Το στίγμα της προσέγγισης του Ηνωμένου Βασιλείου απέναντι στην Κύπρο και το Κυπριακό, μετά και τη διάσκεψη της Γενεύης, το Ουκρανικό, αλλά και το Μεσανατολικό, έδωσε, στο πλαίσιο αποκλειστικής του συνέντευξης στον «Π», ο Βρετανός ύπατος αρμοστής στην Κύπρο, Michael Tatham.
Πιο συγκεκριμένα, σχολιάζοντας την αξίωση της Άγκυρας για λύση δύο κρατών, ο Βρετανός ύπατος αρμοστής κατέστησε σαφές, για άλλη μια φορά, ότι η χώρα του τάσσεται υπέρ μιας λύσης Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας, στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας και της διεθνούς νομιμότητας.
Την ίδια ώρα, ο Michael Tatham κλήθηκε να απαντήσει ξεκάθαρα και στο ερώτημα κατά πόσο χρησιμοποιούνται οι Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο για στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή. Αφού ξεκαθάρισε ότι αναγνωρίζει τις ευαισθησίες των Κυπρίων γύρω από το θέμα των Βάσεων, πρόσθεσε ότι οποιαδήποτε χρήση των Βάσεων εξυπηρετούσε, εξυπηρετεί και θα εξυπηρετεί τον στόχο της αποκλιμάκωσης της κρίσης στην περιοχή, της επαναφοράς της σταθερότητας και της υποστήριξης ανθρωπιστικών πρωτοβουλιών. Απέρριψε, μέσα σε αυτό το πλαίσιο, τη θέση ότι η Κύπρος «κινδυνεύει» λόγω των Βρετανικών Βάσεων, λέγοντας ότι «δεν το πιστεύουμε αυτό», αλλά και ότι «αν ποτέ νιώθαμε ότι υπάρχει κάποιος κίνδυνος, θα το λέγαμε ανοικτά στην Κύπρο».
Πώς αντικρίζει σήμερα τον ρόλο της ως εγγυήτρια δύναμη η Βρετανία;
Το Ηνωμένο Βασίλειο λαμβάνει πολύ σοβαρά τον ρόλο του ως εγγυήτρια δύναμη, παραμένοντας βαθιά δεσμευμένο στις προσπάθειες εξεύρεσης λύσης στο Κυπριακό και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να στηρίξουμε αυτές τις προσπάθειες διπλωματικά.
Θα ξεχώριζα τρεις βασικούς τομείς στον ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου:
Σε επίπεδο διπλωματικής στήριξης παρέχουμε ενεργή και ουσιαστική υποστήριξη στις διπλωματικές προσπάθειες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ για την εξεύρεση λύσης στο Κυπριακό. Στηρίξαμε σθεναρά τα Ηνωμένα Έθνη και συμμετείχαμε σε υπουργικό επίπεδο στη διάσκεψη 5+1 που πραγματοποιήθηκε στη Γενεύη. Ως εγγυήτρια δύναμη ενθαρρύνουμε διαρκώς τέτοιες πρωτοβουλίες με στόχο την επίλυση του Κυπριακού.
Σε επίπεδο UNFICYP, η σημαντική συνεισφορά μας στην ειρηνευτική αποστολή διατηρείται επί δεκαετίες. Αναγνωρίζουμε τη σημασία της UNFICYP και στηρίζουμε πλήρως την αποστολή της ως βασικό παράγοντα σταθερότητας κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής.
Το τρίτο στοιχείο αφορά τον πολιτικό ρόλο του Ηνωμένου Βασιλείου ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Στο πλαίσιο του ρόλου μας ως «penholder» στο Συμβούλιο Ασφαλείας, διασφαλίζουμε την ανανέωση της εντολής της UNFICYP και αξιοποιούμε τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας ως μέσο έκφρασης ισχυρής διεθνούς στήριξης στις προσπάθειες του ΟΗΕ για την εξεύρεση λύσης.
Ποια η αποτίμησή σας για την πενταμερή στη Γενεύη;
Πιστεύουμε ότι η συνάντηση 5+1 ήταν καλή και παραγωγική. Είναι θετικό ότι όλα τα εμπλεκόμενα μέρη μπόρεσαν να συγκλίνουν γύρω από πρακτικά αποτελέσματα, τον διορισμό απεσταλμένου του ΟΗΕ, την προώθηση πρωτοβουλιών οικοδόμησης εμπιστοσύνης και τη δέσμευση για νέα συνάντηση. Όλα αυτά ήταν χρήσιμα και δημιουργούν μια καλή βάση για μελλοντική πρόοδο.
