οι δικηγόροι, απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της Κύπρου τον Απρίλη 2020, με την οποία το Ανώτατο ως Εφετείο απέρριψε την πολιτική έφεση της Charo εναντίον της απόφασης του Πρωτόδικου Δικαστηρίου.
Η πρώτη αστική αγωγή
Η 43χρονη σήμερα Charo Nunez είναι παντρεμένη και μητέρα τριών παιδιών και καρκινοπαθής. Αυτή ήταν η πρώτη φορά στην Κύπρο, που ένα θύμα εμπορίας προσώπων προσέφυγε στο δικαστήριο με αστική αγωγή, η ακρόαση της οποίας άρχισε το καλοκαίρι του 2016. Επισημαίνεται ότι ο υπογράφων παρακολούθησα αδιάλειπτα και κάλυψα δημοσιογραφικά την εξέλιξη αυτής της αστικής αγωγής από τον Ιούνιο 2016 που άρχισε, μέχρι τον Ιανουάριο 2018 που τέλειωσε. Πάντως η υπόθεση αυτή πάει πίσω στο 2009-2010 όταν είχε εκδικαστεί η ποινική της πτυχή στο Κακουργιοδικείο Λευκωσίας και οι έξι κατηγορούμενοι -οι τέσσερις από τους οποίους είναι οι εναγόμενοι στην αστική αγωγή- είχαν αθωωθεί, γιατί οι πέντε γυναίκες θύματα (όλες από τη Δομινικανή Δημοκρατία, εργαζόμενες στο Roxy, περιλαμβανομένης της Charo Nunez), θεωρήθηκαν από το Κακουργιοδικείο «αναξιόπιστες».
Αριστερά η Charo Nunez μαζί με την αντιπρόεδρο του Cyprus Stop Trafficking, Λίντα Λάπα, στις 10 Φεβρουαρίου 2017 έξω από το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας, όταν κατέθεσε γραπτή δήλωση όπου περιέγραψε ως «κόλαση» όσα έζησε στο Roxy.
Σε δίκαιη δίκη
Η αίτηση των δικηγόρων της Charo στο ΕΔΑΔ αφορά συγκεκριμένα «παράβαση του άρθρου 6(1) της Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για δικαίωμα σε δίκαιη δίκη καθ΄ ότι: (α) To δικαίωμά της σε πολιτική αγωγή εμποδίστηκε με την ερμηνεία που έδωσε το Πρωτόδικο Δικαστήριο στο άρθρο 22(1) του «Περί Καταπολέμησης της Εμπορίας και της Εκμετάλλευσης Προσώπων και της Προστασίας των Θυμάτων Νόμος του 2007» ερμηνεύοντας το άρθρο με τρόπο που να μην επιτρέπει στο θύμα να καταχωρίσει πολιτική αγωγή, εκτός εάν οι υπαίτιοι είχαν καταδικαστεί από ποινικό δικαστήριο (β) Το πρωτόδικο Δικαστήριο είχε αποφασίσει το ως άνω σημείο στα αρχικά στάδια της δίκης υπέρ της αιτήτριας και στο τέλος απεφάσισε το ίδιο νομικό σημείο εναντίον της (γ) Το πρωτόδικο Δικαστήριο παρερμήνευσε την έννοια του θύματος και ποιος μπορεί να το αναγνωρίσει, βάσει του ως άνω νόμου (δ) Η ερμηνεία που έδωσε το Πρωτόδικο Δικαστήριο στο άρθρο 22(1) ουδόλως συνάδει με την υποχρέωση κάθε κράτους βάσει του άρθρου 15(3) της Σύμβασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου ενάντια στην εμπορία προσώπων που προνοεί ότι «το κάθε μέρος (κράτος) στη σύμβαση έχει υποχρέωση να εισάξει επιτόπια νομοθεσία που να προστατεύει το δικαίωμα των θυμάτων σε αποζημίωση από τους υπαίτιους» (ε) Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου ως Εφετείου, σε σχέση με την ερμηνεία του ως άνω άρθρου 22(1) που υιοθετούσε πλήρως την ερμηνεία που έδωσε το Πρωτόδικο Δικαστήριο σε αυτό, ήταν αυθαίρετη και υπερέβαινε τα όρια της λογικής ερμηνείας (στ) Υπήρξε υπέρμετρη καθυστέρηση (11 ετών) για τελική εκδίκαση της υπόθεσης».
Σε συνθήκες δουλείας
Η αίτηση των δικηγόρων της Charo στο ΕΔΑΔ αφορά επίσης «παράβαση του άρθρου 4 της Σύμβασης που αφορά κράτηση σε συνθήκες δουλείας και διά βίας εργασίας της αιτήτριας λόγω των παραλείψεων του κράτους να θέσει ασφαλιστικές δικλίδες για προστασία τέτοιων περιπτώσεων, μέσω της τώρα καταργηθείσας μεθοδολογίας της βίζας για καλλιτέχνιδες. Παράβαση του άρθρου 13 της Σύμβασης που είναι συνδεδεμένο με τις παραβάσεις του άρθρου 6(1) και του άρθρου 4 καθότι, ενώ το κράτος νομοθέτησε για να προστατεύσει τα θύματα, είτε μέσω λανθασμένου ή ελλιπούς λεκτικού, είτε λόγω παρερμηνείας των προνοιών της νομοθεσίας από τα δικαστήρια δεν παρείχε ικανοποιητική προστασία στα θύματα ή ικανοποιητικές θεραπείες».
