Η συμμετοχή των γυναικών στα διοικητικά συμβούλια εταιρειών έχει αυξηθεί από την εισαγωγή σχετικής ευρωπαϊκής οδηγίας το 2022, η οποία στοχεύει στη βελτίωση της ισορροπίας των φύλων στα διοικητικά συμβούλια των εισηγμένων εταιρειών σε ολόκληρη την ΕΕ.
Γυναίκες που διατελούν μέλη στα διοικητικά συμβούλια τραπεζών και επιχειρήσεων, με αφορμή και την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας που γιορτάζεται στις 8 Μαρτίου, περιγράφουν στον «Π» την εμπειρία τους και επισημαίνουν ότι αν και υπάρχει βελτίωση, υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν. Ο δρόμος παραμένει μακρύς για την ουσιαστική συμμετοχή τους σε διευθυντικές θέσεις.
Δέσμευση και σκληρή δουλειά
Η εκτελεστική διευθύντρια Διεύθυνσης Οικονομικής Διαχείρισης και εκτελεστικό μέλος του δ.σ. της Τράπεζας Κύπρου, Ελίζα Λειβαδιώτου, αναφέρει στον «Π» ότι «η συμμετοχή μου στο διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας αποτελεί μια σημαντική εμπειρία, που μου δίνει την ευκαιρία να συμβάλω στη στρατηγική και την ανάπτυξη του μεγαλύτερου χρηματοοικονομικού οργανισμού στην Κύπρο».
Όπως υποστηρίζει, η ευθύνη του ρόλου αυτού απαιτεί δέσμευση, σκληρή δουλειά και διορατικότητα, «στοιχεία που θεωρώ απαραίτητα για τη λήψη κρίσιμων αποφάσεων. Η επαγγελματική μου διαδρομή στην τράπεζα με έχει διδάξει ότι η επιτυχία έρχεται μέσα από αφοσίωση, πρωτοβουλία και την ικανότητα να χτίζεις δυνατές σχέσεις εμπιστοσύνης», τόνισε.
Παράλληλα, πρόσθεσε, «νιώθω περήφανη που εργάζομαι σε έναν οργανισμό που παρέχει ίση πρόσβαση στην ηγεσία μεταξύ ανδρών και γυναικών, με τη γυναικεία εκπροσώπηση στο διοικητικό συμβούλιο να ανέρχεται σε περίπου 38% στο τέλος του 2024. Μέσα από τη συνεργασία και τη συλλογική προσπάθεια, συνεχίζουμε να διαμορφώνουμε ένα ισχυρό και βιώσιμο χρηματοοικονομικό περιβάλλον, τόσο για τους πελάτες μας όσο και για την κοινωνία ευρύτερα».
«Χωράμε περισσότερες»
Η πρόεδρος της Cyta, Μαρία Τσιάκκα Ολυμπίου, μιλώντας στον «Π», λέει ότι ένα διοικητικό συμβούλιο είναι πραγματικά αποτελεσματικό όταν φέρνει στο τραπέζι διαφορετικές εμπειρίες και προσεγγίσεις. Στην Κύπρο, λέει, η χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών στα δ.σ. είναι μια χαμένη ευκαιρία για ουσιαστικότερες και πιο ισορροπημένες αποφάσεις, που αντικατοπτρίζουν την κοινωνία στο σύνολό της.
«Στο δ.σ. της Cyta είμαστε τρεις γυναίκες σε σύνολο εννιά μελών - αλλά σίγουρα χωράμε περισσότερες», σημείωσε με νόημα. Επισημαίνει ακόμη ότι κάθε γυναίκα που διεκδικεί και κερδίζει τη θέση της σε ένα διοικητικό συμβούλιο, συμβάλλει στο να σπάσουν τα στερεότυπα και να αλλάξει η νοοτροπία. «Δεν είναι θέμα συμβολισμού ή συμμόρφωσης με ποσοστώσεις. Είναι ζήτημα ποιότητας και βάθους των αποφάσεων που λαμβάνονται. Όσο περισσότερες γυναίκες συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τόσο πιο αντιπροσωπευτική και δυναμική γίνεται η Κύπρος που χτίζουμε», τονίζει.
