Με τον Πρόεδρο Τραμπ να διακόπτει τους χαοτικούς δασμούς του για 90 ημέρες, θα χρειαστεί χρόνος μέχρι οι διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν να ευθυγραμμίσουν ξανά το παγκόσμιο εμπόριο μέσα σε μια νέα αναπτυσσόμενη διεθνή τάξη. Ήδη αναλυτές προβλέπουν ότι αυτή η αβέβαιη περίοδος θα επεκταθεί μέχρι το 2026. Κατά τη διάρκειά της η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη θα είναι αργή και, ως εκ τούτου, οι τιμές του πετρελαίου αναμένεται να παραμείνουν χαμηλές. Το Brent τώρα κυμαίνεται γύρω στα $64/βαρέλι.
Πράγματι, η Υπηρεσία Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ (EIA) αναμένει ότι αυτές οι εξελίξεις θα επηρεάσουν την παγκόσμια εμπορική πολιτική και την παραγωγή πετρελαίου, συμβάλλοντας σε χαμηλότερη αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης για πετρέλαιο και προϊόντα πετρελαίου έως το 2026, γεγονός που θα οδηγήσει σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές του πετρελαίου από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως, με το Brent κατά μέσο όρο στα $68/βαρέλι το 2025 και $61/βαρέλι το 2026.
Η Wood Mackenzie συμφωνεί. Εκτιμά ότι εάν οι αρχικοί δασμοί του Τραμπ παραμείνουν για περισσότερο διάστημα, μια χαμηλότερη αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ θα μπορούσε να μειώσει τη ζήτηση πετρελαίου για το 2026 κατά περίπου 1 εκατομμύριο βαρέλια/ημέρα, με τις τιμές το 2026 να πέφτουν κατά $7/βαρέλι. Αυτό θα σήμαινε ότι το Brent κατά μέσο όρο θα μειωθεί στα $64/βαρέλι.
Τέτοιες χαμηλές τιμές θα επηρεάσουν τις επενδύσεις και τα νέα έργα ανάπτυξης το 2026 και την παραγωγή πετρελαίου έως το 2030, ειδικά στη Βόρεια Αμερική. Πολλοί παραγωγοί σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ θα δυσκολευτούν να αποκομίσουν κέρδη, αναγκάζοντάς τους να σταματήσουν τις γεωτρήσεις, επιφέροντας πιθανώς μαζικές χρεοκοπίες.
Η πτώση της τιμής του πετρελαίου θέτει σε κίνδυνο την παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ. Ο εμπορικός πόλεμος και η αύξηση της παραγωγής από τις χώρες του OPEC+ έχουν δημιουργήσει τις δυσκολότερες προκλήσεις από την πανδημία Covid-19 και σε ορισμένα κοιτάσματα η τιμή του πετρελαίου είναι τώρα κάτω από το κόστος παραγωγής.
Οι δασμοί του Τραμπ πλήττουν τις εταιρείες πετρελαίου του Τέξας που τον υποστηρίξαν δυναμικά στις εκλογές. Υπάρχουν πιθανώς λίγες βιομηχανίες που αισθάνονται πιο θιγμένες αυτή τη στιγμή με τον πόλεμο των δασμών από τις εταιρείες σχιστολιθικού πετρελαίου και η πίεση που ασκούν στον Πρόεδρο Τραμπ να διορθώσει την κατάσταση όσο το δυνατό πιο γρήγορα αυξάνεται ραγδαία. Όπως και η πίεση από τη Wall Street.
Τι κάνει ο OPEC+;
Οκτώ χώρες του OPEC+ (OPEC+ Ρωσία) συμφώνησαν απροσδόκητα στις 3 Απριλίου να προωθήσουν το σχέδιό τους για σταδιακή κατάργηση των περικοπών της παραγωγής πετρελαίου, αυξάνοντας την παραγωγή κατά 411.000 βαρέλια/ημέρα τον Μάιο, αντί της αναμενόμενης αύξησης των 135.000 βαρέλια/ημέρα. Η απόφαση οδήγησε τις τιμές του πετρελαίου να επεκτείνουν τις προηγούμενες απότομες απώλειες που ακολούθησαν την αρχική ανακοίνωση των δασμών του Τραμπ.