Από αριστερά οι δημοσιογράφοι Ξένια Γεωργίου και Μάριος Δημητρίου με την υπαστυνόμο Ρίτα Σούπερμαν στις 2 Ιουνίου 2016 στο Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας, στην πρώτη δικάσιμο της αστικής αγωγής όταν η τέως επικεφαλής του ΓΚΕΠ είχε καταθέσει ως πρώτη μάρτυρας στην υπόθεση.
«Άκρως απογοητευτική»…
Το τριμελές Εφετείο που απαρτιζόταν από τον τότε πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου Μύρωνα Νικολάτο και τους δικαστές Αντώνη Λιάτσο και Τεύκρο Οικονόμου απέρριψε την έφεση βασιζόμενο σε ένα μόνο νομικό σημείο που ήταν και ο λόγος Έφεσης αρ.1, ενώ οι δικηγόροι της εφεσείουσας Χάρης Σταυράκης και Μιχάλης Μιχαήλ είχαν εφεσιβάλει την πρωτόδικη απόφαση με 30 λόγους έφεσης. Η απόφαση βασικά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, αφού οι εναγόμενοι είχαν αθωωθεί από το Κακουργιοδικείο για αδικήματα που αφορούσαν εμπορία προσώπων, μεταξύ των οποίων και της ενάγουσας, η ενάγουσα εμποδιζόταν από το να καταχωρίσει αγωγή εναντίον τους για αποζημιώσεις. Ο υπογράφων είχα ζητήσει από τον δικηγόρο Χάρη Σταυράκη να σχολιάσει την απόφαση και μου δήλωσε (στις 11 Απριλίου 2020) ότι «τη θεωρεί πασιφανώς λανθασμένη και άκρως απογοητευτική, αν όχι απαξιωτική καθ’ ότι το Εφετείο ακολούθησε μία μονολιθική και αντινομική προσέγγιση, χωρίς αναφορά καν στις αυθεντίες που διέπουν το θέμα και χωρίς να κάνει σε βάθος νομική ανάλυση όσον αφορά την ερμηνεία του επίμαχου άρθρου. Αυτό -πρόσθεσε- εξανέμισε και τους λοιπούς λόγους της έφεσης οι οποίοι κατά την άποψή μου ήταν βάσιμοι και πλήρως τεκμηριωμένοι». Ο Χάρης Σταυράκης, μου ανέφερε τότε ότι είχε οδηγίες από την οργάνωση προστασίας θυμάτων σωματεμπορίου Cyprus Stop Trafficking η οποία βοήθησε τη Charo Nunez τόσο στην ποινική, όσο και στην αστική πτυχή της υπόθεσης, να μελετήσει το ενδεχόμενο η ενάγουσα να απευθυνθεί στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πράγμα που έπραξε τελικά.
Φιλοξενία σε τρία καταφύγια
Για την ιστορία αναφέρουμε ότι οι πέντε παραπονούμενες είχαν φτάσει στην Κύπρο στις 18 Απριλίου 2008 και τον Μάιο και Ιούνιο του ίδιου χρόνου κατάγγειλαν στην Αστυνομία εξώθησή τους στην πορνεία - εκτός απο τη Charo, ήταν η Yani, οι δύο αδελφές Alexandra και Denny και η Aricha. Μαζί τους ήταν και μια έκτη κοπέλα, η Antonia, που δεν προέβη σε καμιά καταγγελία. Οι πέντε παραπονούμενες τέθηκαν υπό την προστασία του Γραφείου της Αστυνομίας για Καταπολέμηση της Εμπορίας Προσώπων και φιλοξενήθηκαν μέχρι τη διεξαγωγή της δίκης το 2009, στο καταφύγιο της οργάνωσης ΣΤΙΓΜΑ στη Λεμεσό, με υπεύθυνη την Έλενα Πισσαρίδου. Φιλοξενήθηκαν στη συνέχεια στο κρατικό καταφύγιο στη Λευκωσία, όπως και στο καταφύγιο της οργάνωσης Cyprus Stop Trafficking, επίσης στη Λευκωσία. Τελικά παρουσιάστηκαν στο Κακουργιοδικείο Λευκωσίας το 2009 και κατέθεσαν εναντίον των κατηγορουμένων, μόνο η Charo και η Aricha, ενώ η Denny κατέθεσε υπέρ των κατηγορουμένων.