Σημαντικό το χάσμα
Η Μαριάννα Παντελίδου που διετέλεσε μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Τράπεζας από τον Δεκέμβριο του 2013 έως τον Ιανουάριο του 2023 και από τον Ιανουάριο του 2025 είναι μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Logicom Public, αναφέρει ότι η γυναικεία εκπροσώπηση στα διοικητικά συμβούλια στην Κύπρο έχει σημειώσει πρόοδο τα τελευταία χρόνια, ωστόσο εξακολουθεί να υπάρχει σημαντικό χάσμα που πρέπει να γεφυρωθεί.
«Παρά τη δυναμική παρουσία των γυναικών στην ευρύτερη αγορά εργασίας, αλλά και σε θέσεις μεσαίας διοίκησης (middle-management), η αναλογία τους στις ανώτατες διευθυντικές θέσεις και στα διοικητικά συμβούλια παραμένει χαμηλή. Αυτή η ανισορροπία αντανακλά διαρθρωτικές προκλήσεις (θέματα κουλτούρας) που πρέπει να αντιμετωπιστούν, ώστε η ηγεσία να είναι πραγματικά προσβάσιμη σε όλους», τόνισε.
«Προσωπικά, πιστεύω ακράδαντα στην αξιοκρατία και δεν υποστηρίζω την επιβολή ποσοστώσεων, καθώς αυτές ενδέχεται να οδηγήσουν σε αντίστροφη διάκριση. Ωστόσο, η υφιστάμενη υποεκπροσώπηση των γυναικών σε ηγετικές θέσεις έρχεται επίσης σε αντίθεση με τις αρχές της αξιοκρατίας, καθώς υποδηλώνει την ύπαρξη συστημικών εμποδίων. Η πολυμορφία εμπειριών και οπτικών γωνιών στα διοικητικά συμβούλια ενισχύει τη λήψη αποφάσεων, προάγει την καινοτομία και βελτιώνει τη διακυβέρνηση», υπέδειξε.
Σύμφωνα με την κ. Παντελίδου, η ισορροπία δεν θα πρέπει να περιορίζεται στην τήρηση ποσοστώσεων, αλλά να στοχεύει στην πλήρη αξιοποίηση του ταλέντου, των εμπειριών και του εύρους των απόψεων, διασφαλίζοντας ότι οι ικανότεροι επαγγελματίες, ανεξαρτήτως φύλου, έχουν τις ίδιες ευκαιρίες να ηγηθούν και να συνεισφέρουν στο ανώτατο επίπεδο.
«Εύχομαι μέσα στα επόμενα 4-5 χρόνια να δούμε ένα πιο ορθό ισοζύγιο εκπροσώπησης στα διοικητικά συμβούλια της Κύπρου, όχι ως αποτέλεσμα επιβολής ποσοστώσεων, αλλά ως φυσική εξέλιξη μέσα από δράσεις που προάγουν την αξιοκρατία και την πολυμορφία εμπειριών και απόψεων», επεσήμανε.
Προκατάληψη
Η Κλεοπάτρα Κιττή, διοικητική σύμβουλος σε περιφερειακούς οργανισμούς, μιλώντας στον «Π» επεσήμανε ότι «συμμετοχή» σε δ.σ. «απαιτεί γνώση, ήθος, ανεξαρτησία στην άποψη που καταθέτεις, θάρρος να κάνεις ερωτήσεις την ώρα που γίνεται μια δύσκολη συζήτηση για ένα σύνθετο θέμα, που απαιτεί αποφάσεις που να δημιουργούν αξία».
