Η εκδήλωση διαμαρτυρίας που πραγματοποίησε την περασμένη Κυριακή ομάδα κυνηγών, κλείνοντας και τις τέσσερις λωρίδες στον αυτοκινητόδρομο Λευκωσίας-Λεμεσού στο ύψος της Σκαρίνου, έχει καταστήσει ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη για ρύθμιση σημαντικών πτυχών που άπτονται του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ειρηνικώς.
Δεν είναι άλλωστε η πρώτη φορά που συζητείται η αναγκαιότητα ρύθμισης αυτού του ζητήματος. Και στο πρόσφατο παρελθόν έγιναν ανάλογες συζητήσεις, χωρίς να προκύψουν αποφάσεις. Ειδικά μετά τα γεγονότα στον Μόλο της Λεμεσού και τη συγκέντρωση που οι συμμετέχοντες τη μετέτρεψαν σε βίαια επεισόδια.
Ενώπιον της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Νομικών βρίσκεται το κυβερνητικό νομοσχέδιο που ρυθμίζει πολλές πτυχές αναφορικά με τις διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις. Το θέμα έχει ήδη συζητηθεί μια φορά στις 26 Φεβρουαρίου. Κατά την πρώτη συζήτηση, τα κοινοβουλευτικά κόμματα αλλά και εμπλεκόμενοι φορείς αναγνώρισαν την ανάγκη νομοθετικών ρυθμίσεων για τις συγκεντρώσεις και τις διαδηλώσεις. Πλην, όμως, εξέφρασαν προβληματισμό και επιφυλάξεις σε συγκεκριμένες πρόνοιες του νομοσχεδίου οι οποίες θα συζητηθούν σε μεταγενέστερο στάδιο.
Το νομοσχέδιο προβλέπει ρητά πότε η Αστυνομία δύναται να διαλύσει μια μαζική συγκέντρωση και πότε θα μπορεί να παρέμβει για τήρηση της τάξης. Προβλέπονται επίσης ποινικά αδικήματα και ποινές, ενώ ποινικοποιείται και η κάλυψη του προσώπου με οποιονδήποτε τρόπο. Το νομοσχέδιο, το οποίο φέρει τον τίτλο Περί Δημοσίων Συγκεντρώσεων και Παρελάσεων Νόμος του 2025, έχει ως σκοπό τη διασφάλιση της άσκησης του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ειρηνικώς και τον καθορισμό συνταγματικά επιτρεπόμενων ρυθμίσεων για την άσκησή του, απολύτως αναγκαίων προς το συμφέρον της ασφάλειας της Δημοκρατίας ή της συνταγματικής τάξης ή της δημόσιας ασφάλειας ή της δημόσιας τάξης ή της δημόσιας υγείας ή των δημόσιων ηθών ή της προστασίας των συνταγματικών δικαιωμάτων και ελευθεριών οποιουδήποτε προσώπου.
Σύμφωνα με τις πρόνοιες του νομοσχεδίου, οργανωτής ο οποίος προτίθεται να οργανώσει συγκέντρωση ή παρέλαση αποστέλλει για τον σκοπό αυτό γραπτή ειδοποίηση στην αρχή τοπικής διοίκησης εντός των ορίων της οποίας αναμένεται να πραγματοποιηθεί η συγκέντρωση ή παρέλαση και στην Αστυνομία. Η ειδοποίηση θα αποστέλλεται σε ηλεκτρονική ή έντυπη μορφή, τουλάχιστον 7 ημέρες πριν από την ημερομηνία κατά την οποία η συγκέντρωση ή παρέλαση προγραμματίζεται να πραγματοποιηθεί.
Σε ό,τι αφορά τις υποχρεώσεις της Αστυνομίας, καθορίζεται πως κατά την προετοιμασία και διεξαγωγή της συγκέντρωσης ή παρέλασης, ο αρχηγός Αστυνομίας ορίζει υπεύθυνο αξιωματικό για τη δημιουργία άμεσης επαφής με τον οργανωτή ή εκπρόσωπό του και για τη διαρκή συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ της Αστυνομίας και οργανωτή ή και εκπροσώπου του. Όπου υπάρχει εύλογη υποψία ότι συγκέντρωση ή παρέλαση πρόκειται να καταστεί μη ειρηνική ή ότι έχει διαπραχθεί ή πρόκειται να διαπραχθεί οποιοδήποτε αδίκημα στην περιοχή συγκέντρωσης ή παρέλασης, η Αστυνομία δύναται να διατάξει οποιοδήποτε πρόσωπο βρίσκεται στην περιοχή της συγκέντρωσης ή παρέλασης όπως αφαιρέσει ή απομακρύνει οποιοδήποτε αντικείμενο ή προϊόν ή τέχνασμα αποκρύπτει ή καλύπτει την ταυτότητα ή αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά του προσώπου με τρόπο που να μην μπορεί να αναγνωριστεί.