Για την «κόλαση» στο Roxy
Στο πλαίσιο της αστικής αγωγής η ενάγουσα Charo Nunez ήρθε από τη μακρινή πατρίδα της στην Κύπρο, με έξοδα της Κυπριακής Δημοκρατίας και με φιλοξενία της οργάνωσης Cyprus Stop Trafficking και κατέθεσε στις 10 Φεβρουαρίου 2017, ενώπιον του δικαστή Αλέξανδρου Παναγιώτου, μια συγκλονιστική γραπτή δήλωση, όπου περίγραψε ως «κόλαση», όσα έζησε στο Roxy, μεταξύ Απριλίου και Μαΐου 2008. «Ακόμα έχω πολλά προβλήματα από τη φριχτή μου εμπειρία στο καμπαρέ αυτό, που δεν θα μπορέσω να ξεχάσω ποτέ», ανέφερε μεταξύ άλλων. «Κατά τη διάρκεια των δεκατεσσάρων ημερών που δούλεψα στο Roxy, με ανάγκασαν να πάω συνολικά με 9 πελάτες, πότε στο σπίτι τους και πότε σε ξενοδοχείο. Ο χρόνος που πέρασα σε αυτό το καμπαρέ, ήταν μία σκέτη κόλαση. Η χειρότερη εμπειρία στο καμπαρέ αυτό, ήταν όταν από τις 7.30 το απόγευμα μέχρι τις 10 το βράδυ που άνοιγε το καμπαρέ, μας ανάγκαζαν να κάνουμε σεξ με νεαρούς πελάτες, κυρίως στρατιώτες, στους καναπέδες όλες μαζί, με τον Παύλο και τον Αντρέα (σ. σ. δύο από τους σερβιτόρους του καμπαρέ), παρόντες, να μας παρακολουθούν».
Ο δικαστής Αλ. Παναγιώτου απέρριψε την αγωγή της Charo Nunez αναφέροντας στην απόφασή του ότι «στην ουσία η ενάγουσα απέτυχε να αποδείξει στον απαιτούμενο βαθμό, τους ισχυρισμούς της όπως προβάλλονται στην έκθεση απαίτησης για εξαπάτηση και σεξουαλική εκμετάλλευσή της από τους εναγόμενους».
Η κατάθεση της Σούπερμαν
Υπενθυμίζεται ότι η πρώτη δικάσιμος της υπόθεσης στις 2 Ιουνίου 2016 σημαδεύτηκε από την αξιομνημόνευτη κατάθεση της υπαστυνόμου Ρίτας Σούπερμαν, τότε επικεφαλής του Γραφείου της Αστυνομίας για Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων. Στην κατάθεσή της είχε αναφέρει ότι συνάντησε την κοπέλα τον Μάιο 2008 στο ιδιωτικό καταφύγιο θυμάτων σωματεμπορίου της οργάνωσης ΣΤΙΓΜΑ στη Λεμεσό με υπεύθυνη την Έλενα Πισσαρίδου. Η Charo είχε καταφύγει εκεί, αφού δραπέτευσε από το καμπαρέ Roxy στη Λευκωσία όπου εργαζόταν. Η Ρίτα Σούπερμαν είπε ότι η κοπέλα αυτή και άλλες τρεις, που τις συνάντησε στη Λεμεσό για σκοπούς αναγνώρισης, «ήταν τρομοκρατημένες και σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση και οι ίδιες δήλωσαν ότι ήθελαν να καταγγείλουν τα άτομα που θεωρούσαν υπεύθυνα για τη σεξουαλική εκμετάλλευσή τους, στο καμπαρέ Roxy». Στη δικάσιμο της 14ης Ιουνίου 2016, ο δικηγόρος των εναγομένων Νάσος Παναγιώτου αντεξέτασε για τρεις ώρες την υπαστυνόμο Σούπερμαν επιχειρώντας να κλονίσει την επαγγελματική αξιοπιστία της, ενώ παρουσίασε την Έλενα Πισσαρίδου ως έναν «ιδιώτη επιχειρηματία» και το καταφύγιο του ΣΤΙΓΜΑ ως μια «ιδιωτική επιχείρηση», από αυτές που, όπως είπε, «ψαρεύουν κοπέλες, που εργάζονται σε καμπαρέ, τις οδηγούν στο καταφύγιο ως θύματα σωματεμπορίου και μετά ζητούν από το κράτος χορηγία». Η Ρ. Σούπερμαν είπε ότι το γραφείο της είχε οδηγίες από τον αρχηγό Αστυνομίας να συνεργάζεται με το συγκεκριμένο καταφύγιο και ότι «ήταν για μας ένα πλεονέκτημα που λειτούργησε αυτό το καταφύγιο και πρόσφερε υπηρεσίες στις κοπέλες θύματα». Σε αναφορές του Ν. Παναγιώτου ότι μια από τις κοπέλες «εκπορνευόταν με την ελεύθερη θέλησή της» (και μάλιστα προσκόμισε ως τεκμήρια, τρεις μεγεθυμένες φωτογραφίες, τις οποίες ο δικηγόρος Χάρης Σταυράκης χαρακτήρισε «χυδαίες»), είπε η Ρίτα Σούπερμαν: «Καμιά γυναίκα δεν έχει όνειρο ζωής να κάνει καριέρα πόρνης. Πάντα κάτι κρύβεται πίσω και δεν υπάρχει ελεύθερη βούληση καμιάς κοπέλας, να γίνει πόρνη»…