«Να έχεις άποψη, να καταθέτεις εισηγήσεις που να είναι ενημερωμένες, εμπεριστατωμένες. Να μελετάς, να αντιλαμβάνεσαι τις δυναμικές που κυριαρχούν στον καθορισμό πλαισίου της αγοράς που λειτουργεί ο οργανισμός, δυναμικές που είναι εσωτερικές, εξωτερικές. Ως ανεξάρτητη/ος διοικητική/ος σύμβουλος υπηρετείς το καλό του οργανισμού στο σύνολο - των μετόχων, του προσωπικού, της εφοδιαστικής αλυσίδας, της κοινωνίας. Αυτό που λέμε να δημιουργείς αξία για τους μετόχους φυσικά αλλά και για το σύνολο του οργανισμού», τόνισε.
Σύμφωνα με την κ. Κιττή, υπάρχει ένας γενικός βαθμός προκατάληψης για τη συμβολή των γυναικών, επισημαίνοντας ωστόσο ότι « δεν στέκομαι εκεί όσον αφορά τη συμμετοχή μου. Όταν υπηρετώ το νομικό και ηθικό καθήκον μου εστιάζομαι στη μελέτη μου, στη προετοιμασία μου, στην κριτική μου σκέψη, στην τοποθέτηση της άποψής μου. Χρειάζεται ισορροπία φυσικά όταν υπάρχει διάκριση».
«Η πρόθεση στην καλή λειτουργία του δ.σ. είναι να ακούγεται η φωνή όλων μας με σεβασμό και ισορροπία. Η διαφορετικότητα της άποψης δημιουργεί αξία, ανεξαρτήτως του φύλου. Αυτός είναι και ο ρόλος του προέδρου του κάθε δ.σ. να φροντίζει να ακούγονται οι απόψεις όλων, η συμβολή όλων - διαφορετικά ο πρόεδρος έχει αποτύχει στον ρόλο και στον θεσμό που υπηρετεί. Αυτό σημαίνει χρηστή διακυβέρνηση», υπογράμμισε.
«Εξαρτάται και από εμάς τις γυναίκες, να μην δεχόμαστε τη διάκριση. Ομολογώ ότι σε κάποιες περιπτώσεις όταν έτυχα διάκρισης το έθεσα -με τρόπο εποικοδομητικό- σε ώρα που επέτρεπε διάλογο. Οι λέξεις «εποικοδομητικό» και «διάλογο» είναι κλειδιά σε κάθε διαχείριση όποιου θέματος. Διότι στο τέλος της ημέρας είμαστε πολιτισμένοι άνθρωποι και ο εποικοδομητικός διάλογος καθορίζει την πρόοδο είτε είμαστε άντρες είτε γυναίκες», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Μέρος στρατηγικής
Η πρώην υπουργός Ενέργειας, Νατάσα Πηλείδου η οποία συμμετέχει στο δ.σ. της Astrobank, μιλώντας στον «Π», εξέφρασε την άποψη ότι σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή τράπεζα όπως η Astrobank, η διαφορετικότητα και η συμπερίληψη δεν αποτελούν απλώς υποχρέωση, αλλά αναπόσπαστο στοιχείο μιας αποτελεσματικής στρατηγικής που ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας.
«Οι τράπεζες, ως οντότητες δημοσίου συμφέροντος με αυξημένη ευθύνη απέναντι στο κοινωνικό σύνολο, οφείλουν να λειτουργούν ως πρότυπα βέλτιστων πρακτικών - και αυτό περιλαμβάνει την ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Μια αρχή που δεν θα έπρεπε να περιορίζεται στον τραπεζικό τομέα, αλλά να εφαρμόζεται ευρύτερα τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα», υπογράμμισε.
Όπως σημείωσε, στο διοικητικό συμβούλιο της Astrobank, γυναίκες και άνδρες διαφορετικών εθνικοτήτων, ηλικιών και δεξιοτήτων, συμμετέχουν ισότιμα στη διαμόρφωση πολιτικών και στη λήψη αποφάσεων. «Σε ένα περιβάλλον που ενθαρρύνει τον διάλογο και τη σύνθεση διαφορετικών απόψεων, ο συνδυασμός ποικίλων δεξιοτήτων και εμπειριών αποτελεί βασική προϋπόθεση για την προώθηση καινοτόμων πρακτικών και λύσεων», παρατήρησε.