Φυλάκιση και χρηματική ποινή προβλέπονται για όσους έχουν καλυμμένα πρόσωπα ή δεν συμμορφώνονται με την απόφαση για διάλυση της συγκέντρωσης. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, πρόσωπο που αποκρύπτει με οποιονδήποτε τρόπο την ταυτότητά του ή αλλοιώνει τα χαρακτηριστικά του με τρόπο που αυτό να μην είναι αναγνωρίσιμο είναι ένοχο αδικήματος και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε ποινή φυλάκισης που δεν υπερβαίνει τα δύο έτη ή σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις €3.000 ή και στις δύο αυτές ποινές. Οι ίδιες ποινές προβλέπονται και για όσους μετά την απόφαση για διάλυση παραμένουν στην εκδήλωση αποκρύπτοντας ή αλλοιώνοντας τα χαρακτηριστικά τους. Ωστόσο, από τη συζήτηση στη Βουλή φαίνεται ότι ακόμη υπάρχει δρόμος μέχρι το νομοσχέδιο να οδηγηθεί για ψήφιση και να τεθούν σε εφαρμογή οι πρόνοιές του.
Τα άρθρα του ποινικού κώδικα
Μέχρι την ψήφιση του νέου νόμου με τον οποίο προβλέπονται τα ποινικά αδικήματα και ρυθμίζονται οι σημαντικότερες πτυχές για τις διαδηλώσεις ή άλλες μαζικές συγκεντρώσεις, συγκεκριμένα άρθρα του ποινικού κώδικα καθορίζουν το πλαίσιο των παράνομων συναθροίσεων. Ειδικότερα, καθορίζεται πότε μια συνάθροιση παύει να είναι ειρηνική και καθίσταται παράνομη. Το άρθρο 70 του ποινικού κώδικα, ειδικότερα, προβλέπει ότι «παράνομη είναι η συνάθροιση πέντε ή περισσότερων προσώπων συναθροισμένων με πρόθεση να διαπράξουν κάποιο ποινικό αδίκημα ή τα οποία συναθροίστηκαν με πρόθεση να εκτελέσουν κάποιον κοινό σκοπό, συμπεριφέρονται με τέτοιο τρόπο που διεγείρει στα πρόσωπα που βρίσκονται στην περιοχή εύλογο φόβο ότι συναθροίστηκαν με αυτόν τον τρόπο με σκοπό να διασαλεύσουν την ειρήνη ή ότι με τέτοια συνάθροιση άσκοπα και χωρίς επαρκή λόγο προκαλούν άλλα πρόσωπα σε διασάλευση της ειρήνης. Η συνάθροιση είναι παράνομη και αν ακόμη άρχισε αυτή ως νόμιμη, αν οι συμμετέχοντες σε αυτήν που συναθροίστηκαν συμπεριφέρονται για κοινό σκοπό σύμφωνα με τον τρόπο που αναφέρεται πιο πάνω. Όταν η παράνομη συνάθροιση άρχισε να επιτελεί τον σκοπό είτε δημόσιας είτε ιδιωτικής φύσης για τον οποίο συναθροίστηκε, για διασάλευση της ειρήνης και προς τρόμο του κοινού, η συνάθροιση χαρακτηρίζεται ως οχλαγωγία, αυτοί που συναθροίστηκαν θεωρούνται ότι συναθροίστηκαν οχλαγωγικά».
Αναφορικά με τις ποινές που προβλέπονται, το άρθρο 71 καθορίζει ότι όποιος συμμετέχει σε παράνομη συνάθροιση είναι ένοχος πλημμελήματος και υπόκειται σε φυλάκιση ενός χρόνου. Επίσης όποιος συμμετέχει σε οχλαγωγία είναι ένοχος πλημμελήματος και υπόκειται σε φυλάκιση τριών χρόνων.
Διάλυση οχλαγωγίας
Σύμφωνα με το άρθρο 73 του ποινικού κώδικα, έπαρχος επαρχίας ή, στην απουσία αυτού, οποιοσδήποτε αστυνομικός βαθμού υπαστυνόμου ή ανώτερου, ενώπιον του οποίου δώδεκα ή περισσότεροι είναι συναθροισμένοι οχλαγωγικά, ή όποιος συμπεραίνει ότι πρόκειται να γίνει οχλαγωγία από δώδεκα ή περισσότερα πρόσωπα συναθροισμένα ενώπιόν του, δύναται να προβεί σε προκήρυξη ή να μεριμνήσει για την έκδοση προκήρυξης, εν ονόματι της Δημοκρατίας κατά τον τύπο τον οποίον ήθελε κρίνει σκόπιμο, η οποία διατάσσει τους οχλαγωγούς ή τους συναθροισμένους με αυτόν τον τρόπο να διαλυθούν ειρηνικά.
Το αμέσως επόμενο άρθρο προβλέπει ότι αν μετά την πάροδο εύλογου χρονικού διαστήματος, όταν έγινε τέτοια προκήρυξη για διάλυση ή μετά τη ματαίωση με τη βία της έκδοσης τέτοιας προκήρυξης, δώδεκα ή περισσότεροι εξακολουθούν να είναι οχλαγωγικά συναθροισμένοι, εκείνος που έχει εξουσιοδότηση να προβεί σε τέτοια προκήρυξη ή οποιοσδήποτε αστυνομικός ή οποιοσδήποτε άλλος προστρέχει σε βοήθειά τους δύναται να διαπράξει ό,τι είναι αναγκαίο για διάλυση των συναθροισμένων με αυτόν τον τρόπο ή για σύλληψη όλων ή μερικών από αυτούς, αν όμως ήθελε προβληθεί αντίσταση δύναται να χρησιμοποιήσει τέτοια βία ως είναι εύλογα αναγκαία για πάταξη της αντίστασης, χωρίς να έχει καμιά ποινική ή αστική ευθύνη για τυχόν πρόκληση θανάτου ή σωματικής βλάβης από τη χρήση τέτοιας βίας.