Πώς σχολιάζει το Ηνωμένο Βασίλειο τη νέα θέση της Τουρκίας για λύση δύο κρατών;
Ως εκπρόσωπος εγγυήτριας δύναμης, δεν επιθυμώ να κάνω λεπτομερή σχόλια για τη θέση άλλων μερών. Όμως, η δική μας θέση είναι σαφής, σταθερή και συνεπής: στηρίζουμε λύση Δικοινοτικής Διζωνικής Ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα. Αυτή είναι η βάση της προσέγγισής μας στο Κυπριακό.
Θα μπορούσε το ΗΒ να εξετάσει τη θέση της Τουρκίας για λύση δύο κρατών ως βάση για συζήτηση;
Στηρίζουμε τη Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία γιατί πιστεύουμε ότι προσφέρει το πιο ελπιδοφόρο πλαίσιο για πρόοδο. Όταν γίνεται λόγος για τη ΔΔΟ, μερικές φορές παρουσιάζεται σαν ένα πλήρως διαμορφωμένο σχέδιο με όλες τις λεπτομέρειες καθορισμένες. Όπως το αντιλαμβανόμαστε εμείς, είναι ένα ευρύ εννοιολογικό πλαίσιο που προσφέρει αρκετή ευελιξία και περιθώριο συζήτησης ώστε να καλυφθούν τα συμφέροντα και των δύο πλευρών.
Ποιος είναι ο ρόλος του ΗΒ στην Ουκρανία, ειδικότερα μετά την αλλαγή στάσης της αμερικανικής κυβέρνησης υπό τον Πρόεδρο Τραμπ;
Πιστεύουμε ότι η πολιτική των ΗΠΑ άνοιξε ένα παράθυρο για ειρήνη στην Ουκρανία, κάτι που είναι ευπρόσδεκτο. Όλοι θα θέλαμε να δούμε να τερματίζεται αυτός ο πόλεμος και η αιματοχυσία. Είναι πολύ σημαντικό οποιαδήποτε ειρήνη να είναι δίκαιη και διαρκής, και η φωνή της Ουκρανίας να βρίσκεται στο επίκεντρο των διαπραγματεύσεων. Έχουμε δει τι σημαίνει «κακή ειρήνη» με τις συμφωνίες του Μινσκ, που δεν παρείχαν την απαραίτητη αποτροπή περαιτέρω επιθετικότητας, και ως εκ τούτου δεν άντεξαν.
Είναι σημαντικό, επίσης, να συνεχίσουμε την ισχυρή πολιτική και πρακτική μας στήριξη προς την Ουκρανία. Πρώτον, ώστε να μπορεί να αμυνθεί έναντι της ρωσικής επιθετικότητας. Δεύτερον, ώστε να βρίσκεται στην καλύτερη δυνατή διαπραγματευτική θέση.
Η Κύπρος αποτελεί σταθερό και σημαντικό εταίρο του Ηνωμένου Βασιλείου σε περιφερειακά θέματα, όπως η Μέση Ανατολή;
Το Ηνωμένο Βασίλειο αποδίδει μεγάλη σημασία στη συνεργασία του με την Κύπρο. Η εξωτερική πολιτική των δύο χωρών είναι σε μεγάλο βαθμό ευθυγραμμισμένη. Διατηρούμε ποιοτικό διάλογο για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής. Κερδίζουμε πολλά μέσω των συζητήσεών μας με την Κύπρο αναφορικά με τη Μέση Ανατολή. Έχουμε πρακτική συνεργασία σε ζητήματα περιφερειακής ασφάλειας. Για παράδειγμα, κατά την επιχείρηση απομάκρυνσης Βρετανών πολιτών από το Σουδάν, η συνεισφορά της Κύπρου ήταν εξαιρετικά σημαντική.