Και μια πρωτιά
Σύμφωνα με στοιχεία που ανακοίνωσε πρόσφατα η Eurostat με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας στις 8 Μαρτίου, η Κύπρος πέτυχε τη μεγαλύτερη αύξηση όσον αφορά τον συνολικό αριθμό των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις το 2023 σε σχέση με το 2014.
Μεταξύ των χωρών της ΕΕ, το μεγαλύτερο ποσοστό γυναικών σε διευθυντικές θέσεις το 2023 καταγράφηκε στη Σουηδία (43,7%), ακολουθούμενη από τη Λετονία (42,9%) και την Πολωνία (42,3%), ενώ το Λουξεμβούργο (22,2%), η Κροατία (23,8%) και η Τσεχία (27,4%) σημείωσαν τα χαμηλότερα ποσοστά.
Από το 2014, ο συνολικός αριθμός των γυναικών σε διευθυντικές θέσεις στην ΕΕ έχει αυξηθεί κατά 3,1 ποσοστιαίες μονάδες (π.μ.) και 20 χώρες έχουν αυξηθεί.
Η Κύπρος (+10,5 π.μ.), η Μάλτα (+8,3 π.μ.) και η Σουηδία (+6,5 π.μ.) κατέγραψαν τις μεγαλύτερες αυξήσεις, ενώ το μερίδιο των γυναικών διευθυντικών στελεχών μειώθηκε περισσότερο στην Ουγγαρία και τη Σλοβενία (και οι δύο -2,6 π.μ.) και τη Λιθουανία (-1,7 π.μ.).
Στην Ευρώπη
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του οίκου αξιολόγησης DBRS, η ποικιλομορφία των φύλων στα διοικητικά συμβούλια των ευρωπαϊκών τραπεζών ελέγχεται από το 2022, όταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο εισήγαγαν την οδηγία για την ισορροπία των φύλων στα εταιρικά συμβούλια.
Η οδηγία έθεσε ως στόχο για τις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες της ΕΕ, το 40% του υποεκπροσωπούμενου φύλου μεταξύ των μη εκτελεστικών διευθυντών τους και το 33% μεταξύ όλων των διευθυντών με προθεσμία για τις εταιρείες να επιτύχουν αυτόν τον στόχο έως τις 30 Ιουνίου 2026.
Με βάση το δείγμα 62 τραπεζών στην Ευρώπη, οι γυναίκες αντιπροσώπευαν κατά μέσο όρο το 41% των εδρών των μελών του διοικητικού συμβουλίου το 2024, τρεις ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από τότε που τέθηκαν οι ρυθμιστικοί στόχοι το 2022.
Από το τέλος του 2024, οι γυναίκες στελέχη αποτελούν το 27% των ανώτατων διοικητικών ομάδων στις τράπεζες της ΕΕ. Οι κορυφαίες χώρες, όπου οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 33% των ανώτατων στελεχών, περιλαμβάνουν τη Γαλλία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία. Αντίθετα, η Ελλάδα, η Αυστρία και η Ιταλία έχουν λιγότερο από 20% γυναικεία εκπροσώπηση στα ανώτερα στελέχη.
Από την άλλη πλευρά, ο αριθμός των γυναικών CEO στις ευρωπαϊκές τράπεζες μειώνεται. Τα τελευταία δύο χρόνια, μόνο μία γυναίκα, η Bettina Orlopp της Commerzbank, διορίστηκε πρόσφατα σε θέση διευθύνοντος συμβούλου, ενώ δύο άλλες γυναίκες CEO -στον Όμιλο NatWest και Handelsbanken- διαδέχθηκαν άνδρες.