Ο OPEC+ ανέφερε ως έναν από τους λόγους «τη συνέχιση υγιών θεμελιωδών στοιχείων της αγοράς και τις θετικές προοπτικές της αγοράς»! Ένας άλλος λόγος θα μπορούσε να είναι ότι ο OPEC+ αύξησε την παραγωγή για να αντισταθμίσει την αναμενόμενη πτώση της παραγωγής από τη Βενεζουέλα και το Ιράν λόγω των νέων πιέσεων των κυρώσεων από τις ΗΠΑ.
Ένας τρίτος λόγος, και πολύ πιθανός, είναι ότι οι χώρες του OPEC+ αποδέχτηκαν ότι οι τιμές είναι βέβαιο ότι θα παραμείνουν χαμηλές το επόμενο έτος -όπως οι προβλέψεις της ΕΙΑ- και αποφάσισαν να πάρουν τον έλεγχο της κατάστασης και να ενισχύσουν τη θέση του OPEC+ στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου.
Η αύξηση παραγωγής πετρελαίου συνάδει επίσης με την έντονα εκφρασμένη «επιθυμία» του Προέδρου Τραμπ για περισσότερη παραγωγή και επομένως χαμηλότερες τιμές.
Ο OPEC+ είπε επίσης ότι «οι σταδιακές αυξήσεις στην παραγωγή πετρελαίου μπορεί να παύσουν ή να αντιστραφούν υπό την επιφύλαξη των εξελισσόμενων συνθηκών της αγοράς».
Οι αποφάσεις του OPEC+ υποστηρίζουν και συμβάλλουν στις προσδοκίες ότι οι τιμές πετρελαίου είναι πιθανό να παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα μέχρι το επόμενο έτος.
Παγκόσμια προσφορά πετρελαίου
Με τις παγκόσμιες ενεργειακές ανάγκες να αυξάνονται ταχύτερα από το συνηθισμένο, η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου αυξάνεται σταθερά, παρά τις προβλέψεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) ότι θα κορυφωθεί εντός αυτής της δεκαετίας.
Τελικά, όμως, η ταχεία αύξηση των ηλεκτρικών οχημάτων (EVs) θα μειώσει τη ζήτηση για βενζίνη και ντίζελ και, μαζί με αυτήν, τη ζήτηση πετρελαίου. Αλλά αυτό αναμένεται να συμβεί στα μέσα της επόμενης δεκαετίας, και ακόμη και τότε, πιθανότατα θα ισορροπηθεί αντί να υποχωρήσει γρήγορα. Αυτό σημαίνει ότι είναι σημαντικό να διατηρηθούν οι επενδύσεις στα ορυκτά καύσιμα και στην παραγωγή πετρελαίου για τουλάχιστον τα επόμενα 10-15 χρόνια.
Ο OPEC προβλέπει ότι η ζήτηση πετρελαίου θα συνεχίσει να αυξάνεται και θα φτάσει τα 120 εκατομμύρια βαρέλια/ημέρα μέχρι το 2050, λόγω των αναγκών από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η ExxonMobil αναμένει ότι η ζήτηση πετρελαίου θα παραμείνει τουλάχιστον παρόμοια με το σημερινό επίπεδο έως το 2050.
Με τις περισσότερες προβλέψεις να αναμένουν η ζήτηση πετρελαίου να παραμείνει υψηλή, η McKinsey συνιστά ότι «αυτή η εικόνα της ζήτησης σημαίνει ότι οι επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα πρέπει να συνεχιστούν και να παραμείνουν κρίσιμο μέρος του ενεργειακού τοπίου για να υποστηρίξουν μια ομαλή ενεργειακή μετάβαση που να είναι προσιτή, αξιόπιστη και ανταγωνιστική».