Χρησιμοποιούνται οι Βρετανικές Βάσεις στην Κύπρο για στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή;
Ακούω πολλές εικασίες για τις Βάσεις σε σχέση με τη Μέση Ανατολή και συχνά δεν αναγνωρίζω πολλή αλήθεια σε όσα λέγονται. Η πραγματικότητα είναι ότι σε σχέση με το Ισραήλ και τη Γάζα, το Ηνωμένο Βασίλειο συνεργάζεται με διεθνείς εταίρους για την αποκλιμάκωση της κατάστασης και την υποστήριξη ανθρωπιστικών προσπαθειών στην περιοχή. Οποιαδήποτε χρήση των Βάσεων ήταν και θα είναι σύμφωνη με αυτούς τους συγκεκριμένους στόχους: αποκλιμάκωση της κατάστασης, ενίσχυση της σταθερότητας και υποστήριξη των ανθρωπιστικών πρωτοβουλιών στην περιοχή.
Βρίσκεται σε κίνδυνο η Κύπρος εξαιτίας των Βάσεων;
Δεν το πιστεύουμε αυτό. Αλλά ακόμα και αν ποτέ νιώθαμε ότι υπάρχει κάποιος κίνδυνος, αυτό είναι κάτι που θα λέγαμε ανοικτά στην Κύπρο. Αναγνωρίζουμε ότι στην Κύπρο υπάρχουν ευαισθησίες σε σχέση με τις Βάσεις και προσπαθούμε να δείχνουμε σεβασμό. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι οι Βάσεις συμβάλλουν στην περιφερειακή και ευρωπαϊκή ασφάλεια και σταθερότητα, ενώ, παρά τις ευαισθησίες, προσφέρουν και ευκαιρίες αμοιβαίου οφέλους σε τομείς όπως η οικονομική ανάπτυξη και η συνεργασία στην πυρόσβεση.
Είστε ικανοποιημένοι από τις διμερείς σχέσεις ΗΒ - Κύπρου;
Ναι, είμαι ικανοποιημένος από τη συνεργασία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να την αναπτύξουμε περαιτέρω. Έχουμε εξαιρετικές διμερείς σχέσεις και έναν ενεργό στρατηγικό διάλογο. Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας επισκέφθηκε τον Πρωθυπουργό του Ηνωμένου Βασιλείου και το αντίστροφο, και υπάρχει διαρκής επαφή σε κυβερνητικό επίπεδο. Σε επίπεδο εμπορίου, η συνεργασία ενισχύεται, όπως και στον τομέα του τουρισμού. Εξετάζουμε διαρκώς την πρόοδο αυτών των συνεργασιών και ενισχύουμε τους τομείς κοινού ενδιαφέροντος.
Θα μπορούσε να ενισχυθεί και η αμυντική συνεργασία Κύπρου – ΗΒ;
Ναι, υπάρχει καλή αμυντική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών και αναμένουμε αυτή η σχέση να ενισχυθεί. Η αμυντική συνεργασία αποτελεί έναν πολύ σημαντικό πυλώνα της διμερούς συνεργασίας.
Ανησυχείτε ότι αν συνεχιστεί το αδιέξοδο στο Κυπριακό, θα φθάσει μια στιγμή που δεν θα ανανεωθεί η θητεία της UNFICYP;
Ας δούμε, για παράδειγμα, την πιο πρόσφατη ανανέωση της εντολής της ειρηνευτικής δύναμης, η οποία ήταν σαφής και ουσιαστική. Στο Συμβούλιο Ασφαλείας υπάρχει ομοφωνία για τη σημασία της UNFICYP και την αναγκαιότητα συνέχισης του ρόλου της. Υπάρχει ισχυρή στήριξη στο Συμβούλιο Ασφαλείας για τη συνέχιση της αποστολής της UNFICYP, και σίγουρα από το Ηνωμένο Βασίλειο.
Υδατικό. Ανησυχεί η Βρετανία για το υδατικό πρόβλημα στην Κύπρο, δεδομένου ότι οι Βρετανικές Βάσεις εκτείνονται σε μεγάλες περιοχές;
Δεν είμαι το κατάλληλο πρόσωπο για να μιλήσει για το υδατικό πρόβλημα στην Κύπρο, ωστόσο, όπου υπάρχει ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των Βρετανικών Βάσεων και των κυπριακών Αρχών, αυτή γίνεται αποτελεσματικά και με πνεύμα καλής συνεργασίας. Αν υπάρχουν ζητήματα που σχετίζονται με το νερό ή τη διαχείρισή του, είμαι βέβαιος ότι αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά και από κοινού.