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο μια επιβράδυνση στις ανάντη επενδύσεις πετρελαίου φέτος και το επόμενο έτος, όπως προβλέπει η EIA, επηρεάζοντας την εξερεύνηση και την παραγωγή, θα μπορούσε να επηρεάσει τη μελλοντική προσφορά πετρελαίου έως το 2030, δεδομένου ότι χρειάζονται περισσότερα από πέντε χρόνια για την ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων.
Ως αποτέλεσμα, μια παρατεταμένη περίοδος δασμολογικής αβεβαιότητας θα μπορούσε να επηρεάσει την προσφορά πετρελαίου μέχρι το τέλος της δεκαετίας, οδηγώντας σε έλλειψη προσφοράς, σπρώχνοντας τις τιμές προς τα πάνω.
Επιπτώσεις στην Κύπρο
Λίγο πριν την ανακοίνωση των νέων δασμών, το Brent διαμορφώθηκε στα $75,5/βαρέλι. Η αύξηση των δασμών και η απροσδόκητη αύξηση της παραγωγής του OPEC+ οδήγησαν το Brent σε λιγότερο από $60/βαρέλι σε ένα στάδιο. Μετά την παύση των δασμών για 90 ημέρες ανέκαμψε και τώρα έχει διαμορφωθεί γύρω στα $66/βαρέλι – πτώση, κοντά στα 12%.
Η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) θα πρέπει να επωφεληθεί από αυτό καθώς βασίζεται πλήρως σε ορυκτά καύσιμα, ντίζελ και μαζούτ (HFO), για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, το κόστος της οποίας αποτελεί σχεδόν το 60% των συνολικών εσόδων της.
Εάν οι τιμές του πετρελαίου παραμείνουν χαμηλές και το επόμενο έτος, όπως προβλέπει η EIA, για την Κύπρο η πτώση της παγκόσμιας τιμής του αργού πετρελαίου θα πρέπει να μεταφραστεί σε μείωση περίπου 10% στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, του ντίζελ και της βενζίνης.
Οι χαμηλότερες τιμές ενέργειας προσφέρουν μια ανάπαυλα για την κυβέρνηση να βάλει σε τάξη τις ενεργειακές της πολιτικές. Πρέπει να επισπεύσει την επίλυση των φλέγοντων ενεργειακών προβλημάτων της Κύπρου. Από την ολοκλήρωση του τερματικού σταθμού εισαγωγής LNG στο Βασιλικό, έως τα μέτρα για τη σημαντική μείωση των πολύ υψηλών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας, την εγκατάσταση μπαταριών αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας για τη μείωση της περικοπής της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ιδίως από τις οικιακές ηλιακές εγκαταστάσεις, έως την αναβάθμιση του ηλεκτρικού δικτύου για να καταστεί δυνατή η κατασκευή νέων φωτοβολταϊκών πάρκων.
Μια καλή αρχή έγινε με την έγκριση από το Κοινοβούλιο του νόμου για τη «ρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας», αλλά απαιτεί επείγουσα εφαρμογή. Δεν υπάρχει δικαιολογία για καθυστέρηση.
Η Κύπρος δεν πρέπει να χάσει αυτή την ευκαιρία. Έχει περιθώριο έως το τέλος του 2026 να επιτύχει όλα τα παραπάνω και να αποκομίσει σοβαρά οφέλη όσον αφορά σημαντικά χαμηλότερες τιμές ενέργειας και χαμηλότερες εκπομπές και να καταλήξει με ένα εκσυγχρονισμένο ενεργειακό σύστημα στη διαδικασία. Αλλά πρέπει να κάνει τους απαραίτητους σχεδιασμούς και χρειάζεται έναν οδικό χάρτη με ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα. Πρέπει να δράσει… τώρα.
*Ανώτερου συνεργάτη στο Παγκόσμιο Κέντρο Ενέργειας του Ατλαντικού Συμβουλίου
